Μέσα σ’ ένα χώρο που δημιούργησαν στα Χανιά ο εκδότης της τοπικής εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα», Γιάννης Γαρεδάκης και η σύζυγος του, Ελένη, φιλοξενείται η ιστορία της Τυπογραφίας.Έναν χώρο που χιλιάδες -έως σήμερα- επισκέπτες, μεταξύ των οποίων και μαθητές σχολείων απ’ όλη την Κρήτη και όχι μόνον, έχουν τη δυνατότητα να «διαβάσουν», σχεδόν, βήμα προς βήμα την ιστορία της τέχνης του Γουτεμβέργιου.
Η συλλογή του μουσείου περιλαμβάνει δυσεύρετα και περίτεχνα τυπογραφικά πιεστήρια, που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, αλλά και πιο σύγχρονα, αυτόματα πιεστήρια που λειτούργησαν κατά τη διάρκεια του 20ού. Παράλληλα, παρουσιάζονται διάφορα εργαλεία, πάγκοι εργασίας, τυπογραφικά στοιχεία. Ένα πιστό αντίγραφο του ξύλινου πιεστηρίου του Γουτεμβέργιου (από τα τρία που σώζονται ανά την Ευρώπη), εργαλεία, πάγκοι στοιχειοθεσίας, τυπογραφικά στοιχεία, μία λινοτυπική μηχανή, κοπτικές μηχανές, μηχανές βιβλιοδεσίας, όλα εκείνα τα συστατικά που συντελούσαν στην αποτύπωση της λέξης, της έννοιας, της είδησης.
Τα περισσότερα από τα περίπου 30 μεγάλα κομμάτια της συλλογής έχουν αγοραστεί από τη Γερμανία, την Ελβετία και την Ολλανδία.
Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης, οι επισκέπτες του μουσείου έχουν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν για λίγο πίσω στο χρόνο, παρακολουθώντας κάποια από αυτά τα μηχανήματα να πραγματοποιούν εκτυπωτικές εργασίες. Στον χώρο φιλοξενούνται, μεταξύ άλλων, κάσες ταξινόμησης μεταλλικών στοιχείων, λινοτυπική μηχανή μοντέλο Intertype από τις ΗΠΑ, χειροκίνητο πιεστήριο, σιδερένιο τυπογραφικό πιεστήριο, μοντέλο Hagar Krause (1835) από τη Γερμανία, ποδοκίνητο πιεστήριο του 1895, κοπτική μηχανή του 1870, αυτόματο τυπογραφικό πιεστήριο, μοντέλο Heidelberg από τη Γερμανία (1920- 1970) και αυτόματο επίπεδο πιεστήριο Albert Frankenhal, από την Γερμανία.
Επιπλέον, στο Μουσείο βρίσκει κανείς σπάνια βιβλία, που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα, πρωτότυπα φύλλα κρητικών εφημερίδων από το 1890, χάρτες, χαρτονομίσματα και γραμματόσημα εποχής.
Ο εμπνευστής Γιάννης Γαρεδάκης, στο εισαγωγικό του σημείωμα, που προλογίζει την ιστοσελίδα του Μουσείου, αναφέρει: «Ήταν όνειρο και στόχος από παλιά, από τότε που σε ένα υπόγειο τυπογραφείο της εφημερίδας "Παρατηρητής", στην οδό Πλαστήρα στα Χανιά, έκανα τα πρώτα βήματα της δημοσιογραφικής μου διαδρομής. Χρειάστηκαν τριάντα και πλέον χρόνια για να αρχίσει η υλοποίηση. Προσπάθεια επίπονη, δαπανηρή, αλλά τόσο συναρπαστική, ελκυστική. Μία πλειάδα συνεργατών και ιδιαίτερα ο Μιχάλης Γρηγοράκης, εβοήθησαν και το όνειρο έγινε πραγματικότητα».
Σήμερα, είναι επισκέψιμα ένα μικρό Μουσείο Τυπογραφίας, αλλά και μία Βιβλιοθήκη Κρητικού Βιβλίου, με δαπάνες της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα» και μόνον. Το ταξίδι πίσω στον χρόνο, ιδιαίτερα από τον μαθητόκοσμο, είναι συναρπαστικό. Και οι λιλιπούτειοι επισκέπτες γίνονται κοινωνοί των δρώμενων, τότε που οι τυπογράφοι «μιλούσαν» με τις τυπογραφικές πλάκες, τα τυπογραφικά μηχανήματα, τότε που η στοιχειοθεσία για «κοφτερές» ματιές ήταν ζωντανό κομμάτι της ζωής τους. Τότε που παρουσίαζαν εκδόσεις κομψοτεχνήματα.
Στο στήσιμο του μουσείου, αλλά και της βιβλιοθήκης, που στεγάζεται για την ώρα σ’ αυτό -ετοιμάζεται η μετεγκατάστασή της σε άλλο χώρο- βοήθησαν σημαντικά ο αείμνηστος Μιχάλης Γρηγοράκης, η αρχιτέκτονας Κούλα Καμπάνη, ένας Ολλανδός, παλιός τυπογράφος, ο Cornelius Schenk, η γραφίστρια Ελένη Σταυρίδη και η μουσειολόγος Μυρτώ Κοντομυτάκη.
Περισσότεροι από 5.000 μαθητές από σχολεία της Κρήτης και πολλών άλλων περιοχών της Ελλάδα και του εξωτερικού, ξεναγήθηκαν σε όλους τους χώρους του μουσείου, παρακολούθησαν τη διαδικασία έκδοσης εντύπων και ενημερώθηκαν, μέσω προβολών σε ειδικό αμφιθέατρο, για το πώς παράγεται σήμερα μία έκδοση.
Πρόκειται για επισκέψεις στο πλαίσιο εκπαιδευτικών εκδρομών, εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχολείων και πενθήμερων εκδρομών.
Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η υπεύθυνη για τη λειτουργία του, Έλια Κουμή, μέσα σ’ αυτόν το χώρο ανακαλύπτουν ένα νέο κόσμο. Το να μπεις στη διαδικασία της έκδοσης ενός εντύπου, σου δημιουργεί άλλη εικόνα. Επισημαίνει πως τα παιδιά «έρχονται με την υποχρέωση της εκπαιδευτικής εκδρομής και φεύγουν ενθουσιασμένα» και ο ενθουσιασμός του καταγράφεται και στο βιβλίο των εντυπώσεων, οι σελίδες του οποίου έχουν γεμίσει με θετικά σχόλια.
«Είναι μία πλήρης συλλογή, που δημιουργεί μία πλήρη εικόνα για την ιστορία της τυπογραφίας», σημειώνει η κ. Κουμή.
Η δημιουργία του Μουσείου Τυπογραφίας αποτελεί μία μόνο από τις πρωτοβουλίες που ο κ. Γαρεδάκης έχει αναλάβει και έχει υλοποιήσει.
Όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ένα ακόμη στοίχημα είναι η πλήρης ταξινόμηση και τακτοποίηση σε μία νέα βιβλιοθήκη, που ετοιμάζει, των χιλιάδων τίτλων της συλλογής του, κάποιοι από τους οποίους είναι εξαιρετικά σπάνιοι. Σε χώρο, που ήδη διαμορφώνεται, θα φιλοξενηθεί μία βιβλιοθήκη πρότυπο. Περισσότερα από 2.000 βιβλία από τα οποία, όπως ο κ. Γαρεδάκης σημειώνει, 45% αναφέρονται στην Κρήτη και 5% είναι βιβλία συγγραφέων από την Κρήτη, με αναφορά στο νησί.
Ο εκδότης των Χανιώτικων Νέων μιλά και για την εφημερίδα, που τον Δεκέμβριο συμπληρώνει 45 χρόνια ζωής.
«Είναι αποτέλεσμα δουλειάς 45 χρόνων, δικής μου και της γυναίκας μου και πολλών ακόμα ανθρώπων που εργάσθηκαν και εργάζονται μέχρι και σήμερα στην εφημερίδα. Είναι αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς και όλα αυτά τα χρόνια προσπαθήσαμε με υπευθυνότητα να προσεγγίζουμε όσο γίνεται καλύτερα και με αντικειμενικότητα τα θέματα της ειδησεογραφίας», τονίζει και προσθέτει ότι «αυτό είναι περισσότερο δύσκολο, σε μία μικρή κοινωνία όπου υπάρχουν πάντα προβλήματα και συγκρούσεις. Πιστεύω ότι έως σήμερα τα έχουμε καταφέρει, ο κόσμος αγκάλιασε την εφημερίδα κι αυτή είναι η ικανοποίηση όλων μας, έπειτα από 45 χρόνια. Ελπίζω ότι στους δύσκολους καιρούς που περνάμε η εφημερίδα θα μπορέσει να κρατηθεί» και καμαρώνει, που «τα "Χανιώτικα Νέα" είναι σήμερα στις τρεις πρώτες θέσεις του επαρχιακού Τύπου σε πανελλήνια κλίμακα».
«Κυκλοφοριακά είμαστε δεύτεροι, αλλά πιστεύω ότι σε αναγνωσιμότητα είμαστε πρώτοι. Κυκλοφοριακά πρώτη είναι η "Ελευθερία" της Λάρισας, αλλά απευθύνεται σε 300.000 κατοίκους. Εμείς εδώ έχουμε 65.000 στην πόλη. Πιστεύω ότι είναι μία καλή παρουσία επαρχιακής εφημερίδας και ευελπιστώ πως παρά την κρίση που πλήττει τον Τύπο θα συνεχιστεί και στο μέλλον», λέει.
Σύμφωνα με τον κ. Γαρεδάκη, ο τοπικός Τύπος έχει μέλλον, ίσως επειδή είναι το μόνο μέσο επικοινωνίας του πολίτη της περιφέρειας, με τον συνάνθρωπο του. Μιλάει με ευγνωμοσύνη για τους συνεργάτες του. «Την τελευταία 20ετία, η παρουσία των συνεργατών είναι το 50% της ποιοτικής αναβάθμισης της εφημερίδας», επισημαίνει.
Ο στόχος του εκδότη εξαρχής ήταν ό,τι κερδίζει η εφημερίδα να επιστρέφει σ’ αυτήν. Και φαίνεται πως τον πέτυχε. «Έχουμε καταφέρει και λειτουργούμε με ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει», τονίζει.
Πέραν όλων των άλλων, τα «Χανιώτικα Νέα» διαθέτουν ένα πολύ πλούσιο αρχείο θεματολογίας που, σύμφωνα με τον εκδότη τους, αντίστοιχό του ίσως δεν υπάρχει άλλο στην Ελλάδα, καθώς όπως λέει: «Το αρχείο αυτό το οφείλω στον αείμνηστο Μιχάλη Γρηγοράκη. Είμαστε μαζί από το 1964 στον "Παρατηρητή". Ήταν ένας από τους δύο που έστησαν τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων».
Περίπου 40.000 φωτογραφίες από το σύνολο της Κρήτης, αλλά και εκατοντάδες φάκελοι ποικίλης θεματολογίας φιλοξενούνται στο αρχείο. Το Μουσείο Τυπογραφίας των «Χανιώτικων Νέων» βρίσκεται στο κτίριο 13-03 στο Βιοτεχνικό Πάρκο Χανίων.
Η ηλεκτρονική του διεύθυνση είναι info@typography-museum.gr και το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι το 28210 80091.
