Τι διαφορά μπορεί να κάνει ένας χρόνος; Έχουν όντως περάσει 12 μήνες από την ημέρα εκείνη - μόλις 23 λέξεις. Τόσο μόνο χρειάστηκε για να ξεκινήσει η διαδικασία της ομαλοποίησης των αποδόσεων των ομολόγων και η ενίσχυση του ενιαίου νομίσματος. Και οι μαγικές λέξεις:
Στο πλαίσιο της εντολής μας, η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει ό,τι χρειάζεται για να διατηρήσει το ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό.
Μέσα από αυτή την υπόσχεση γεννήθηκε το πρόγραμμα ΟΜΤ - σύμφωνα με το οποίο η ΕΚΤ θα αγόραζε απεριόριστες ποσότητες κρατικών ομολόγων από χώρες που το έχουν ανάγκη.
Πολλοί πιστεύουν ότι η ομιλία αυτή από μόνη της βοήθησε να σταθεροποιηθεί το ενιαίο νόμισμα. Μπορεί και να έχουν δίκιο – οι ίδιοι οι αναλυτές τονίζουν ότι το ευρώ έχει σωθεί, κανείς δεν έχει φύγει από την ευρωζώνη, τα spreads έχουν πέσει, ο δείκτης PMI σημειώνει άνοδο και πάλι, και το ισπανικό ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί. Ο κ. Draghi αξίζει συγχαρητήρια για όλα αυτά.
Ο ίδιος αποκαλεί το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων OMT το «πιο επιτυχημένο μέτρο νομισματικής πολιτικής που έχει αναληφθεί τον τελευταίο καιρό.» Είναι βέβαια αξιοσημείωτο ότι όσο και αποτελεσματικό μπορεί να είναι το ΟΜΤ δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή.
Ωστόσο, όπως και τότε επικρατούν ακόμα ανησυχίες για τον αντίκτυπο της ομιλίας του Draghi: πρώτον, με το διαζύγιο των αγορών από τα δεινά της ζώνης του ευρώ, ο κ. Draghi δελεάζει ακόμα τους πολιτικούς να νομίσουν ότι όλα είναι εντάξει. Και δεύτερον, όπως κάθε παρόμοια κίνηση το OMT είναι μια χαρά για όσο διάστημα παραμένει αχρησιμοποίητο.
Το OMT όντως δεν έχει ενεργοποιηθεί (και ο Draghi επιμένει να αποφεύγει να δώσει λεπτομέρειες για το πότε και πως θα λειτουργήσει) αλλά είναι η ίδια η ύπαρξή του που έχει αγοράσει χρόνο για τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης. Αν αυτός ο χρόνος (ήδη 12 μήνες έχουν περάσει) έχει δαπανηθεί σωστά θα φανεί στο μέλλον.
Αλλά ο αντίκτυπος της δήλωσης Draghi είναι σαφής στις αγορές μέσα από το χαμηλότερο κόστος δανεισμού που απολαμβάνουν περιφερειακά μέλη της ευρωζώνης.
Η Ισπανία, για παράδειγμα. Οι αποδόσεις των 10-ετών ομολόγων της είχαν φτάσει στο 7,5% πριν ο Draghi να ρίξει τη βόμβα του. Σήμερα; Μόλις στο 4,6%.
Όπως δήλωσε ο Michael Herzum από την εταιρεία UnionInvestment, η ομιλία Draghi στο Λονδίνο το 2012 άλλαξε τους όρους του παιχνιδιού - επιτρέποντας στους επενδυτές να σταματήσουν να ταλανίζονται ότι η ευρωζώνη ήταν έτοιμη να διασπαστεί. Αφαίρεσε ο ίδιος το συστημικό κίνδυνο από την αγορά, μειώνοντας σημαντικά την πιθανότητα διάλυσης της ζώνης του ευρώ.
Η ομιλία του κ. Draghi ωστόσο δεν κατάφερε να αποκαταστήσει την οικονομική ανάπτυξη ή να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης στη ζώνη του ευρώ. Η ανεργία έχει φτάσει στο 12,2% και το ΑΕΠ δεν έχει επεκταθεί από τα τέλη του 2011. Ισπανικές και ιταλικές μικρές επιχειρήσεις εξακολουθούν να πληρώνουν πολύ υψηλότερα επιτόκια για δάνεια από τους Γερμανούς ομολόγους τους.
«Η λεκτική παρέμβαση δεν είναι αρκετή, πρέπει να κάνουμε περισσότερα», δήλωσε ο οικονομολόγος της BNP Paribas Ken Wattret. Η ΕΚΤ θα μπορούσε να αγοράσει μεγάλες ποσότητες ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων για την τόνωση της δανειοδότησης, αλλά φαίνεται απρόθυμη να το κάνει, είπε.
Παρόλα αυτά η δήλωση Draghi το 2012 είχε αναμφισβήτητα τεράστιο αντίκτυπο. Σήμανε όμως και μια αλλαγή στον ίδιο τον Πρόεδρο της ΕΚΤ που συνέχιζε να κάνει δηλώσεις χωρίς πολλά υπονοούμενα που συζητήθηκαν. Ας δούμε τις πιο ‘διάσημες’:
1. Τον Ιούλιο του 2012, εξηγώντας την ανάγκη για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην ευρωζώνη δήλωσε
«Το ευρώ είναι σαν μια μέλισσα-μπάμπουρας. Αυτό είναι ένα μυστήριο της φύσης, διότι δεν θα έπρεπε να πετάει, αλλά το κάνει. Έτσι, και το ευρώ είναι ένας μπάμπουρας που πέταξε πολύ καλά για αρκετά χρόνια. Και τώρα - και νομίζω ότι οι άνθρωποι ρωτάνε «πώς γίνεται;» - ίσως υπήρχε κάτι στην ατμόσφαιρα, στον αέρα, που επέτρεψε στον μπάμπουρα να πετάξει. Τώρα κάτι πρέπει να άλλαξε, και ξέρουμε τι ήταν αυτό μετά την οικονομική κρίση. Ο μπάμπουρας θα πρέπει να γίνει πραγματική μέλισσα. Και αυτό και κάνει.
2. Το Οκτώβριο 2012 υπόσχεθηκε να μην επαναλάβει τις τακτικές εκτύπωσης χρήματος της Γερμανίας το 1920
Λόγω του πληθωρισμού, η οικογένειά μου έχασε ένα μεγάλο μέρος των αποταμιεύσεων της εκείνη τη χρονική στιγμή. Μπορείτε λοιπόν να είστε σίγουροι ότι είμαι προσωπικά και όχι μόνο επαγγελματικά ταγμένος προς την επίτευξη της σταθερότητας των τιμών.
3. Τον Απρίλιο του 2013 ανακοίνωσε την απόφαση για την επιβολή εισφοράς στους ασφαλισμένους καταθέτες της Τράπεζας Κύπρου
Αυτό δεν ήταν έξυπνο, να πούμε το λιγότερο, και διορθώθηκε γρήγορα την επόμενη ημέρα σε μια τηλεδιάσκεψη του Eurogroup.
Υπάρχει μια ιεραρχία, και ιδανικά οι ανασφάλιστοι καταθέτες θα πρέπει να είναι η τελευταία κατηγορία που θα πλείτεται.
4. Ερωτηθείς αν η ΕΚΤ θα εκδώσει δήλωση τύπου- mea culpa για το ρόλο της στο πρώτο πακέτο διάσωσης στην Ελλάδα τον Ιούνιο 2013
Όχι δεν νομίζω ...
Δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι τέσσερα ή πέντε χρόνια πριν, όταν οι συζητήσεις σχετικά με την προσαρμογή στην Ελλάδα λάμβαναν χώρα, το κλίμα ήταν, σε γενικές γραμμές, πολύ χειρότερο. Υπήρχε ο φόβος της μετάδοσης εκεί και πολύ υψηλή μεταβλητότητα.
Τότε κατά μία έννοια άρχισε ο κατακερματισμός της ζώνης του ευρώ. Έτσι, είναι πάντα πολύ δύσκολο να κρίνεις εκ των υστέρων σχετικά με το τι συνέβη πριν από τέσσερα χρόνια. Τούτου λεχθέντος, αντί να κοιτάζουμε προς τα πίσω, γιατί δεν κοιτάμε μπροστά και να κάνουμε τον απολογισμό μας σχετικά με την εξαιρετική πρόοδο και τη θετική πορεία που έχουμε σημειώσει;
5. Μετά την αμφισβήτηση σχετικά με τη νομική βάση για το πρόγραμμα OMT τον Ιούλιο του 2013
Έχετε προσπαθήσει να κάνετε ένα βαρετό θέμα πιο συναρπαστικό, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι ένα ερώτημα που έρχεται πρώτο στις προτεραιότητές μας. Μάλλον, η απάντηση στο ερώτημά σας δεν αποτελεί μία από τις προτεραιότητές μας τώρα. Έτσι, όταν το OMT είναι έτοιμο να ενεργοποιηθεί η νομική τεκμηρίωση θα δημοσιευθεί.
