ορατό παράσιτο - μύκητα που επιτίθεται και τρέφεται με κερατίνη, η οποία είναι η κυρίαρχη πρωτεΐνη των νυχιών.
Η μόλυνση αρχίζει συνήθως με αλλαγές στο χρώμα των νυχιών, (άσπρο, πράσινο, κίτρινο, καφέ ή μαύρο). Ο μύκητας εξαπλώνεται πιο βαθιά, δημιουργεί διαταραχές στην υφή την ανθεκτικότητα, το πάχος και την ποιότητα του νυχιού. Στα τελικά στάδια το καταστρέφει ή το αποκολλά από την ονυχιαία πλάκα. Γι΄αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Η μόλυνση μπορεί να εξαπλωθεί και στα υπόλοιπα νύχια, ενώ η καθολική προσβολή των νυχιών απαντάται σε εξαιρετικά παραμελημένες περιπτώσεις.
Είδη μυκητίασης
Οι μύκητες δημιουργούν 4 κλινικές εικόνες στα νύχια:
• Περιφερική ονυχομυκητίαση: είναι η πιο συνηθισμένη και οφείλεται κυρίως στα δερματόφυτα. Η προσβολή ξεκινά από το ελεύθερο άκρο του νυχιού και στη συνέχεια επεκτείνεται στο υπονύχιο.Τα νύχια γίνονται εύθραυστα, χάνουν τη στιλπνότητά τους και εμφανίζουν αλλοίωση της φυσιολογικής τους χροιάς (αποκτούν κιτρινόφαιη όψη).
• Λευκή επιφανειακή ονυχομυκητίαση: παρατηρείται κυρίως στα νύχια των ποδιών και είναι αρκετά σπάνια. Προσβάλλεται η άνω επιφάνεια της ονυχιαίας πλάκας με συνέπεια τη δημιουργία μικρών, αδιαφανών, λευκωπών στιγμάτων, που αντιστοιχούν στις αποικίες του υπεύθυνου μύκητα. Τα στίγματα αυτά βαθμιαία εξαπλώνονται σε όλη την επιφάνεια του νυχιού, η οποία γίνεται τραχειά και εύθραυστη.
• Εγγύς υπονύχια ονυχομυκητίαση: είναι η πιο σπάνια κλινική εικόνα. Η προσβολή της κεράτινης στιβάδας ξεκινά από την εγγύς ονυχιαία αύλακα και αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, προσβάλλει τη μήτρα του νυχιού. Κλινική συνέπεια αυτής της προσβολής είναι η δημιουργία μιας λευκωπής-λευκοκίτρινης περιοχής κάτω από το μηνίσκο του νυχιού (πετσάκι).
• Καντιντιακή ονυχομυκητίαση: είναι η προσβολή των νυχιών από ζυμομύκητες του γένους candida. Αφορά συχνότερα τα νύχια των χεριών. Οι βλάβες των νυχιών ξεκινούν από την εγγύς πτυχή και τα πλάγια του νυχιού, ενώ μπορεί να υπάρχει και φλεγμονή με πόνο και οίδημα με πύον στο περιονύχιο. Συνήθως χωρίς θεραπεία προσβάλλεται σύντομα όλο το νύχι.
Επιπλοκές καντιντιασικής ονυχίας
• Παρωνυχία-δευτεροπαθής ονυχία: Εντοπίζεται συνηθέστερα στα νύχια των χεριών των νοικοκυρών. Συνήθως εξαιτίας αυτής της χρόνιας φλεγμονής η ονυχιαία πλάκα παίρνει κιτρινωπό ή πρασινωπό χρώμα, εμφανίζει οριζόντια αύλακια (γραμμές του Beau), γίνεται κυματοειδής και παρουσιάζει αποκόλληση από την κοίτη του νυχιού.
• Ονυχόλυση του περιφερικού άκρου: ιδιαίτερα σπάνια μορφή, κατά την οποία προηγείται πόνος στο ελεύθερο άκρο του νυχιού και στη συνέχεια ονυχόλυση με τριγωνικό σχήμα (με την κορυφή του τριγώνου προς το μηνίσκο του όνυχα).
• Ονυχία σε σύνδρομα χρόνιας δερματοβλεννογόνιας καντιντίασης: Αρχίζει από την παιδική ηλικία. Ως συνέπεια έχει το σχηματισμό υπωνύχιας υπερκεράτωσης. Συνυπάρχει οιδηματώδης παρωνυχία και τα δάκτυλα παίρνουν τη μορφή του πλήκτρου τυμπάνου.
Αντιμετώπιση της ονυχομυκητίασης
Η θεραπεία της ονυχομυκητίασης εξαρτάται από την βαρύτητα της λοίμωξης και αντιμετωπίζεται, ανάλογα με τον τύπο και τη σοβαρότητα της:
• Τοπική θεραπεία εφαρμόζεται σε αρχικές καταστάσεις που δεν έχει προσβεβληθεί η μήτρα του νυχιού, μπορεί να γίνει με τοπικά αντιμυκητιασικά προιόντα, με συνέπεια υπομονή και επιμονή για 3-6 ή επί πλέον μήνες.
• Συντηρητική θεραπεία, Αναλαμβάνει Ποδολόγος και περιλαμβάνει την μηχανική απομάκρυνση ή μείωση του πάσχοντος νυχιού για την καλύτερη εφαρμογή και απορρόφηση των τοπικών αντιμυκητιακών σκευασμάτων.
• Συστηματική θεραπεία Αναλαμβάνει Δερματολόγος και είναι εκείνος που μετά απο διάγνωση, θα αποφασίζει αν θα χρειαστεί θεραπεία από το στόμα, με κατάλληλα αντιμυκητιασικά φάρμακα και για πόσο διάστημα.
• Συνδυασμός τοπικής - συντηρητικής και συστηματικής θεραπείας είναι απαραίτητος για πιο άμεσο αποτέλεσμα.Εάν το νύχι έχει επειρεαστεί περισσότερο από το 50% ή έχει προσβληθεί η μήτρα του, καθαρίζεται το νύχι, εφαρμόζεται τοπικό αντιμυκητησιακό σκεύασμα, χορηγήται και θεραπεία από το στόμα.
• Χειρουργική αφαίρεση νυχιού. Είναι συνήθως άσκοπη τραυματική διαδικασία, διότι το νέο νύχι που θα προκύψει, δεν θα είναι απαραίτητα απαλλαγμένο από τον μύκητα, εάν δεν έχει προηγηθεί θεραπεία.
• Τα αποτελέσματα της θεραπείας δεν φαίνονται άμεσα. Η καταπολέμηση του μύκητα και η εκρίζωση της μόλυνσης του νυχιού είναι πολλές φορές μακροχρόνια και επιβαρυντική για τον οργανισμό, καθ΄ ότι οι μύκητες είναι ανθεκτικοί. Οι ασθενείς δεν πρέπει να απογοητεύονται και να εγκαταλείπουν πρόωρα τη θεραπεία τους γιατί υπάρχει αυξημένος κίνδυνος υποτροπής της πάθησης, με ποσοστό έως και 50%.
Κάθε προσπάθεια εξάλειψης της μυκητίασης είναι άσκοπη, εάν δεν γίνει παράλληλα και απολύμανση των παπουτσιών.
Κίνδυνοι μετάδοσης
Οι μύκητες μεταδίδονται είτε με άμεση επαφή, από άνθρωπο σε άνθρωπο, είτε με έμμεση. Είναι δυνατόν, δηλαδή, να μεταδοθούν από το έδαφος, την άμμο και τις χρησιμοποιημένες πετσέτες στον άνθρωπο.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι εκείνο που βοηθά στην ανάπτυξη των μυκήτων είναι η υγρασία και η αυξημένη θερμοκρασία. Αν κάνουμε πολύωρη και συχνή χρήση σε κλειστά παπούτσια και μπότες, μπορεί να κάνουν τα πόδια μας ζεστά υγρά και επιρρεπή στην ανάπτυξή τους. Φροντίστε να αλλάζετε καθημερινά παπούτσια και προτιμάτε τα πάνινα ή δερμάτινα από τα συνθετικά.
Αφήνετε τα παπούτσια να αερίζονται και να στεγνώνουν από τον ιδρώτα.
Επίσης, εάν συνηθίζουμε να περπατάμε με γυμνά πόδια σε αποδυτήρια-γυμναστήρια, μπορεί να "κολλήσουμε" μύκητες από το ζεστό και υγρό πάτωμα.
Οι άνθρωποι που βρέχουν συχνά τα χέρια τους (π.χ., οι νοικοκυρές, αυτοί που πλένουν πιάτα στα εστιατόρια, οι καθαρίστριες) έχουν αυξημένη πιθανότητα να προσβληθούν από μυκητίαση.
Μέτρα πρόληψης των υποτροπών
Μερικές φορές η ονυχομυκητίαση συνυπάρχει με μυκητίαση του δέρματος των πελμάτων, (δερματοφυτία πελμάτων). Θα πρέπει να θεραπεύονται άμεσα για να μην προσβληθούν στη συνέχεια και άλλα σημεία του σώματος.
• Θα πρέπει να φροντίζουμε για την καλή υγιεινή των ποδιών με καλό στέγνωμα μετά το μπάνιο, ιδιαίτερα ανάμεσα στα δάκτυλα, με καθημερινή αλλαγή και αποφυγή συνθετικών καλτσών και υποδημάτων.
• Προσοχή στα κομμωτήρια και στα κέντρα νυχιών, ο κίνδυνος μετάδοσης μυκητών και άλλων σοβαρών λοιμογόνων και μεταδιδόμενων νοσημάτων, είναι υπαρκτός. Πρέπει λοιπόν να είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι, όλα τα εργαλεία απολυμαίνονται και αποστειρώνονται μετά από κάθε χρήση και είναι απαλλαγμένα από τυχόν κύτταρα νεκρού δέρματος ή ξερό αίμα, που είναι αιτία μετάδοσης νοσημάτων, όπως μυκητιάσεις, ηπατίτιδα B ή C.
• Απαραίτητη η αποφυγή ενός απρόσεχτου και λιγότερο επαγγελματικού μανικιούρ ή πεντικιούρ από άπειρο ή μη εξουσιοδοτημένο προσωπικό προς το συγκεκριμένο πρόβλημα, μπορεί να δημιουργήσει τραυματισμό και να μετατραπεί σε πύλη εισόδου μικροβίων και εστία μολύνσεων.
• Τακτικές επισκέψεις μόνο σε Ποδολόγο, ο οποίος εκτός από την πρόληψη, είναι υπεύθυνος για την φροντίδα των μυκητησιακών ποδιών και την αντιμετώπιση των επιπλοκών. Με μια σειρά από εξειδικευμένες μεθόδους μειώνει την πάχυνση του νυχιού, καθ΄ότι το νύχι είναι αδιάβροχο, απομακρύνει το σαθρό κατεστραμμένο τμήμα και την κεράτινη μάζα (για μεγαλύτερη εισχώρηση και καλύτερη δράση του τοπικού αντιμυκητισιακού σκευάσματος) και βοηθά στην αποτελεσματική ίαση.
• Τα αυγά του μύκητα συνεχίζουν να υπάρχουν στα ευνοικό περιβάλλον των παπουτσιών. Οπότε κάθε προσπάθεια θεραπείας της μυκητίασης είναι άσκοπη, εάν παράλληλα με την θεραπεία δεν γίνει αποστείρωση των παπουτσιών που έχουν χρησιμοποιηθεί, για την εξάληψη του μύκητα και για τον περιορισμό του κινδύνου υποτροπής. Η αποστείρωση γίνεται σε οργανωμένο Ποδολογικό κέντρο που διαθέτει ειδική συσκευή.
Εάν δεν θεραπευτεί η ονυχομυκητίαση μπορεί να έχει επιβλαβείς συνέπειες. Τα μολυσμένα νύχια μπορεί να γίνουν πιο παραμορφωμένα και επώδυνα και να δημιουργήσουν εκτός από αισθητικά προβλήματα και προβλήματα στο βάδισμα.
