tromaktiko: «Λιμάνι» αξεπέραστης καλλιτεχνικής αξίας

Παρασκευή 28 Ιουλίου 2017

«Λιμάνι» αξεπέραστης καλλιτεχνικής αξίας



Η επαναπροβολή στις αίθουσες της ταινίας «Το λιμάνι της αγωνίας»του Ελία Καζάν μας θυμίζει την τεράστια καλλιτεχνική αξία της,η οποία δεν...
συμβαδίζει με την πολιτική στάση του δημιουργού της.

«Δεν καταλαβαίνεις. Θα μπορούσα να 'χω ποιότητα. Θα μπορούσα να είμαι ανταγωνιστής. Θα μπορούσα να είχα γίνει κάποιος αντί να είμαι ένας βλάκας, που είμαι - ας το παραδεχθούμε». Είναι σπαρακτικός. Είναι υπέροχος. Είναι μαγνητικός. Είναι ο Μάρλον Μπράντο στο «Λιμάνι της αγωνίας». Η σκηνή μέσα στο αυτοκίνητο, όταν ο Τέρι Μαλόι (Μπράντο) παραπονιέται στον αδελφό του τον Τσάρλι (Ροντ Στάιγκερ) που εξαιτίας του πέταξε στα σκουπίδια μια σπουδαία καριέρα, έχει μείνει στην ιστορία. Το ίδιο όμως και η ταινία. Για καλλιτεχνικούς αλλά και πολιτικούς λόγους, η ταινία που σκηνοθέτησε ο Ελία Καζάν και που από την Πέμπτη 27 Ιουλίου προβάλλεται ξανά σε αίθουσες (ΘΗΣΕΙΟΝ, ΔΙΟΝΥΣΙΑ) έχει επίσης μείνει στην ιστορία.

Στο «Λιμάνι της αγωνίας» ο Μπράντο υποδύεται έναν πρώην πυγμάχο που εξαιτίας του κακοποιού αδελφού του αναγκάστηκε να ξεπουληθεί και τώρα πια «υπηρετεί», επίσης παρά τη θέλησή του, τον διεφθαρμένο «νονό» (Λι Τζ. Κομπ) του σωματείου των λιμενεργατών της Νέας Υόρκης. Κάποτε, μην αντέχοντας άλλο την παράνομη δραστηριότητα του αφεντικού του, ο Τέρι αποφασίζει να καταγγείλει τα «έργα» του οργανωμένου εγκλήματος, παίζοντας έτσι τη ζωή του κορόνα γράμματα...

Βασισμένο σε μια ιστορία του (συν-σεναριογράφου) Μπαντ Σούλμπεργκ, το «Λιμάνι της αγωνίας» σχετίζεται άμεσα με τον βίο και την πολιτεία του δημιουργού του Ελία Καζάν και πρωτίστως με τον λόγο για τον οποίο ο τόσο ταλαντούχος αυτός καλλιτέχνης έγινε απεχθής στην πλειοψηφία της κινηματογραφικής κοινότητας στην Αμερική. Ηταν 10 Απριλίου του 1952 όταν ο  Ελία Καζάν χαρακτηρίστηκε προδότης των πιστεύω του έχοντας καταδώσει στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών οκτώ συναδέλφους του που κάποτε υπήρξαν, όπως ο ίδιος, μέλη του κομμουνιστικού κόμματος. 

Αν και τα ονόματα που ο Καζάν έδωσε στην επιτροπή του Γερουσιαστή Τζο Μακ Κάρθι ήταν ήδη γνωστά στα μέλη της επιτροπής, αυτό δεν αίρει το γεγονός ότι με τη στάση αυτή φάνηκε πως ο Καζάν υποστήριζε τη δράση της. Και, ως γνωστόν, η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση. Για την πράξη του αυτή ο Καζάν θα γράψει αργότερα: «Οταν ο Μπράντο στο φινάλε του "Λιμανιού της Αγωνίας"  φωνάζει "χαίρομαι για ό,τι έκανα, μ' ακούτε; Χαίρομαι για ότι έκανα!", στην πραγματικότητα εγώ, με την ίδια ένταση, έλεγα πως ήμουν ευτυχής που είχα καταθέσει». Η κινηματογραφική κοινότητα του Χόλιγουντ πάντως αγκάλιασε την ταινία. Δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά. Πολύ απλά είναι μια πολύ σπουδαία ταινία, η οποία τελικά απέσπασε οκτώ Οσκαρ, συμπεριλαμβανομένων των καλύτερης σκηνοθεσίας, καλύτερης ταινίας και καλύτερου α' ανδρικού ρόλου για τον Μπράντο.

Ακόμη και σήμερα, 14 χρόνια μετά τον θάνατο του Ελία Καζάν (28/9/2003), ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την καλλιτεχνική αξία των κινηματογραφικών ταινιών του Ελία Καζάν και ελάχιστοι μπορούν να του δώσουν δίκιο για το πώς ενήργησε πολιτικά. Το βέβαιο είναι ότι ως σκηνοθέτης ο Καζάν γνώριζε τις αδυναμίες και τις δυνατότητες του ηθοποιού. Ηταν ένα επάγγελμα που τον ενδιέφερε και που το πονούσε. Το απέδειξε όταν το 1948 ίδρυσε το Actors' Studio, σχολή υποκριτικής στη Νέα Υόρκη, που έκανε περισσότερο προσιτή τη μέθοδο Στανισλάφσκι στους Αμερικανούς. 

Από τους «ηθοποιούς του», 21 έχουν προταθεί για Οσκαρ, εννέα το έχουν κερδίσει. Βοήθησε την κινηματογραφική καριέρα του Μάρλον Μπράντο, του Τζέιμς Ντιν, της Κάρολ Μπέικερ και του Γουόρεν Μπίτι. Κοντά του, «υποβαθμισμένοι» ηθοποιοί όπως ο Τζέιμς Νταν, η Νάταλι Γουντ, η Ντόροθι Μακ Γκουάιαρ και η Εύα Μαρί Σεντ πέτυχαν τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας τους.

Ο ιστορικός του κινηματογράφου Ντέιβιντ Τόμπσον συνοψίζει εύστοχα τη συνολική προσφορά του Καζάν στο βιβλίο του «Α Biographical Dictionary of Film»: «Ενώ δεν έχασε ποτέ τις ελληνοτουρκικές ρίζες του, όπως φαίνεται και στο "Αμέρικα, Αμέρικα", ελάχιστοι γηγενείς σκηνοθέτες είχαν παρόμοια με τη δική του επιμονή στον χειρισμό αμερικανικών θεμάτων και προβλημάτων ή έδειξαν τόσο ενδιαφέρον για την ειλικρίνεια της έντασης των ερμηνειών».


     



Εδώ σχολιάζεις εσύ!