tromaktiko: Να αναδείξουμε το δημοκρατικό πολιτικό περιεχόμενο του σχολείου

Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2017

Να αναδείξουμε το δημοκρατικό πολιτικό περιεχόμενο του σχολείου



Του Νίκου Τσούλια
Σήμερα το σχολείο και κάθε πηγή οργανωμένης γνώσης είναι ιδιαίτερα ανοιχτό σύστημα, που δεν δέχεται απλά και μόνο τις ποικίλες εξωγενείς επιδράσεις του κοινωνικού και πολιτισμικού...
περιβάλλοντος αλλά καλείται να πάρει θέση για πολλά ζητήματα πέραν της μεταβίβασης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Δεν μπορεί να οχυρωθεί εντός των τειχών της εγκύκλιας γνώσης και μιας παραδοσιακού χαρακτήρα ηθικής παιδαγωγικής κενού περιεχομένου. Οφείλει να «εμπλακεί» στα μεγάλα και ζέοντα προβλήματα (επαγγελματικά αδιέξοδα και ανεργία, ναρκωτικά, οικολογικά προβλήματα, κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις  κλπ) και να δώσει ουσιαστικά εφόδια στους νέους για να τα αντιμετωπίσουν.

Οφείλει να δίνει, έστω κατ’ αρχήν, απαντήσεις στις μεγάλες προκλήσεις των γνωσιοκεντρικών εποχών και να ανιχνεύει τις τρομακτικές μεταλλαγές και αλλαγές που «κουβαλάει το μέλλον». Γιατί το σημερινό σχολείο «εκκολάπτει» τους αυριανούς πολίτες σε μια κοινωνία όλο και πιο απρόβλεπτη και πιο προκλητική, και αυτό είναι μια τρομακτική υπόθεση και πολύ σοβαρή υποχρέωση. Γιατί τη σημερινό σχολείο πρέπει να καλλιεργήσει αντιλήψεις που θα μπορούν να «ρουφάνε» διαρκώς γνώσεις, να δίνουν επαρκή ερμηνευτικά εργαλεία και να συμβάλλει αποφασιστικά στη διαμόρφωση του αυριανού κόσμου.

Κι ενώ κάποιος περιμένει να δοθούν σύγχρονες λύσεις στα σημερινά κοινωνικά και εκπαιδευτικά προβλήματα, αναδύεται και πάλι ο κοινωνικός αυταρχισμός ως μεθοδολογικό εργαλείο διαμόρφωσης της ηθικής και της διαπαιδαγώγησης. Το σχολείο καλείται να επιστρέψει στους παραδοσιακούς δρόμους, να κάνει «βουτιά στο παρελθόν» για να σχηματοποιήσει τις μελλοντικές εξελίξεις. Και αυτή η επιταγή βαστάει εδώ και χρόνια. Ας δούμε ένα παλιότερο χαρακτηριστικό απόσπασμα της έγκυρης εφημερίδας «Γκάρντιαν».  «Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 υπήρχε στη Βρετανία μια νοσταλγία των ένδοξων ημερών του ’50. Τώρα φαίνεται ότι η ξεπερασμένη αυτή δεκαετία επιστρέφει. Ή μάλλον επιστρέφει ένα κομμάτι της: δεν επιστρέφει η πολιτική της πλήρους απασχόλησης και του κοινωνικού κράτους. Αντιθέτως επανέρχεται ο κοινωνικός αυταρχισμός, η σχολική πειθαρχία, μια γενικότερη διάθεση να υποδεικνύεται στους πολίτες πώς θα ρυθμίζουν τις σχέσεις τους και θα ανατρέφουν τα παιδιά τους». Όταν, λοιπόν, παρατηρείται μια συντηρητική στροφή στην κοινωνία κάτω από το βάρος των αντιδραστικών επιλογών στη σφαίρα της πολιτικής, επιχειρείται η χειραγώγηση της αυθεντικής ανθρώπινης αναζήτησης μέσα απ’ όλους τους μηχανισμούς ιδεολογικού ελέγχου και ιδιαίτερα από το σχολείο!

Γίνεται μια προσπάθεια δηλαδή μετατόπισης του όλου προβλήματος. Έτσι, αντί να αναδειχθούν οι οικονομικές και πολιτικές αιτίες της βαρβαρότητας, της εξαθλίωσης, της ανέχειας και της περιθωριοποίησης και κατ’ επέκταση της αδικίας, της χειραγώγησης και των πολλαπλών ανισοτήτων  στον κοινωνικό χώρο, «καναλιζάρεται» το πεδίο αντιμετώπισής τους στην τιθάσευση των δικαιωμάτων του πολίτη αλλά και στην πρώιμη και έγκαιρη χειραγώγηση των συνειδήσεων των μαθητών! Η ηθική, για παράδειγμα, δεν θα προκύπτει από την έννοια της αλληλεγγύης ή της αλληλοκατανόησης αλλά από την αντίληψη της αποδοχής της υπάρχουσας πραγματικότητας ανεξάρτητα από την ανισοκατανομή των υλικών αγαθών και από τη εντεινόμενη διάσταση μεταξύ φτώχειας και πλούτου.

Ωστόσο ο βαθύτερος πυρήνας της εκπαίδευσης και της μόρφωσης είναι ακριβώς η αμφισβήτηση της κοινωνικής αδικίας. Το φως της γνώσης δε δίνει απλά και μόνο μορφή σε κάθε αντικείμενο του κόσμου, αλλά διεισδύει και αναλύει κάθε πτυχή της ανθρώπινης σφαίρας και της κοινωνικής διαπάλης. Η νομιμοποίηση της γνώσης δεν έγκειται, όπως πρεσβεύει ο στείρος ορθολογισμός, μέσα από την κατανόηση του περιβάλλοντός μας, αλλά κυρίως από την ανάγκη της αυτογνωσίας μας και από την αναγκαιότητα της πράγματι ουμανιστικής διάρθρωσης των κοινωνικών δομών κα λειτουργιών. Γιατί γνώση είναι η καλλιέργεια της σκέψης μας και όχι η συλλογή πληροφοριών. Γιατί το να σκέπτεσαι προοδευτικά και δημιουργικά σημαίνει πριν από όλα πως θέλεις να δημιουργήσεις έναν κόσμο δίκαιο και όμορφο. Πρόκειται ουσιαστικά για την αλληλουχία των κόσμων μας, που μας συνοδεύουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, εκείνον του παραμυθιού, τον άλλον της φαντασίας και του ονείρου, τον αντίστοιχο της φιλοδοξίας και της πλήρους αυτο – ολοκλήρωσής μας, τον κόσμο των κοινωνικών αγώνων μας και των προσωπικών προσπαθειών μας, τον υπαρξιακό κόσμο, τον κόσμο των οραμάτων και των νοημάτων.

Το εκπαιδευτικό κίνημα δεν μπορεί να παλινδρομεί μόνο επί των εξωτερικών χαρακτηριστικών του σχολείου (δαπάνες, αξιολόγηση, σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κλπ) – αν και ούτε και αυτά τίθενται σήμερα από την αδρανοποιημένη ηγεσία του -, όπως κάνει και η σημερινή δήθεν προοδευτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας.  Ουσιαστικά δοκιμάζεται και κρίνεται από το αν η μορφωτική διαδικασία δημιουργεί και προάγει ανθρώπινες αξίες και ευαισθησίες, πολίτες ολοκληρωμένους και απαιτητικούς για τα δικαιώματά τους, νέους που θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και να τον κάνουν πιο δίκαιο και όμορφο. Εδώ έγκειται και η γοητεία του παιδέματος της παιδείας αλλά και η απελευθερωτική δύναμη της ανθρωπιστικής γνώσης. Όταν τίθενται από τις δυνάμεις της αγοράς και από την εργαλειοθήκη του Ο.Ο.Σ.Α. όλα τα βασικά ζητήματα αναδιάρθρωσης της παιδείας / μόρφωσης σε μια εργαλειακού τύπου γνώση / πληροφόρηση, δεν μπορούν οι συντελεστές του σχολείου και ιδιαίτερα το εκπαιδευτικό κίνημα να μην θέτει τη δική του πρόταση επί της ουσίας της παιδείας και επί του κοινωνικού ρόλου της θεσμικής εκπαίδευσης, να μην αναδεικνύει το δημοκρατικό πολιτικό περιεχόμενο του σχολείου!

Δεν μπορεί η σημερινή κρίση στη χώρα μας να γίνει ένα γκρίζο νεφέλωμα στην ελπίδα και στις φιλοδοξίες των μαθητών μας. Εκπαίδευση και αγωγή σημαίνει πριν από καθετί καλλιέργεια του αγωνιστικού τρόπου ζωής, προαγωγή της αυτοπεποίθησης στους νέους ότι το μέλλον θα είναι πλασμένο και με τα δικά τους όνειρα.

Πηγή
     



Εδώ σχολιάζεις εσύ!