Έναν καμαροσκεπή τάφο με μαρμάρινο δάπεδο και τοίχους χωρίς επιχρίσματα έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη σε οικόπεδο της οδού Βασιλέως Ηρακλείου, στη Θεσσαλονίκη που πιθανότατα ανήκει στην Αγία Θεοδώρα...αλλάζει τα δεδομένα της ανασκαφικής πορείας στο οικόπεδο επι της Βασιλέως Ηρακλείου, φερόμενης ιδιοκτησίας της εταιρείας “Δομοτεχνική Α.Ε.”.
Μολονότι προχθές τέθηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το ζήτημα εάν θα συνεχιστεί στο χώρο η αρχαιολογική ανασκαφή (σαφώς η εταιρεία βιάζεται να προχωρήσει σε οικοδόμηση!), το νέο εντυπωσιακό εύρημα βάζει φρένο στην όποια αντίρρηση για την εξέλιξη της έρευνας.
Είναι σαφές ότι η ανασκαφή της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (ΕΒΑ) που γίνεται από το 2009 στο οικόπεδο (απέναντι από το εμπορικό κέντρο ‘Πλατεία’) επιβάλλεται να συνεχιστεί και έτσι πήρε παράταση έως τα τέλη Οκτωβρίου. Ο ακέραιος τάφος “βρέθηκε στα πρωτοβυζαντινά στρώματα και έχουμε τις πρώτες υπόνοιες ότι πρόκειται για τον τάφο της Αγ. Θεοδώρας” ανέφερε στη “Μ” η επικεφαλής της ανασκαφής, προϊσταμένη της 9ης ΕΒΑ Μελίνα Παϊσίδου.
Όπως εξηγεί, “υπήρχαν οι ενδείξεις γιατί ακριβώς δίπλα, στα βόρεια, στο νυν μοναστήρι, έχει ανασκαφεί και έχει διατηρηθεί κάτω στο υπόγειο μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική της Αγίας Θεοδώρας. Ωστόσο δεν είχε βρεθεί ο τάφος”. Από το εξαιρετικό εύρημα σώζεται κανονικά η οροφή του, μια πολύ ωραία καμάρα, οι τέσσερις τοίχοι, η οπή της καθόδου, ενώ σώζεται στην εντέλεια το δάπεδο του τάφου, ο διάκοσμος, “και έχουμε και έναν χώρο στο προσκεφάλι που φαίνεται ότι δεχόταν κάποιο υγρό. Ξέρουμε ότι η Αγία Θεοδώρα ήταν μυροβλήτρια. Το εξετάζουμε βέβαια, ακόμη είμαστε στις υποθέσεις”, συμπλήρωσε η αρχαιολόγος.
Συνεχής χρήση
Όπως έχουμε δημοσιεύσει και στο παρελθόν, στο οικόπεδο των 1.015 τ.μ., όπου η αρχαιολογική ομάδα έχει φτάσει σε μεγάλα βάθη, αποκαλύπτεται μια συνεχής χρήση του χώρου από τον 4ο μέχρι τον 19ο αιώνα μ.Χ. “Υπάρχει μια συνεχής χρήση χωρίς καθόλου εγκατάλειψη”, επεσήμανε η κ. Παϊσίδου. Στο επίπεδο ανασκαφής που αφορά τα προχριστιανικά χρόνια βρέθηκαν “δύο μεγάλα οικοδομικά συγκροτήματα και ένας κάθετος δρόμος στη μέση, και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για την τοπογραφία της Θεσσαλονίκης. Απ’ ό,τι φαίνεται, ήταν σπίτια εύπορων οικογενειών, σ’ αυτό οδηγούν τα υλικά χρήσης και τα ευρήματα που βρήκαμε μέσα. Έχουμε και δύο επάλληλα ψηφιδωτά δάπεδα με γεωμετρικά μοτίβα, πολύ καλή γλυπτική επίσης”, τόνισε η αρχαιολόγος. Εν συνεχεία, τα ευρήματα από τα μεσοβυζαντινά χρόνια φανερώνουν ότι “οι ιδιοκτησίες κατατέμνονται σε μικρότερες, κάτι αρκετά συνηθισμένο για τη μεσοβυζαντινή εποχή. Εξακολουθούμε να έχουμε οικίες, αλλά φαίνεται πως σε ένα τμήμα του χώρου έχουμε μετατροπή σε εργαστήρια. Π.χ. έχουμε ένα πολύ καλό εργαστήριο γυαλιού με τον φούρνο του να σώζεται και τα υλικά κατάλοιπα, έχουμε κεραμικό κλίβανο και πολύ καλή κεραμική από τον 12ο μέχρι και τον 15ο αιώνα μ.Χ.”.
Μελλοντική παρουσίαση
Το ζήτημα είναι πώς θα διατηρηθούν αυτά τα ευρήματα, καθώς η “Δομοτεχνική” σχεδιάζει να πραγματοποιήσει πάρκιγκ και ζητά κατάχωσή τους. “Εμείς θα προτείνουμε να υπάρξει σε όσο δυνατόν μεγαλύτερη κλίμακα διατήρηση των αρχαιοτήτων σε υπόγειο, σε κάποια πιλοτή. Αυτά τα ευρήματα έχουν σίγουρα μεγαλύτερη αξία όταν διατηρούνται in situ, στο υπόγειο π.χ. θα ήταν ίσως η καλύτερη λύση. Ήδη η εκκλησία μάς έχει προτείνει διάνοιξη ενός τούνελ κάτω από τα δικά της θεμέλια που να βγάζει στον τάφο. Βεβαίως όλα είναι υπό διερεύνηση, αλλά εμείς θα κυνηγήσουμε μια τέτοια λύση”, επεσήμανε η κ. Παϊσίδου.
- Η αρχαιολόγος Μελίνα Παϊσίδου, δρ Βυζαντινολογίας, ήταν υπεύθυνη επί χρόνια σε ανασκαφές στην Καστοριά, την Έδεσσα κ.α. Διαδέχτηκε την Ευτέρπη Μαρκή στη θέση της προϊσταμένης της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και ως εκ τούτου τέθηκε και επικεφαλής των ανασκαφών της ΕΒΑ στο μετρό.
Μεταφορά στο ΑΠΘ
Παράλληλα συνεχίζονται οι έρευνες της 9ης ΕΒΑ στο πλαίσιο των εργασιών του μετρό. Η περίφημη βασιλική που εντοπίστηκε στο Σιντριβάνι και αποδείχθηκε παλαιότερη και από την Αχειροποίητο (η Αχειροποίητος οικοδομήθηκε στα μέσα του 5ου αιώνα, ενώ η συγκεκριμένη βασιλική μερικά χρόνια πριν) θα μεταφερθεί καθώς όλα δείχνουν στο ΑΠΘ. “Η Ροτόντα θα χρησιμοποιηθεί ως ένα ενδιάμεσο στάδιο για τη συντήρηση των δαπέδων, επειδή υπάρχουν ίχνη ψηφιδωτών και μαρμαροθετημάτων, αλλά η τελική τοποθέτηση θα είναι στο ΑΠΘ, για να μη φύγει το κτίσμα μακριά και από τον χώρο εύρεσης. Περιμένουμε τι θα μας πουν οι πρυτανικές αρχές. Απλώς κάνουμε συντήρηση τώρα”, ανέφερε η αρχαιολόγος.
Όσο για τους υπόλοιπους χώρους όπου ανασκάπτει η ΕΒΑ, στις περιοχές του ξενοδοχείου Capsis και στο Μπεζεστένι, κανένα νεότερο στοιχείο δεν υπάρχει. Στον πρώτο χώρο βρέθηκαν τάφοι και ένα παλαιοχριστιανικό κτίριο το οποίο πιθανώς ήταν κάποιο μοναστήρι εκτός των τειχών, και στο δεύτερο σημείο ανακαλύφθηκε κτίριο με δύο χώρους που χρησιμοποιήθηκε συνεχώς από τον 15ο μέχρι τον 18ο αιώνα. Επιπλέον, στο Βαρδάρη, στην πλατεία Δημοκρατίας, έχει ανακαλυφθεί τμήμα παλαιοχριστιανικού νεκροταφείου και κτισμάτων που έχουν σχέση με την ταφική χρήση.
ΠΗΓΗ: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
