Ο δυστυχής άντρας, ο οποίος γεννήθηκε το 1894, άρχισε να έχει λόξυγγα το 1922, που επαναλαμβανόταν κάθε 1,5 δευτερόλεπτο -ο συνήθης ρυθμός του λόξυγγα- και συνεχίστηκε μέχρι το Φεβρουάριο του 1990, σχεδόν ένα χρόνο πριν από το θάνατό του
Αν και είναι κωμικός στον κινηματογράφο, ερωτικός στο Ιντερνέτ και θανατηφόρος στη λογοτεχνία, ο λόξυγγας δεν περνά ποτέ απαρατήρητος. Είναι θορυβώδης και μας φέρνει σε δύσκολη θέση. Παρ' όλα αυτά, είναι ένα "δημοκρατικό" αντανακλαστικό˙ συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους και στα ζώα και εμφανίζεται από την εμβρυακή περίοδο μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Πράγματι το υπερηχογράφημα απέδειξε αυτό που οι μαμάδες γνώριζαν ανέκαθεν: μαθαίνουμε το λόξυγγα πριν ακόμα αρχίσουμε να αναπνέουμε - τα έμβρυα έχουν λόξυγγα από το δεύτερο κιόλας μήνα της ζωής τους. Παραδόξως, η επιστήμη δεν έχει ασχοληθεί καθόλου με τη θεραπεία του.
Είχε δίκιο λοιπόν ο Tσαρλς Mέγιο όταν εδώ και πολλά χρόνια παρατήρησε ότι οι γνώσεις μας σ' αυτό το θέμα είναι αντιστρόφως ανάλογες του αριθμού των προτεινόμενων θεραπειών. Μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι ο λόξυγγας είναι χρήσιμος και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελεί είδος προειδοποίησης. Τώρα πάντως υπάρχουν φάρμακα για την αντιμετώπισή του.
Η φυσιολογία του λόξυγγα
Στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη αναφέρονται δύο πιθανές ετυμολογίες της λέξης. Σύμφωνα με την πρώτη, η λέξη προέρχεται από συνένωση του αρχαίου "λύγξ" (λόξυγγας) με τη λέξη λάρυγγας, ενώ η δεύτερη συνδέει το "λύγξ" με τη λέξη κλώζω (κακαρίζω).
Ο λόξυγγας είναι μια σπασμωδική αναπνευστική κίνηση. Xαρακτηρίζεται από ξαφνική σύσπαση του διαφράγματος -μυς με μορφή μεμβράνης, ο οποίος χωρίζει την κοιλιά από τη θωρακική κοιλότητα και τις περισσότερες φορές συσπάται κυρίως από την αριστερή πλευρά- και συνδυάζεται με απότομο κλείσιμο της γλωττίδας - το πίσω μέρος της γλώσσας που ρυθμίζει την είσοδο στην τραχεία, σωλήνα μήκους έντεκα εκατοστών που μεταφέρει τον αέρα από το λάρυγγα στους βρόγχους. Το απότομο κλείσιμο της γλωττίδας είναι αυτό που δημιουργεί το χαρακτηριστικό ήχο του λόξυγγα.
Πεθαίνοντας από τα γέλια
Ποιος δε θυμάται τη σκηνή από την ταινία Τα Φώτα της Πόλης, όπου ο αμίμητος Τσάρλι Τσάπλιν κάνει ότι μιλάει έχοντας καταπιεί μια μικρή σφυρίχτρα, χρησιμοποιώντας τις ρυθμικές εισπνοές του λόξυγγα.
Όπως όλες οι επαναλαμβανόμενες καταστάσεις, ο λόξυγγας είναι κωμικός, πράγμα που εκμεταλλεύτηκε ο κινηματογράφος από τα πρώτα του βήματα. Αν και ενοχλητικός, ο λόξυγγας δεν είναι επικίνδυνος. Ο μόνος άνθρωπος που πέθανε από λόξυγγα είναι ο ήρωας του διηγήματος P & O του Ουίλιαμ Σόμερσετ Μομ, ένας πλούσιος Βρετανός άποικος που ταξιδεύει στον Iνδικό Ωκεανό.
Υπάρχουν άνθρωποι που διεγείρονται σεξουαλικά από το λόξυγγα των άλλων. Πρόκειται για ένα είδος φετιχισμού. Όποιος δεν το πιστεύει ας επισκεφτεί την ιστοσελίδα Hiccup Lovers. Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση να πείσεις όλους όσοι διεγείρονται ερωτικά μ' αυτό το αντανακλαστικό, αφού δεν μπορείς να το θέτεις σε λειτουργία κατά βούληση.
Σύμφωνα με μια ομάδα Ιαπώνων ερευνητών στο τμήμα αναισθησιολογίας της Iατρικής και Oδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Τόκιο, για να προκαλέσουμε λόξυγγα πρέπει να πυροδοτήσουμε μια "σκανδάλη" που βρίσκεται στο πίσω τοίχωμα του ρινοφάρυγγα, του άνω τμήματος του φάρυγγα που απολήγει στη ρινική κοιλότητα. Πρόκειται για δύσκολο σημείο. Οι ίδιοι ερευνητές απέδειξαν ότι ο λόξυγγας σταματά αν εισπνεύσουμε διοξείδιο του άνθρακα.
Όλα ξεκινούν από το στομάχι
Επιδημιολογικές έρευνες κατέδειξαν ότι συνήθως ο λόξυγγας είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού όταν τρώμε πολύ ή υπερβολικά γρήγορα. Αυτό έχει ως συνέπεια την απότομη διαστολή του στομάχου. Καθώς βρίσκεται ακριβώς κάτω από το διάφραγμα, προκαλεί αυτό το αντανακλαστικό. Το ίδιο αποτέλεσμα έχουν τα αεριούχα ποτά και η συναισθηματική φόρτιση.
Αν στενοχωρηθούμε πολύ, αν κάποιος μας βάλει τις φωνές και μας τρομάξει μπορεί να καταπιούμε αέρα, ο οποίος διαστέλλει τα τοιχώματα του στομάχου φέρνοντας το ίδιο αποτέλεσμα μ' ένα πλούσιο γεύμα. Ακόμα και οι απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας μπορεί να προκαλέσουν λόξυγγα - αν περάσουμε από τη ζέστη στο κρύο, αν φάμε γρήγορα ένα παγωτό, αν πιούμε ένα καυτό τσάι. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, που ερεθίζει το βλεννογόνο του στομάχου, και ο καπνός είναι δύο ακόμα παράγοντες που πυροδοτούν αυτό το μηχανισμό.
Πανάρχαιες θεραπείες
Παραδόξως, η πιο αποτελεσματική θεραπεία ακόμα και σήμερα ανάγεται στους αρχαίους Έλληνες γιατρούς. Πριν από 2.400 χρόνια ο Ιπποκράτης συμβούλευε να παίρνει κάποιος μια βαθιά εισπνοή και στη συνέχεια να κρατά την αναπνοή του για 10-15 δευτερόλεπτα. Μ' αυτό τον τρόπο το διάφραγμα χαλαρώνει και το "βραχυκύκλωμα" σταματά. Έχουν επινοηθεί δεκάδες άλλες μέθοδοι όπως ο λεγόμενος χειρισμός του Βαλσάλβα, μια απότομη εκπνοή με κλειστή γλωττίδα έπειτα από μια βαθιά εισπνοή.
Αν ο λόξυγγας παρατείνεται πάνω από δύο μέρες αποκτά ιατρικό ενδιαφέρον. Σ' αυτή την περίπτωση μιλάμε για επίμονο ή παρατεταμένο λόξυγγα. Αν μάλιστα κρατήσει πάνω από ένα μήνα, τότε θεωρείται ασυγκράτητος. Σε καμιά από τις δύο παραπάνω περιπτώσεις δεν πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε επιπόλαια. Μπορεί να είναι σύμπτωμα τουλάχιστον εκατό άλλων παθολογικών καταστάσεων, ορισμένες από τις οποίες είναι σοβαρές. Πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτούμε το γιατρό μας.
Τον προηγούμενο χρόνο ορισμένοι ερευνητές της Iατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tζον Xόπκινς, στη Βαλτιμόρη, ανέλυσαν τα καταγεγραμμένα περιστατικά λόξυγγα που χρειάστηκαν θεραπευτική αγωγή τα τελευταία πέντε χρόνια. Η έρευνα κατέδειξε ότι απ' αυτή τη μορφή λόξυγγα υποφέρουν περισσότερο άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, κυρίως όσοι υποφέρουν από κάποια στομαχική πάθηση. Μια από τις συνηθέστερες αιτίες είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, κατά την οποία το όξινο περιεχόμενο του στομάχου ανεβαίνει στον οισοφάγο, και η γαστρίτιδα, η φλεγμονή του βλεννογόνου που περιβάλλει εσωτερικά το στομάχι.
Υπάρχουν και ασθένειες που επηρεάζουν τα νευρικά κέντρα ελέγχου του λόξυγγα, όπως η απόφραξη ενός αιμοφόρου αγγείου που τροφοδοτεί αυτά τα κέντρα. Ακόμα και η ανορεξία ή η φλεγμονή του περικαρδίου, του μανδύα που περιβάλλει την καρδιά, μπορούν να εκδηλωθούν με λόξυγγα.
Η φαρμακευτική αγωγή
Σε τέτοιες ακραίες περιπτώσεις δεν επαρκούν οι καθημερινές θεραπευτικές συνταγές, αλλά απαιτείται ειδική φαρμακευτική αγωγή. Το πρώτο φάρμακο στο οποίο καταφεύγουμε είναι η ενδοφλέβια μετοκλοπραμίδη. Αν δε φέρει αποτέλεσμα περνάμε σε νευροληπτικά φάρμακα που δρουν στους εγκεφαλικούς μηχανισμούς του λόξυγγα.
Σε ακόμα σοβαρότερες περιπτώσεις καταφεύγουμε στη χειρουργική επέμβαση με στόχο να μπλοκάρουμε το φρενικό νεύρο που μεταφέρει τη νευρική ώση από τη βάση του εγκεφάλου, όπου βρίσκεται το κέντρο της αναπνοής ως το διάφραγμα. Πρόσφατα στο αμερικανικό περιοδικό New England Journal of Medicine ο Φεντερίκο Μπιλότα και ο Τζιοβάνι Ρόζα, ερευνητές στην Πολυκλινική Umberto I της Ρώμης, πρότειναν μια γρήγορη και αποτελεσματική θεραπεία για όλες τις σοβαρές περιπτώσεις: δέκα μιλιγκράμ Nefopam.
Πρόκειται για αναλγητικό με ιδιότητες παρόμοιες με τα φάρμακα κατά της νόσου του Πάρκινσον, ίσως γι' αυτό να είναι τόσο αποτελεσματικό. Όταν χορηγήθηκε σε σοβαρές περιπτώσεις που ο λόξυγγας αντιστεκόταν σε όλες τις θεραπείες -εμπόδιζε τους ασθενείς να κοιμηθούν, να φάνε και να πιουν-, τον εξαφάνισε αμέσως χωρίς να παρουσιαστεί υποτροπή. Σε ορισμένες περιπτώσεις η ταχύτητα δράσης του φαρμάκου είναι απαραίτητη.
"Ένας ασθενής άρχισε να έχει δυνατό λόξυγγα την ώρα που οι νευροχειρουργοί έκαναν επέμβαση στον εγκέφαλό του για μια δυσμορφία των αγγείων", τονίζει ο κ. Μπιλότα. Ποιες είναι οι παρενέργειες του νέου αυτού φαρμάκου; Στο 20% των περιπτώσεων φέρνει ναυτία, νευρικότητα και ξηροστομία
