Ψυχολόγος MSc
«είμαι πεσμένος… έχω κατεβάσει ρολά… έχω μαυρίσει μέσα μου… όλα είναι δικό μου λάθος… τιμωρούμαι για όσα έκανα στο παρελθόν…
δε μπορώ να σηκωθώ από το κρεβάτι… αισθάνομαι σα να έσκαβα όλη την ημέρα… με έχουν εγκαταλείψει οι δυνάμεις μου… είμαι ένα μηδενικό.. όλα μου φαίνονται βουνό… σα να στέρεψε η χαρά της ζωής… μήπως έχω κατάθλιψη και δεν το ξέρω;»
Ίσως στις παραπάνω εκφράσεις να αναγνωρίσουμε κάποια από τα δύσκολα συναισθήματα που τον τελευταίο καιρό βασανίζουν όλο και περισσότερους από εμάς. Πλέον φαίνεται όλο και πιο καθαρά πως η οικονομική κρίση εκτός από τα οικονομικά μας έχει επηρεάσει έντονα την ψυχολογία μας. Η αυξανόμενη ανεργία, οι απολύσεις, οι περικοπές, η αδυναμία αγοράς βασικών αγαθών, έχει ενσταλάξει στην καρδιά των περισσοτέρων το φόβο και την αβεβαιότητα για το αύριο. Νιώθουμε πως η κρίση «απειλεί» την επιβίωσή μας και, ασφαλώς, και αυτήν των παιδιών μας και πως δεν έχουμε κανέναν έλεγχο πάνω στο μέλλον που προδιαγράφεται ζοφερό. Ωστόσο, το χάσιμο της ελπίδας, η ανασφάλεια για το παρόν και το μέλλον, η αίσθηση της απώλειας ελέγχου, δε σχετίζονται μόνο με την αλλαγή του βιοτικού μας επιπέδου. Σε συναισθηματικό επίπεδο, το χάσιμο της αίσθησης οικονομικής ασφάλειας μας οδήγησε στη μείωση της αυτοεκτίμησης, της προσωπικής ισχύος, στον κλονισμό της προσωπικής ταυτότητας, ιδίως όσων έχουν το ρόλο του προστάτη μιας οικογένειας. Παράλληλα, έχει κλονιστεί και η εμπιστοσύνη μας στους θεσμούς, τις ηγεσίες, τους ανθρώπους, ενώ ταυτόχρονα έχουμε και μια αίσθηση προδοσίας. Δεν έχουμε πια πού να στραφούμε και ποιον να εμπιστευτούμε.
Την ίδια στιγμή, καθημερινά διαβάζουμε έρευνες για την σημαντική αύξηση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης εξαιτίας των αλλαγών που έφερε η οικονομική κρίσηστη ζωή μας. Κι αρχίζουμε να αναρωτιόμαστε: μήπως πάσχω κι εγώ;
Τα κύρια συμπτώματα που μπορεί να εμφανίζει κάποιος όταν έχει κατάθλιψη αφορούν αλλαγές σε τέσσερις βασικούς τομείς του τρόπου που ο καθένας από εμάς ζούσε και λειτουργούσε μέχρι πρότινος.
Α. Αλλαγές στη διάθεση
-Αδικαιολόγητη και επίμονη θλίψη (είτε εκφράζεται με κλάμα είτε ακαθόριστο γενικευμένο άγχος) κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σχεδόν κάθε ημέρα
-Ευερεθιστότητα, ταραχή, νευρικότητα ή υπερβολική απάθεια
-Ανησυχία και απαισιοδοξία για το μέλλον
Β. Αλλαγές στην καθημερινότητα
-Ελάττωση του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης για όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες ή χόμπυ που παλιά ευχαριστούσαν το άτομο. Η αλλαγή αυτή γίνεται αντιληπτή από τα άτομα του στενού περιβάλλοντος
-Έλλειψη φροντίδας για την εμφάνιση, αδιαφορία για την καθημερινή υγιεινή
Γ. Αλλαγές στον τρόπο σκέψης
-Αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, αυτομομφής, απελπισίας, ανημπόριας
-Αδυναμία συγκέντρωσης, σκέψης, μνήμης ή λήψης αποφάσεων, σε βαθμό που να δυσχεραίνει την καθημερινή δραστηριότητα
-Ιδέες αυτοκτονίας
Δ. Αλλαγές στη σωματική ευεξία
-Διαταραχές του ύπνου (με τη μορφή αϋπνίας, υπερυπνίας ή πρώιμης αφύπνισης στο μέσο της νύχτας)
-Διαταραχές της όρεξης (απώλεια της όρεξης ή υπερφαγία)
-Απώλεια ενεργητικότητας, συνεχής αίσθηση κόπωσης
-Απώλεια διάθεσης και ενδιαφέροντος για σεξ
-Επίμονα σωματικά προβλήματα που δεν αποκαθίστανται παρά τη θεραπευτική αγωγή (π.χ. ημικρανίες/ζαλάδες, χρόνιοι μυϊκοί ή θωρακικοί πόνοι, προβλήματα από το γαστρεντερικό κ.λ.π.)
Για να μη σπεύσετε, μετά την ανάγνωση της παραπάνω λίστας, να βγάλετε μόνοι σας τη διάγνωση ότι έχετε στα σίγουρα κατάθλιψη, επισημαίνεται ότι είναι φυσιολογικό πολλοί από εμάς κατά καιρούς να βασανιζόμαστε από κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει όλοι να κλείσουμε αμέσως ραντεβού με το γιατρό μας. Ο όρος κατάθλιψη χρησιμοποιείται συχνά στην καθημερινή ζωή και γλώσσα για να περιγράψει την καταθλιπτική διάθεση που οι περισσότεροι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή μας. Βέβαια, είναι φυσιολογικό να νιώθει κανείς θλιμμένος, στενοχωρημένος, άκεφος, λυπημένος, ακόμα και δυστυχισμένος μετά από ψυχοτραυματικά - ψυχοπιεστικά γεγονότα του κύκλου της ζωής, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ο χωρισμός, η απόλυση, η διάψευση μιας σημαντικής προσδοκίας, η διακοπή μίας στενής φιλίας, η απώλεια υλικών και οικονομικών αγαθών, η μη επίτευξη ενός στόχου κλπ. Σε γενικές γραμμές, είναι φυσιολογικό να νιώθει κανείς θλίψη μετά από αποτυχία, απώλεια και ματαίωση των πιο σημαντικών προσδοκιών του. Για την ακρίβεια, σε αυτές τις περιπτώσεις το παθολογικό είναι να μην εκλυθούν κάποια στιγμή αυτά τα συναισθήματα. Η ουσιαστικότερηδιαφορά της θλίψης (ή καταθλιπτικής διάθεσης) από την κατάθλιψη ως κλινικό σύνδρομο είναι ότι στην περίπτωση της θλίψης μετά από κάποιο τραυματικό γεγονός, οι φυσιολογικές αυτές αντιδράσεις δεν διαρκούν πολύ καιρό, δεν επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργικότητα του ατόμου (δηλ. την ικανότητά του να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις και τις ασχολίες του) και συνήθως υποχωρούν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτό που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη, όπως την εννοούν οι ειδικοί ψυχικής υγείας, και την καθιστά παθολογική δεν είναι η παρουσία των αρνητικών συναισθημάτων, αλλά το ότι τα συναισθήματα αυτά είναι είτε μη αναμενόμενα είτευπερβολικά σε διάρκεια και ένταση, σε τέτοιο βαθμό που να εμποδίζουν το άτομο να ανταπεξέρχεται στις καθημερινές του δραστηριότητες. Στην κλινική κατάθλιψη, το καταθλιπτικό συναίσθημα γίνεται χρόνιο και αποκτά στην πραγματικότητα τη δική του ζωή, σε βαθμό που το άτομο να νιώθει πως δεν ελέγχει πλέον ούτε τη διάθεση ούτε τα συναισθήματά του.
Μετά λοιπόν από τη διαφοροποίηση της θλίψης από την κατάθλιψη, αν κανείς αναγνωρίζει πολλά από τα παραπάνω συμπτώματα, διαπιστώνοντας ότι εμφανίζονται ήδη για τρεις εβδομάδες ή και περισσότερο, ενώ ταυτόχρονα τον εμποδίζουν στις συνηθισμένες καθημερινές του δραστηριότητες (δουλειά, διαπροσωπικές σχέσεις, διατροφή, ύπνος) καλό θα ήταν να μη μείνει σε συνηθισμένες συμβουλές του περιβάλλοντος (του τύπου «Θα το ξεπεράσεις μόνος σου» ή «Βγες έξω για μια βόλτα»), αλλά να επισκεφτεί έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Αν προσπαθούσε κανείς να περιγράψει συνοπτικά τη συνήθη ψυχική διάθεση ενός ανθρώπου με κατάθλιψη, θα διέκρινε ότι το σημαντικότερο στοιχείο είναι η αίσθηση ότι τίποτα δεν μπορεί να τον παρηγορήσει. Ακόμη κι αν γνωρίζει τι είναι αυτό που θα του έφτιαχνε τη διάθεση, ακόμη κι αν οι δικοί του άνθρωποι τον γεμίζουν με συμβουλές και προτάσεις στην προσπάθεια να τον βοηθήσουν, ακόμη κι αν συμφωνεί με αυτές τις παραινέσεις, αυτό που υπερισχύει είναι η αδυναμία του να επιθυμήσει κάτι, να εμπνευσθεί από κάτι, να ενδιαφερθεί για κάτι. Αυτό δηλαδή που έχει διαταραχθεί είναι η ικανότητά του να επιθυμεί και να προσπαθεί να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του. Επιπλέον, λόγω της κατάθλιψης, έχει πάψει η ελπίδα να λειτουργεί μέσα του, επομένως δεν ελπίζει ούτε σε ένα καλύτερο μέλλον. Κατά συνέπεια, το άτομο αρχίζει να κατηγορεί τον εαυτό του για όσα δεν μπορεί να καταφέρει, νιώθοντας ανάξιος, άχρηστος, ανήμπορος, κατώτερος από τους άλλους. Παγιδευμένος λοιπόν ανάμεσα στην αδυναμία από τη μια και στην ενοχή από την άλλη, όσο και να προσπαθεί τόσο περισσότερο αισθάνεται πως δεν μπορεί να τα καταφέρει.
Και κάπου εδώ τίθεται το ερώτημα: μπορώ τελικά να αντιμετωπίσω το άγχος και την κατάθλιψη, τη στιγμή που η οικογένειά μου αλλά και η χώρα μου ολόκληρη βρίσκονται στον κυκεώνα τόσο δύσκολων οικονομικών συγκυριών;
Όσο κι αν μοιάζει να το έχω ξεχάσει, διαθέτω ένα πολύ σημαντικό όπλο: τον εαυτό μου και τον τρόπο που σκέφτομαι και αντιμετωπίζω τις δυσκολίες. Το να αλλάξω τον τρόπο που σκέφτομαι γύρω από τις δυσκολίες μπορεί να επηρεάσει θεαματικά τη διάθεσή μου.
Το να αλλάξω τόπο σκέψης προϋποθέτει να αναγνωρίσω πρώτα τις αρνητικές σκέψεις που συνειδητά ή ασυνείδητα περνούν από το μυαλό μου. Να μερικά παραδείγματα:
Αρνητική σκέψη «γιατί να τύχει στη δική μου εποχή η οικονομική κρίση»
Όσο κι αν θα το ήθελα να έχει συμβεί με κάποιον παιδικά μαγικό τρόπο, κανείς ποτέ δεν μου υπέγραψε ένα ισόβιο συμβόλαιο με την κανονικότητα. Αν αντιληφθώ και κυρίως αποδεχτώ πως μέσα στους αιώνες οι αναταραχές, οι δυσκολίες και οι αλλαγές της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης μιας χώρας είναι το μόνο συνηθισμένο, θα απομακρυνθώ από τη μιζέρια της αίσθησης ότι είμαι ο μόνος που αναγκάστηκε χωρίς να το επιλέξει να αλλάξει ολοκληρωτικά τη ζωή του.
Αρνητική σκέψη «ήταν ανάγκη να συμβεί σε εμένα»
Όσο κι αν αρχικά έμοιαζα να βουλιάζω στη μοναξιά του ατόμου και της χώρας που πλήγηκε από την κρίση, διαφαίνεται πλέον ότι η οικονομική κρίση μάς αγγίζει όλουςστην Ελλάδα αλλά και σιγά-σιγά στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αφού λοιπόν αυτή είναι η πραγματικότητα, αντιλήψεις του τύπου «ας μην το σκέφτομαι», «όλα θα πάνε καλά» όχι μόνο δε με βοηθάνε αλλά με απομακρύνουν και από την αποδοχή της κατάστασης. Προτιμότερο είναι να βλέπω το κάθε ζήτημα που προκύπτει στην οικογένεια κατάματα και να προσπαθώ να το αντιμετωπίσω.
Αρνητική σκέψη «είμαι ένας άχρηστος που αποτυχαίνω σε ό,τι κι αν καταπιαστώ. Δε θα τα καταφέρω».
Θα αποφύγω να κάνω τόσο ανούσια σκληρή αυτοκριτική με την παραμικρή αναποδιά, αν καταφέρω να εστιάζω κάθε στιγμή σε όσα έχω πετύχει, στα δυνατά μου σημεία,στο «εδώ και τώρα» και όχι στο παρελθόν ή στο μέλλον.
Αρνητική σκέψη «πρέπει να τα βγάλω πέρα μόνος μου, είναι ντροπή να ζητήσω βοήθεια από τους άλλους»
Το να αναζητήσω βοήθεια όταν νιώσω ότι βρίσκομαι σε αδιέξοδο δε σημαίνει ότι είμαι αδύναμος. Αρχικά, μπορώ να ζητήσω βοήθεια και στήριξη από το οικογενειακό και φιλικό μου περιβάλλον. Αν νιώσω ότι ούτε αυτοί δε μπορούν να με βοηθήσουν, τότε μπορώ να στραφώ σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Η δυσκολία εδώ είναι ότι επειδή ακριβώς η κατάθλιψη μπλοκάρει την ικανότητα του ανθρώπου να ελπίζει, το άτομο που βασανίζεται από κατάθλιψη φτάνει να αμφιβάλλει για τη βοήθεια που μπορεί να του παρέχει ένας ειδικός ψυχικής υγείας στο να αλλάξει τη διάθεσή του. Για την ακρίβεια, όσο περισσότερα και βαρύτερα είναι τα καταθλιπτικά συμπτώματα που βιώνει το άτομο, τόσο πιο δύσκολο είναι να νιώσει καλύτερα μετά από μια συνάντηση με τον ειδικό. Αν ο ψυχικός πόνος του ατόμου είναι τόσο βαρύς που το άτομο δεν αισθάνεται να τον βοηθά η θεραπευτική διαδικασία της συμβουλευτικής ή της ψυχοθεραπείας, τότε πια είναι προτιμότερο να απευθυνθεί σε ψυχίατρο για να του συνταγογραφήσει αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Ο στόχος της χορήγησης των φαρμάκων είναι μόνο να μειωθούν τα καταθλιπτικά συμπτώματα, προκειμένου το άτομο να μπορέσει να ωφεληθεί από τη θεραπευτική διαδικασία της συμβουλευτικής, ξεκινώντας αλλαγές στον τρόπο σκέψης και ζωής του.
Και πώς θα είναι κανείς σίγουρος για το αν έχει επιλέξει τον σωστό για εκείνον ειδικό ψυχικής υγείας; Το κριτήριο είναι να νιώθει μαζί του ασφάλεια και την αίσθηση ότι ο ειδικός σέβεται και αποδέχεται την προσωπικότητα και τις δυσκολίες του ατόμου με κατάθλιψη.
Η επαγγελματική βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκατασταθεί σε καμία περίπτωση από στρατηγικές αυτοβοήθειας. Ωστόσο, όταν έχουμε απλώς καταθλιπτική διάθεση και όχι διαγνωσμένη κατάθλιψη, υπάρχουν και κάποια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι ίδιοι για να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Να λοιπόν δέκα απλές οδηγίες κατά της κατάθλιψης, οι οποίες είναι πιο γρήγορα εφαρμόσιμες από τις αλλαγές στον τρόπο σκέψης και στάσης απέναντι στη ζωή που επισημάνθηκαν παραπάνω. Οι ακόλουθες οδηγίες, εκτός του ότι οδηγούν γρηγορότερα σε αποτελέσματα, διαθέτουν επίσης και ένα ακόμη πλεονέκτημα: είναι εντελώς δωρεάν...
Αποδεχόμαστε την κατάσταση χωρίς να κατηγορούμε τον εαυτό μας
Μπορεί να ακούγεται απλό, είναι όμως το πιο οικονομικό και αποτελεσματικό βήμα. Το να μειωθούν τα καταθλιπτικά συμπτώματα δεν απαιτεί απλώς υπομονή και περισσότερη προσπάθεια. Από τη στιγμή που έχουμε κάνει το καλύτερο που μπορούμε για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας, δεχόμαστε ήσυχα και την αδυναμία μας. Δεχόμαστε δηλαδή ότι η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή κλινική νόσος, όπως η καρδιοπάθεια ή ο διαβήτης, για την οποία όμως υπάρχει θεραπεία, και ότι δε χρειάζεται να κατηγορούμε τον εαυτό μας για αυτό. Αντί να προσπαθούμε βίαια να αλλάξουμε τον εαυτό μας, είναι προτιμότερο να συμφιλιωθούμε με αυτό που είμαστε, με αυτό που νιώθουμε και με αυτό που μπορούμε.
Μιλάμε για τη δυσκολία μας. Οι συγγενείς και οι φίλοι ίσως να μη μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τις δυσκολίες μας και τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο, μπορούν όμως να λειτουργήσουν ως «εξομολογητές» και να μας βοηθήσουν σε πολλά άλλα επίπεδα. Δε χρειάζεται να αφήσουμε τον εαυτό μας να απομονωθεί από φόβο ότι δε θα μας νιώσουν και ότι δε μπορούν να μας βοηθήσουν. Σε όποιο βαθμό μπορούμε, προσεγγίζουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα που λειτουργούν ως το υποστηρικτικό μας δίκτυο. Ουσιαστικά, το πιο σημαντικό πράγμα που έχουμε ανάγκη τον καιρό που έχουμε καταθλιπτική διάθεση είναι η αποδοχή, ο σεβασμός και η άνευ όρων αγάπη των άλλων. Περισσότερο και από συμβουλές και παροτρύνσεις, έχουμε ανάγκη από λόγια ενίσχυσης και υποστήριξης και από τρυφερότητα. Την περίοδο αυτή, μπορούμε καλύτερα να καταλάβουμε το νοιάξιμο των άλλων με τη γλώσσα του σώματος παρά με νουθεσίες. Ακόμη και όταν η παρουσία τους και η εκδήλωση της αγάπης τους δεν είναι αρκετή για να μας αλλάξει άμεσα τη διάθεση, πάντα η σχέση από μόνη της είναι ένας θεραπευτικός παράγοντας.
Ασκούμαστε
Μπορεί η σωματική άσκηση να είναι το τελευταίο πράγμα που θα σκεφτόμασταν να ασχοληθούμε αν βασανιζόμαστε από καταθλιπτική διάθεση, όμως το να αφιερώσει κανείς λίγο χρόνο στο να αθληθεί έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την ένταση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Το σημαντικό είναι να μπαίνει το σώμα μας σε κίνηση και όχι το πόσες φορές, για πόση ώρα και με ποιον τρόπο θα αθληθούμε.
Αναβάλλουμε σημαντικές αποφάσεις
Καθώς ειπώθηκε ήδη ότι η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει την κρίση και την αντίληψή μας, όποτε είναι εφικτό, βοηθάει να αναβάλλεται η λήψη σημαντικών για εμάς αποφάσεων, όπως αυτές που σχετίζονται με τη δουλειά και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Δε μιλάμε για μια αναβολή επ’ άπειρον, αλλά για μια πίστωση χρόνου μέχρι να αλλάξει η διάθεσή μας και η αρνητική μας στάση απέναντι στη ζωή. Στις περιπτώσεις πάλι που είναι κατεπείγον να λάβουμε άμεσα μια απόφαση ενώ η διάθεσή μας είναι καταθλιπτική, βοηθητικό είναι να συγκρατήσουμε την παρορμητικότητα να λάβουμε μια βιαστική απόφαση υπό το κράτος των αρνητικών μας σκέψεων και να ζητήσουμε τη συμβουλή ανθρώπων που εμπιστευόμαστε.
Προσπαθούμε να διατηρούμε μια καλή ποιότητα ύπνου
Ειπώθηκε αρχικά ότι οι διαταραχές ύπνου (αϋπνία, υπερυπνία, έγερση στη μέση της νύχτας κλπ) εμφανίζονται τακτικά όταν έχουμε καταθλιπτική διάθεση. Πέραν τούτου όμως, ο λιγοστός ύπνος επηρεάζει αρνητικά ούτως ή άλλως τη διάθεση πολλών από εμάς. Λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι καθένας μας έχει διαφορετικές ανάγκες ύπνου, το να διατηρούμε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου και το να επαναλαμβάνουμε κάθε βράδυ μια σειρά από μικρά πράγματα που μας χαλαρώνουν, εν είδει ιεροτελεστίας, βοηθάει στο να μας παίρνει ο ύπνος ευκολότερα και να διαρκεί περισσότερη ώρα.
Φροντίζουμε την υγεία μας
Όταν η διάθεσή μας είναι πεσμένη, είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο να αμελούμε εξετάσεις που πρέπει να κάνουμε, συμπτώματα που εμφανίζει το σώμα μας, να παραμελούμε εν γένει την υγεία μας. Το μόνο όμως που πετυχαίνουμε με αυτόν τον τρόπο είναι να επιδεινώνονται και τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Η αλληλεξαρτώμενη σχέση μεταξύ κατάθλιψης και άλλων προβλημάτων υγείας, όπως οι καρδιοπάθειες και ο διαβήτης, είναι πλέον αποδεδειγμένη. Αυτό σημαίνει πως από τη μια μεριά η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει αυτές τις ασθένειες, ωστόσο ισχύει και αντίστροφα: όσο δεν ακούμε τις ενδείξεις του σώματός μας και αφηνόμαστε στη σωματική ασθένεια, τόσο περισσότερο αυξάνεται και παγιώνεται και το καταθλιπτικό μας συναίσθημα.
Ακολουθούμε τελετουργικά την καθημερινή μας ρουτίνα
Για την καταπολέμηση της καταθλιπτικής διάθεσης είναι ιδιαίτερα βοηθητική η διατήρηση μιας καθημερινής ρουτίνας. Αυτό συμβαίνει γιατί η ρουτίνα μας απομακρύνει από την αδράνεια που με τη σειρά της ισχυροποιεί την καταθλιπτική διάθεση. Όταν έχουμε τη δύναμη να ακολουθούμε τη ρουτίνα, είναι ένα σιωπηρό μήνυμα πρώτα προς τον εαυτό μας και μετά προς τους άλλους ότι όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες μας, όσο δυσθυμική κι αν είναι η διάθεσή μας, εμείς μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα και να αντιμετωπίσουμε την κατάθλιψη. Αυτό που είναι ιδιαίτερα βοηθητικό, για όποια ρουτίνα κι αν μιλάμε (ψώνια, μαγείρεμα, δουλειές του σπιτιού, γυμναστήριο, βόλτα του σκύλου κλπ) είναι να γίνονται την ίδια περίπου ώρα κάθε μέρα.
Φροντίζουμε τη διατροφή μας
Έχει πλέον αποδειχθεί ερευνητικά ότι οι τροφές που επιλέγουμε, πέρα από τον τρόπο που επηρεάζουν το βάρος, την εμφάνιση και τη σωματική μας δύναμη και ευρωστία, έχουν επίδραση και στις λειτουργίες του εγκεφάλου. Ένας ακόμη λοιπόν τρόπος για να αντιμετωπίζουμε την καταθλιπτική μας διάθεση είναι να αποφασίσουμε πως σε γενικές γραμμές θα ακολουθούμε μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή (ιδιαίτερα βοηθητικό να είναι πλούσια σε προϊόντα ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά και πρωτεΐνες).
Αποφεύγουμε το αλκοόλ και άλλες ουσίες
Είναι συχνό φαινόμενο οι άνθρωποι που βιώνουν καταθλιπτικά συμπτώματα να κάνουν χρήση και κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών, που λειτουργούν ως παρηγοριά για τις συναισθηματικές τους δυσκολίες. Βραχυπρόθεσμα το άτομο μπορεί να νιώθει μια μικρή ανακούφιση, μακροπρόθεσμα όμως ο μηχανισμός αυτός τελικά προκαλεί πολύ πιο σοβαρά προβλήματα υγείας, ενώ στην ουσία μας μαθαίνει να αποφεύγουμε να κοιτάξουμε καταμέτωπο την πραγματικότητα και να πάρουμε την απόφαση να κάνουμε κάτι για να την αλλάξουμε στο βαθμό που μπορούμε.
Αποφεύγουμε να φορτώνουμε υπερβολικά το πρόγραμμά μας
Αν ήδη υποφέρουμε από καταθλιπτικά συμπτώματα, το να πιεστούμε υπερβολικά και το να προσθέσουμε επιπλέον άγχος στο ήδη φορτωμένο μας πρόγραμμα θα οδηγήσει στο να επιδεινωθούν τα συμπτώματά μας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να ξεκουράζεται. Το να μη μπορούμε για κάποιο χρονικό διάστημα (μέχρι να βρούμε τρόπους να αλλάξουμε τη διάθεσή μας) να αποδώσουμε 100% στη δουλειά μας, αλλά μόνο 75%, είναι κι αυτό ένα σημαντικό επίτευγμα ώσπου να αρχίσουν να μειώνονται τα συμπτώματά μας. Στην ουσία χρειάζεται να μάθουμε να σεβόμαστε το σώμα μας, τα όρια και τις αντοχές μας.
Οι παραπάνω οδηγίες μπορεί να ακούγονται υπερβολικά απλές έως και απλοϊκές. Παρ’ όλ’ αυτά, το να πάρουμε την απόφαση να τις ακολουθήσουμε σε καθημερινή βάση μπορεί να μας φανεί εξαιρετικά δύσκολο. Αυτό όμως δεν είναι παράδοξο, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε δομήσει έτσι τον πολιτισμό και την καθημερινότητά μας, ώστε το απλό να έχει καταντήσει δύσκολο και το περίπλοκο να φαντάζει εύκολο.
Κλείνοντας, αν έπρεπε να επιλέξω μια, την πιο σημαντική οδηγία για να μειωθεί ο ψυχικός πόνος που προκαλεί η καταθλιπτική διάθεση, θα έλεγα πως εκείνο που μπορεί μαλακά να μας οδηγήσει πίσω στο να έχουμε καλύτερη σχέση με τον εαυτό μας και με τους ανθρώπους γύρω μας, είναι να απομακρυνόμαστε καθημερινά, όσο μπορούμε, από το δράμα, τη μιζέρια και την αρνητικότητα. Αν αποφασίσουμε να ξεκινάμε την κάθε μέρα μας λέγοντας στον εαυτό μας με εμπιστοσύνη «σήμερα επιλέγω να είμαι χαρούμενος», συνήθως η μέρα μας θα κυλήσει ανάλογα με αυτό το αρχικό μας συναίσθημα. Πίσω από αυτήν την απλή – απλοϊκή φράση κρύβεται ηαπόφασή μας να πάψουμε να ασχολούμαστε με τα πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και να ασχοληθούμε με το μόνο που μπορούμε στα σίγουρα να ελέγξουμε: τα συναισθήματά μας. Αυτή η κατασίγαση της εσωτερικής ανάγκης να ελέγχουμε τα πάντα εκτός από τον εαυτό μας μπορεί να διευκολυνθεί αν νιώσουμε (π.χ. κάνοντας έναν περίπατο στη φύση ή ατενίζοντας το νυχτερινό ουρανό) ότι η μέρα διαδέχεται τη νύχτα, η γη γυρνάει γύρω από τον ήλιο και το σύμπαν διέπεται από μια τέλεια τάξη και αρμονία χωρίς εμείς να έχουμε κανέναν απολύτως έλεγχο…
ΠΕΑΛΣ/ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΡΟΤΑ
