Καταρχήν κάθε είδηση/πληροφόρηση πρέπει (1) να κωδικοποιηθεί, (2) να αποτελείται από “σημεία” που να υποδεικνύουν την αξία του προϊόντος (σε αυτή την περίπτωση πληροφορία) και τέλος (3) να καθιστά το κοινό πιο ευεπίφορο στο να προσελκύεται από αυτά τα σημεία. Και το πιο διαδεδομένο μέσο (χάρη στα “ευρήματα” της διαφήμισης) είναι η δημιουργία ενός εικονικού διαύλου δηλαδή μια σειρά από “πειστικές εικόνες” (persuasive images). Για παράδειγμα, η εικόνα μιας Mercedes με φόντο την σκάλα του Μιλάνου είναι πειστικότερη από την ομιλία επί 5 ώρες για τα πλεονεκτήματα της. Δηλαδή έχει (η εικόνα) περισσότερο αντίκτυπο στη λήψη των αποφάσεων, στη “συναισθηματική άποψη” (“affective opinion”) και στη συμπεριφορά από τη απλή γλωσσική διατύπωση. Το δε Χ προϊόν αποκτάει επιπλεόν μιαν αναφορική λειτουργία που κωδικοποιείται συνήθως στα πλαίσια ενός τρόπου ζωής (lifestyle) σε επίπεδο του σημαίνοντος και του πολύμορφου σημαινομένου. Άρα … “Με μια Mercedes δεν δηλώνω μόνο ότι έχω λεφτά αλλά και ότι είμαι ικανός να βγάλω λεφτά, έχω κοινωνική θέση και λαμπρό μέλλον”.
Και ο τελικός σκοπός (ειδήσεις-διαφήμιση) -ας μην το ξεχνάμε- είναι να αναμοχλεύσει το πάθος του ακροατηρίου, έτσι ώστε να ανταποκριθεί στο ερέθισμα που προκαλείται από το δημιούργημα/λόγο και να πειστεί ενδεχομένως για την αξία αυτού του “διαφημιζόμενου” προϊόντος, υπηρεσίας ή πολιτικής.
Ένα παράδειγμα, και εδώ, θα μας ήταν χρήσιμο.
Το γεγονός.
Κατά την διάρκεια μια πορείας 5-6 άτομα “αμφιβόλου ποιότητας” βάζουν φωτιά σε ένα υποκατάστημα μιας τράπεζας. Η αστυνομία, άριστα τοποθετημένη, λόγο του μεγάλου πλήθους δεν είναι σε θέση να τους συλλάβει. Η πυροσβεστική σβήνει την φωτιά
Περιγραφή με εικόνες νούμερο ένα (αντιπολιτευόμενο κανάλι):
Η εικόνα της φλεγόμενης τράπεζας “παίζει” κατά την διάρκεια του λόγου του ρεπόρτερ κατά τα 2/3 του συνολικού χρόνου. Πριν το τέλος του ρεπορτάζ δείχνει την αστυνομία παρατεταγμένη – στάσιμη. Και κλείνει με τα αποκαΐδια της τράπεζας.
Περιγραφή με εικόνες νούμερο δύο (συμπολιτευόμενου καναλιού):
Η εικόνα με την αστυνομία που τρέχει για να πιάσει τα 5-6 άτομα ανάμεσα στο πλήθος παίζει κατά την διάρκεια του λόγου του ρεπόρτερ κατά τα 2/3 του συνολικού χρόνου. Πριν το τέλος του ρεπορτάζ δείχνει την φωτιά. Και κλείνει με την πυροσβεστική.
.Περιγραφή με εικόνες νούμερο τρία (το κανάλι των εργαζομένων που έκαναν την πορεία):
Η εικόνα με την πορεία παίζει κατά τα 2/3 του συνολικού χρόνου του ρεπορτάζ. Πριν το τέλος δείχνει την αστυνομία. Και κλείνει με τα αποκαΐδια της τράπεζας.
Όπως νομίζω είδατε, ακόμα και η περιγραφή να ήταν ακριβώς η ίδια και για τα τρία κανάλια, το “ανεξάρτητο” ρεπορτάζ αλλάζοντας μόνο την σειρά από τις εικόνες αλλάζει τον στόχο/σημείο. Γιατί στην πρώτη περιγραφή το “background με εικόνες” έχει το μήνυμα “η ανυπαρξία του κράτους”, στην δεύτερη “προσπαθήσαμε αλλά ήταν πολλοί” και στην τρίτη “η πορεία μας έδωσε το μήνυμα παρά τις στιγμές έντασης”. Αν τώρα, μετά από το πρώτο ρεπορτάζ πέσει λόγου χάρη ένας έμπορος να κλαίει γιατί δεν έχει εργασία λόγο της πορείας-αναταραχών ο παρουσιαστής του αντιπολιτευόμενου καναλιού μπορεί πλέον πειστικά να αναρωτηθεί “μα υπάρχει κράτος τελικά σε αυτόν τον τόπο ?”. Και πιστεύω ότι την γνώμη του θα την ασπασθούν ένα μεγάλο μέρος του ακροατηρίου διαμορφώνοντας έτσι πολιτικές απόψεις και κοινωνικές συμπεριφορές που παρέχονται από το “αδιάψευστο υλικό” (εικόνα γεγονότος) με το οποίο οι άνθρωποι σφυρηλατούνται κάθε μέρα από τα δελτία ειδήσεων.
Αντί επιλόγου.
Θέλω να πιστεύω ότι υπάρχει ακόμα έστω και μια σπίθα αμφισβήτησης σε αυτόν τον λαό. Μια χώρα που έβγαλε τον Πλάτωνα και την σπηλιά του δεν μπορώ να δεχθώ ότι “δεν βλέπει”. Γιατί σε τελική ανάλυση αυτό που έχει σημασία δεν είναι το χρώμα που έχει ο ήλιος της Πλατωνικής αλληγορίας αλλά ότι υπάρχει.
Γ.Β
Υ.Σ: Κάθε ομοιότητα με τη σημερινή πραγματικότητα δεν είναι συμπτωματική και δεν είναι τυχαία!
