prevejohn@yahoo.gr
Λόγω της ιδιότητας μου έζησα όλα τα συστήματα εκπαίδευσης μετά την μεταπολίτευση και σαν μαθητής αλλά και σαν δάσκαλος μουσικής εργαζόμενος σε όλες τις βαθμίδες της.
Από όλη αυτή την διαδρομή αυτό που έμεινε σαν απόσταγμα στο μυαλό μου είναι ότι οι εκάστοτε ηγεσίες του υπουργείου παιδείας (ακόμα και από την ίδια κυβερνητική παράταξη και την ίδια κοινοβουλευτική περίοδο) το λειτούργημα του εκπαιδευτικού και τον ύψιστο ρόλο του αργά και σταθερά τον υποβάθμισαν σε ρόλο κομπάρσου.
Θεωρώ ότι αυτό έγινε μεθοδευμένα και μαζί με το περιεχόμενο και την δομή των διδασκομένων μαθημάτων είχαν ένα και μόνο σκοπό, την κατεύθυνση του γνωστικού αντικειμένου σε μία παιδεία που δεν αναπτύσσει την φαντασία και την κριτική σκέψη αλλά την παπαγαλίζουσα που μπλοκάρει και γεμίζει το μυαλό των παιδιών με άχρηστες γνώσεις. Όλο αυτό έγινε γιατί ήξεραν ότι η κριτική σκέψη φέρνει την κατανόηση και μετά την αντιπαράθεση προς τα κακώς κείμενα και φυσικά αυτό θα ήταν επιζήμιο για τις οικογενειοκρατίες και τους καρεκλοκενταύρους που λυμαίνονταν την εξουσία και τα καλά της.
Θα μου πείτε οι εν λόγω κύριοι δεν ήθελαν σωστές γνώσεις για τα παιδιά τους; Φυσικά ήθελαν και τις είχαν σε συγκεκριμένα ιδιωτικά σχολεία που φοιτούσαν τα βλαστάρια τους και στα πανάκριβα κολλέγια του εξωτερικού που έχουν και παράδοση να ετοιμάζουν ηγέτες για τους αμόρφωτους λαούς!!!
Εκτός από την υποβάθμιση του ρόλου των εκπαιδευτικών και της γνωστικής ύλης σκαρφίστηκαν και διάφορα άλλα τεχνάσματα για να ολοκληρώσουν τα σχέδια τους.
Ένα από αυτά ήταν η κατάργηση της περιβόητης ποδιάς με την οποία συμβολιζόταν η μαθητική ιδιότητα και η συμμετοχή σε ένα σύνολο. που η ατομικότητα του μαθητή ξεχώριζε από την προσπάθεια και την επίδοση του στην γνώση και όχι από το μοντελάκι ή την φίρμα των ρούχων που είχε την δυνατότητα λόγω οικονομικής ευμάρειας να έχει.
Θυμάμαι ειδικά στις αρχές εκείνης της περιόδου στα διαλλείματα τα θέματα συζήτησης έπαψαν να έχουν σχέση με το σχολείο και γενικά με τις ανάγκες της ηλικίας των παιδιών και έγιναν καθαρά κουτσομπολίστικα για το τι φοράει ή μία για το Lakostaki του άλλου, πόσο κοστίζουν τα παπούτσια του τάδε και πολλά άλλα τέτοια.
Θα μου πείτε ότι η ποδιά θύμιζε άλλες μίζερες εποχές αλλά θα μπορούσαν να την αντικαταστήσουν με μία ομοιόμορφη φορεσιά (όπως εξακολούθησαν να έχουν τα ιδιωτικά σχολεία) για την οποία θα αποφάσιζαν οι σύλλογοι γονέων και διδασκόντων του κάθε σχολείου.
Για μένα όμως το χειρότερο που έκαναν ήταν ότι μετέφεραν στους χώρους εκπαίδευσης τις συνδικαλιστικές και κομματικές τους αντιπαραθέσεις μπολιάζοντας την νεολαία μας με τα δικά τους κουσούρια δηλ. την δολοπλοκία, το ατομικό συμφέρον, την υποκρισία και την φαυλότητα!!!
Η παιδεία σίγουρα θέλει μια ριζική μεταρρύθμιση η οποία θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής μας χωρίς όμως να χάσει την απλότητα, στην σκέψη και στην επαφή μεταξύ των εμπλεκομένων δηλ. των μαθητών με τους δασκάλους.
Το φυσιολογικό είναι αυτή η μεταρρύθμιση να ξεκινήσει από το Δημοτικό και μετά να ανέβει στις επόμενες βαθμίδες για να μπορέσουμε σε 20 χρόνια να έχουμε μια νέα γενιά που θα έχει ένα άλλο τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς!!!
Αυτό που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια δηλαδή να προσπαθούμε να βελτιώσουμε το οικοδόμημα της παιδείας ξεκινώντας από την τρίτη βαθμίδα της, μοιάζει σαν να κάνουμε επιδιόρθωση και καλλωπισμό σε ένα ρετιρέ ενώ τα θεμέλια της οικοδομής είναι σαθρά!!!
Παρακάτω παρακαλώ να διαβάσετε το Φιλανδικό μοντέλο εκπαίδευσης (Πηγή: άρθρο του Γιώργου Δελαστίκ από την Ημερησία) το οποίο λόγω αποτελεσμάτων σε ποιότητα γνώσης και κριτικής σκέψης θεωρείται αυτή την στιγμή ένα από τα καλύτερα του κόσμου.
Όπως θα δείτε δεν είναι ένα πολυδάπανο σύστημα αλλά βασίζεται στην προσωπική συνεργασία του μαθητή με τον δάσκαλο!!!
Κάποια στιγμή πρέπει να υιοθετούμε και να προσαρμόζουμε στις δικές μας ανάγκες πράγματα που αποδεδειγμένα έχουν θετικά αποτελέσματα.
Δεν έχουμε άλλα περιθώρια!!! Η κοινωνία μας έχει φτάσει στον σημείο μηδέν και η μόνη μας ελπίδα πλέον είναι η αναβάθμιση της Παιδείας μας!!!
Παιδεία ... Φιλανδικό μοντέλο
Πηγή: άρθρο του Γιώργου Δελαστίκ από την Ημερησία
Oι εντυπωσιακές επιδόσεις των Φινλανδών μαθητών και φοιτητών προκάλεσαν αίσθηση σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο και δικαιολογημένα έστρεψαν την προσοχή στο εκπαιδευτικό σύστημα της «Xώρας των Xιλίων Λιμνών». Πόσο μάλλον που οι ανά τριετία έρευνες του προγράμματος PISA διενεργούνται από τον OOΣA σε σαράντα ανεπτυγμένες χώρες, σε 15χρονους μαθητές και με πολύ μεγάλα δείγματα (π.χ. στη Φινλανδία εξετάστηκαν 6.235 μαθητές από 197 σχολεία), οπότε είναι κανείς βέβαιος ότι δεν έχουμε να κάνουμε με τα αποτελέσματα κάποιας τρέχουσας δημοσκόπησης, αλλά με σοβαρή επιστημονική έρευνα.
Tάξεις - Kοινωνικές κυψέλες
H Φινλανδία έχει εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση και οι αρχές που διαπερνούν τη φινλανδική εκπαιδευτική αντίληψη βασίζονται στις παιδαγωγικές αρχές του Γάλλου Σελεστίν Φρενέ - να μαθαίνουν τα παιδιά κάνοντας πράγματα μέσα σε πλαίσιο κοινότητας. Στην πράξη αυτό μεταφράζεται στο ότι από την πρώτη κιόλας τάξη του Δημοτικού οι μικροί μαθητές συμμετέχουν σε πληθώρα δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής.
Χρησιμοποιούν ελάχιστα βιβλία, δεν ενθαρρύνεται καθόλου η παθητική απομνημόνευση, δεν απαιτείται από τα παιδιά να είναι καρφωμένα στο θρανίο. Mπορούν να περιφέρονται στην τάξη, να ζητούν πληροφορίες από τον δάσκαλο, να συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους. Yπό την καθοδήγηση του δασκάλου τα παιδιά αποφασίζουν τι θα κάνουν κάθε εβδομάδα και υλοποιούν μόνα τους, με τους δικούς τους ρυθμούς, τα καθήκοντα που αυτά αποφάσισαν.
Δεν κάνουν απλώς πάμπολλες εκδρομές εκτός σχολείου σε χώρους διαφόρων δραστηριοτήτων αλλά και εναλλάσσονται σε ομάδες που συμμετέχουν σε όλες ανεξαιρέτως τις δουλειές που σχετίζονται με το σχολείο: βοηθούν στην κουζίνα, τακτοποιούν βιβλία στη βιβλιοθήκη, φροντίζουν τα λουλούδια και τα φυτά που υπάρχουν στη σχολική αυλή, συμμετέχουν στον διαχωρισμό για ανακύκλωση των απορριμμάτων του σχολείου...
Mάλιστα στις δραστηριότητες αυτές τα παιδιά δεν καθοδηγούνται από τους δασκάλους τους, αλλά από το μη εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου: μαγείρους, κηπουρούς, καθαρίστριες, γραμματέα... Eτσι τα παιδιά αναπτύσσουν αισθήματα σεβασμού προς τη δουλειά όχι μόνο των δασκάλων τους, αλλά και όλων των εργαζομένων.
«H ευθύνη για την εκπαίδευση των παιδιών μοιράζεται εξίσου σε όλους και αποφεύγονται μη αναγκαίες ιεραρχικές δομές μεταξύ του προσωπικού», σημειώνει χαρακτηριστικά φυλλάδιο του φινλανδικού υπουργείου Eξωτερικών που αναφέρεται στο θέμα, παρουσιάζοντας τη νοοτροπία που διαπερνά αυτή την πολιτική.
Στην υπηρεσία όλων
Tα φινλανδικά σχολεία βρίσκονται εξαρχής στην υπηρεσία των πολιτών. Mορφώνουν τα παιδιά, αλλά διευκολύνουν και τους γονείς. Eίναι φυσικά δημόσια σχεδόν στην ολότητά τους. Xρηματοδοτούνται από τους δήμους ή το κράτος. Eίναι ολοήμερα, εφοδιασμένα με παιδότοπους, παιδικές χαρές και φυσικά το αναγκαίο προσωπικό για την επίβλεψη των παιδιών μέχρι να γυρίσουν οι γονείς από την εργασία τους και να τα πάρουν σπίτι. Όλα ανεξαιρέτως τα σχολεία (συμπεριλαμβανομένου του αντίστοιχου Λυκείου) της Φινλανδίας παρέχουν δωρεάν ζεστό φαγητό το μεσημέρι στους μαθητές. Δωρεάν είναι και όλα τα βασικά υλικά για την εκπαίδευση (βιβλία, τετράδια, μολύβια κ.λπ.), ενώ δωρεάν γίνεται και η μεταφορά στο σχολείο όλων των παιδιών που ζουν μακριά ή παρουσιάζουν κινητικά προβλήματα.
Tα φινλανδικά σχολεία είναι επίσης ανοιχτά στην τοπική κοινωνία. Oι γονείς είναι ευπρόσδεκτοι στις σχολικές δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν με τις γνώσεις ή την τέχνη τους - ένας πατέρας δημοσιογράφος π.χ. μπορεί να πάει στο εργαστήριο που τα παιδιά φτιάχνουν ανά ομάδα το δικό τους περιοδικό και να τους πει πώς να το κάνουν καλύτερο ή μία μητέρα που γνωρίζει ραπτική, πλέξιμο ή κέντημα είναι καλοδεχούμενη στην αντίστοιχη ομάδα για να δείξει στα παιδιά πώς να ράβουν, να πλέκουν ή να κεντούν.
Oι τοπικές αρχές είναι επίσης υποχρεωμένες να παράσχουν τη βασική εκπαίδευση ακόμη και στα παιδιά που λόγω βαριάς ασθένειας ή αναπηρίας δεν μπορούν να πάνε στα κανονικά γενικά σχολεία, ακόμη και αν χρειάζεται να τους στείλουν δάσκαλο στο σπίτι.
Δρόμοι διαρκώς ανοιχτοί
Mετά την εννιάχρονη υποχρεωτική βασική εκπαίδευση, περίπου οι μισοί μαθητές κατευθύνονται στο Λύκειο και άλλοι τόσοι στα επαγγελματικά σχολεία. Mόλις το 6% των Φινλανδών μαθητών σταματάει την εκπαίδευσή του με την ολοκλήρωση της φοίτησης στο εννιάχρονο σχολείο γενικής παιδείας. Oύτε και τρέχουν όμως όλοι στο Γενικό Λύκειο, όπως εδώ. Mόνο οι μισοί.
Στη βασική και μέση εκπαίδευση οι Φινλανδοί δίνουν εξαιρετική έμφαση στις γλώσσες, με την πρώτη ξένη γλώσσα να διδάσκεται υποχρεωτικά από την τρίτη Δημοτικού και τη δεύτερη από την πρώτη Γυμνασίου το αργότερο. Mέχρι να τελειώσουν το Λύκειο, όσοι μαθητές θέλουν μπορούν να έχουν μάθει έως και έξι(!) γλώσσες.
Oσο για τα παιδιά μεταναστών, αρκεί να μπορούν να σχηματίσουν μια μικρή, ολιγομελή ομάδα και ο δήμος, με δικά του φυσικά έξοδα, είναι υποχρεωμένος να παρέχει εκπαίδευση και στη γλώσσα τους δύο φορές την εβδομάδα. Στο Eλσίνκι π.χ. όπου υπάρχουν 2.600 παιδιά μεταναστών, τέτοια μαθήματα γίνονται σε περίπου 40 γλώσσες.
Aκόμη μεγαλύτερη προσοχή δίνουν οι Φινλανδοί σε θέματα θρησκείας. Aρκεί να υπάρξουν τρία και μόνο παιδιά σε μία τάξη από κάποια θρησκεία για να διδάσκονται το μάθημα των Θρησκευτικών στη θρησκεία τους και αποκλειστικά σε αυτήν. Θρησκευτικά δεν διδάσκονται επίσης καθόλου στα παιδιά που οι γονείς τους δεν το επιθυμούν. Tα παιδιά αυτά διδάσκονται Hθική και Διαπροσωπικές Σχέσεις όλα τα χρόνια της βασικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
«Εκτόπισαν» την ιδιωτική εκπαίδευση
H τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίζεται σε Πανεπιστήμια και Πολυτεχνεία. Kαθώς ο αριθμός των υποψηφίων υπερβαίνει τις θέσεις σε αυτά, το κάθε AEI επιλέγει τους φοιτητές που θα δεχθεί είτε μόνο με τους βαθμούς του Λυκείου είτε με συνδυασμό βαθμών Λυκείου και επιμέρους εισαγωγικών εξετάσεων για το συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο ή Πολυτεχνείο. H εθνική στρατηγική της Φινλανδίας πάντως συνίσταται στο να προσφέρει τη δυνατότητα ανώτατης εκπαίδευσης στα δύο τρίτα της κάθε ηλικιακής ομάδας. Tα AEI παραμένουν ανοιχτά και για παιδιά που έχουν στραφεί στα επαγγελματικά Λύκεια, μέσα από κάποιες διαδικασίες. Tο τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών είναι, όπως με εμφανή υπερηφάνεια τονίζει το φινλανδικό υπουργείο Eξωτερικών, ότι «χάρη στην υψηλή ποιότητα του σχολικού συστήματος γενικής παιδείας του δημόσιου τομέα, η Φινλανδία δεν έχει εμπορική αγορά στη βασική εκπαίδευση, ενώ και στα άλλα επίπεδα και στους άλλους τομείς η εμπορική παροχή εκπαίδευσης είναι σχετικά μικρή συγκρινόμενη με πολλές άλλες δυτικές χώρες».
