Η σωματική δραστηριότητα είναι χρήσιμη και ευχάριστη και αυτό είναι κάτι που τα παιδιά φαίνεται να το γνωρίζουν ενστικτωδώς. Τα παιδιά έχουν την τάση να είναι σωματικά δραστήρια με φυσικότητα όπως μπορούν να βεβαιώσουν πολλοί εξουθενωμένοι γονείς. Τις περισσότερες δραστηριότητες τις εκτελούν σε διακεκομμένα αλλά μάλλον έντονα διαστήματα. Μεγαλώνοντας και περνώντας από την εφηβεία στην ενηλικίωση, τα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητας σταδιακά μειώνονται.
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αυξημένη εμφάνιση της παχυσαρκίας στα παιδιά και στους εφήβους. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό φαίνεται να οφείλεται στα μειωμένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Όταν η σωματική αδράνεια συνδυάζεται με την παχυσαρκία και υπάρχει μεταφορά αυτών των καταστάσεων στην ενηλικίωση, εμφανίζονται επιπρόσθετα και σοβαρά προβλήματα, όπως είναι οι παθήσεις του καρδιοκυκλοφορικού, ο διαβήτης κλπ.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να παρακινηθούν τα παιδιά να παραμείνουν σωματικά δραστήρια στόχος που αποτελεί πραγματική πρόκληση για γονείς, δασκάλους και επιστήμονες του χώρου της υγείας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σωματική δραστηριότητα είναι χρήσιμη για τα παιδιά και γενικά όσο νωρίτερα αρχίζουν τόσο το καλύτερο. Όμως, υπάρχουν δραστηριότητες που αρμόζουν στα παιδιά και άλλες που δεν είναι κατάλληλες. Έτσι, η ηλικία ενός παιδιού υπεισέρχεται ως ένας σοβαρός παράγοντας για σκέψη, όταν επεξεργαζόμαστε ένα πρόγραμμα φυσικής δραστηριότητας.
Ο σωστός χρόνος για να αρχίσει ένα πρόγραμμα φυσικής δραστηριότητας είναι συγκεκριμένος για κάθε παιδί και όχι μια οποιαδήποτε ηλικία την οποία επιλέγουν οι γονείς αυθαίρετα. Τα παιδιά μιας τάξης, μπορεί να έχουν περίπου την ίδια ηλικία αλλά δεν έχουν την ίδια ψυχοσωματική ανάπτυξη. Τα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες σε διαφορετικές ηλικίες, επομένως είναι σημαντικό να μη συγκρίνομε τα παιδιά μεταξύ τους. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι οι δραστηριότητες και οι ασκήσεις πρέπει να είναι εξατομικευμένες και να βασίζονται κυρίως στο βαθμό ωρίμανσης, στις δεξιότητες και στις προηγούμενες εμπειρίες του κάθε παιδιού. Τα πολύ μικρά παιδιά είναι σημαντικό να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που είναι ελκυστικές και ευχάριστες και να ανταποκρίνονται στο επίπεδο των δεξιοτήτων τους.
Ακολουθούν γενικοί κανόνες σε σχέση με προγράμματα φυσικής δραστηριότητας των παιδιών:
Ηλικία 2-6
Στην ηλικία αυτή τα παιδιά μαθαίνουν αρκετές από τις βασικές δεξιότητες, όπως πετώ, πιάνω, τρέχω, πηδώ, κουτσό και σχοινάκι. Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο ώστε να μάθουν τις δεξιότητες αυτές σωστά. Συνεισφέρουν στην άρτια ανάπτυξη του μυϊκού και νευρικού συστήματος πράγμα το οποίο διευκολύνει σημαντικά τη μελλοντική συμμετοχή σε περισσότερο πολύπλοκες δραστηριότητες και την κάνει πιο ευχάριστη. Επειδή τα περισσότερα παιδιά της ομάδας αυτής είναι ακόμα στα πρώτα αναπτυξιακά στάδια, ένα συστηματικό πρόγραμμα άσκησης δεν συνιστάται. Αντίθετα, τα παιδιά πρέπει να προσκολληθούν σε δραστηριότητες και παιχνίδια με έμφαση στην ανάπτυξη και εξάσκηση των βασικών δεξιοτήτων που δεν τις συνδυάζουν με περίπλοκο τρόπο. Επίσης, τα παιχνίδια πρέπει να τονίζουν τη συμμετοχή και όχι τον ανταγωνισμό εξαιτίας του ότι η επιπρόσθετη πίεση θα αποσπάσει την προσοχή από την ανάπτυξη των δεξιοτήτων.
Προτείνονται:
1. Κυνηγητό
2. Σχοινάκι
3. Κουτσό
4. Φρίσμπυ
5. Περπάτημα
6. Ποδήλατο
Ηλικία 7-10
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας γενικά κατέχουν τα βασικά των κινήσεων όπως επίσης και τις βασικές δεξιότητες. Τα περισσότερα έχουν επίσης αναπτύξει καλύτερη μνήμη και δεξιότητες λήψης αποφάσεων με αποτέλεσμα να είναι ικανά να κατανοήσουν τις στρατηγικές κάποιων απλών μορφών ομαδικών παιχνιδιών. Όμως, αρκετά από αυτά το πιθανότερο είναι να μην μπορούν να χειριστούν πολύπλοκα κινητικά πρότυπα και δεξιότητες, όπως επίσης και τις ψυχικές απαιτήσεις κάποιων από τα οργανωμένα ανταγωνιστικά αθλήματα. Για τα περισσότερα παιδιά, η έμφαση πρέπει να δίνεται στο συνδυασμό των βασικών δεξιοτήτων που ήδη κατέχουν και στην πρόοδό τους με βάση κάποιους εύκολους στόχους. (π.χ. κλωτσώ τη μπάλα με στόχο κάποια απόσταση, πετώ με κάποιο στόχο).
Προτάσεις για την ηλικιακή αυτή ομάδα:
1. Ποδήλατο
2. Παιχνίδια με μπάλα
3. Τένις
4. Πινγκ πονγκ
5. Skating
6. Χορός
7. Ενόργανη γυμναστική
8. Ποδόσφαιρο
Ηλικία 10 και άνω
Συνήθως, στην ηλικία των 10, τα περισσότερα παιδιά έχουν αναπτύξει τις δεξιότητές τους επαρκώς ώστε να μπορούν να συμμετέχουν σε πολύπλοκες δραστηριότητες και οργανωμένα αθλήματα. Κάποια από αυτά τα οργανωμένα αθλήματα απαιτούν σωματική επαφή (ποδόσφαιρο, μπάσκετ) κι έτσι η ασφάλεια του παιδιού γίνεται πλέον κεφαλαιώδους σημασίας. Οι γονείς πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι γύρω από τη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών αποφυγής τραυματισμών.
Είναι εξίσου σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι τραυματισμοί δεν είναι η μοναδική μας έννοια. Τα αθλήματα συχνότατα απαιτούν χαμένους και κερδισμένους. Η ήττα μπορεί να είναι συναισθηματικά σκληρή για τα παιδιά (και τους μεγάλους) αν οι αγώνες δεν διεξάγονται μέσα στο σωστό πλαίσιο. Η έμφαση πρέπει να δίνεται πάντα στη συμμετοχή.
Οι ειδικοί μάλλον συμφωνούν ότι από αυτή την ηλικία μόνο και πέρα μπορεί το παιδί να αρχίσει ένα πραγματικό πρόγραμμα άσκησης, παρόλο που τρέξιμο για παραπάνω από χιλιόμετρο συνεχόμενα γενικά δεν συνιστάται παρά μόνο μετά την αρχή της εφηβείας. Θεωρείται ασφαλές για τους προεφήβους και εφήβους να αρχίσουν ένα μέτριο ή έντονο αερόβιο πρόγραμμα με συχνότητα μέχρι τρεις φορές την εβδομάδα και μια μέρα ανάπαυσης ενδιάμεσα. Είναι σημαντικό να συμμετέχουν σε ποικίλες δραστηριότητες με σκοπό την ολοκληρωμένη μυοσκελετική ανάπτυξη ενώ ταυτόχρονα το ζητούμενο είναι η άσκηση να παραμένει ευχάριστη.
Προτάσεις αερόβιας άσκησης για την ηλικία αυτή:
1. Τρέξιμο
2. Ποδήλατο
3. Σχοινάκι
4. Αερόμπικς
5. Δυναμικό βάδισμα
6. Κολύμβηση
7. Κωπηλασία
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι είναι ασφαλές να συμμετέχουν τα παιδιά σε ασκήσεις με αντιστάσεις. Το Αμερικανικό Κολλέγιο Αθλητιατρικής έχει υιοθετήσει τους ακόλουθους κανόνες:
1. Οι δραστηριότητες πρέπει να εποπτεύονται.
2. Άσχετα με το πόσο ψηλός ή δυνατός είναι κάποιος, να θυμόμαστε ότι βρίσκεται σε φάση ωρίμανσης.
3. Ο κύριος στόχος, τουλάχιστον αρχικά, είναι η εκμάθηση των σωστών τεχνικών και κινήσεων.
4. Πρέπει να διδαχθούν οι σωστές τεχνικές αναπνοής.
5. Οι ασκήσεις πρέπει να εκτελούνται με ελεγχόμενη ταχύτητα, οι εκρηκτικές κινήσεις να αποφεύγονται.
6. Δεν κάνουμε power lifting και body building.
7. Εκτελούνται κυρίως ασκήσεις που περιλαμβάνουν πολλές μυϊκές ομάδες.
8. Ένταση: δε βάζουμε μέγιστα βάρη, το βάρος πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μπορούν να εκτελεστούν οι ασκήσεις 8-12 φορές στο κάθε σετ.
9. Κάνουμε ένα σετ για αρχάριους και αυξάνομε στα δυο σετς σταδιακά.
10. Κάνουμε διάλειμμα 1-2 λεπτά μεταξύ των σετς.
11. Η εξάσκηση με αντιστάσεις να μην υπερβαίνει τις δυο φορές την εβδομάδα.
Εν κατακλείδι, η φυσική δραστηριότητα είναι σημαντική για όλους και κυρίως για τα παιδιά τα οποία έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν βασικές και σημαντικές δεξιότητες. Αν υπάρξει η κατάλληλη επιλογή δραστηριοτήτων αλλά και συμπεριφορών από μέρους των γονιών και των δασκάλων, θα κτιστούν οι βάσεις ενός δραστήριου και υγιεινού τρόπου ζωής.
Συγγραφέας : Ατσαλάκης Μιχάλης, PhD, καθ. Φυσικής Αγωγής
http://www.nutrimed.gr/ArticleViewDetails.aspx?A_ID=584
