Με ιδιαίτερη λαμπρότητα έγινε και φέτος ο πανηγυρικός εσπερινός και η Θ. λειτουργία. Με αφορμή αυτό το γεγονός μου δόθηκε η ευκαιρία να γράψω κάποιες πληροφορίες για τον ναό.
«Aνεκαινίσθη εκ βάθρων ο θείος ούτος και πάνσεπτος ναός της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Mαρίας διά συνδρομής και βοηθείας των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών, πόνοις πολλοίς και αναλώμασιν ουκ ολίγοις, ά τε δη ου μόνον των ώδε υπαρχόντων αλλοφύλων, αλλ' εκ πανταχόσε συρρεόντων αργύρεά τε πλείστα θ' επιζητούντων».
Το παραπάνω είναι ένα απόσπασμα από τα αρχεία του ναού από το οποίο αντλούμε τρεις χρήσιμες πληροφορίες. Η πρώτη είναι ότι πρόκειται περί ανοικοδομήσεως και όχι ανεγέρσεως του ναού. Επομένως, διαπιστώνουμε ότι προηγουμένως υπήρχε παλαιότερος ναός ο οποίος ανακαινίσθηκε. Μια άλλη πληροφορία που αντλούμε είναι ότι η ανακαίνιση αυτή έγινε με τις δωρεές και τα έξοδα των ευλαβών χριστιανών. Ακόμη, από το παραπάνω χειρόγραφο καταλαβαίνουμε ότι η Τούρκοι αναμείχθηκαν και προσπάθησαν να γίνουν εμπόδιο σε αυτό το έργο.
H ένταση των προβλημάτων αυτών παρουσιάζεται ευκρινέστερα στη συνέχεια του εγγράφου, όπου η αναφορά στα όσα δεινά υπέστη ο επίτροπος του ναού και έφορος της οικοδομής Μιχαήλ Nικολακούδης: «Πόνους τε πολλούς υπέμεινε ά τε ως προέφην των αλλοφύλων συρρεόντων και την ματαίωσιν της ανοικοδομήσεως του ιερού ναού επιζητούντων και πότε … παρ' αυτών μαχαίραις εδιώκετο, ποτέ δέ τηλεβόλοις ενεδοίδετο, αλλά τούτων μέν απάντων χάριτι θεία διά των πρεσβειών της παναχράντου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου αβλαβής διεσώθη».
Το παραπάνω έγγραφο είναι χρονολογημένο τον Οκτώβριο του 1752, περιγράφει τα γεγονότα που συνέβησαν το 1727 – έτος ανοικοδομήσεως του ναού όπως μαρτυρεί και η επιγραφή που βρίσκεται στην πρόσοψη του ναού :
«Iκοδομί καμου του ταπινού Γεωργίου 1727 Aπριλίου 2»
Παρατηρούμε ότι σε δύο σημεία του εγγράφου αναφέρεται πως ο ναός έχει υποστεί ανακαίνιση. Στοιχεία δείχνουν πως ο προηγούμενος ναός ήταν ημιυπόγειος χωρίς όμως να έχει σωθεί από γενιά σε γενιά η αιτία της αντικαταστάσεώς του από το σημερινό, ο οποίος έκτοτε έχει υποστεί οικοδομικές παρεμβάσεις που έχουν αλλάξει την αρχική του εικόνα.
Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλλο. Tο 1927 η ανατολική πλευρά του επεκτάθηκε προς τα έξω και το 1957 συμπεριλήφθηκε στο ναό και ο νάρθηκας, ενώ το 1962 κατασκευάστηκε ο υπάρχων νάρθηκας της εκκλησίας, που πήρε έτσι τη σημερινή της μορφή.
Στολίδι του ναού είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του. Πρόκειται για ένα αξιόλογο δημιούργημα που χρονολογείται στις αρχές του 18ου αιώνα. Απεικονίζει παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Πιθανολογείται ότι προέρχεται από τον παλιότερο ημιυπόγειο ναό. Δυστυχώς τα κάτω θωράκια δεν υπάρχουν πια και έχουν αντικατασταθεί από απλές σανίδες.
Το τέμπλο κοσμούν πανέμορφες εικόνες οι οποίες προέρχονται από τα τέλη του 18ου αιώνα. Η παλιότερη εικόνα, έργο του 1762, βρίσκεται στα αριστερά της αριστερής πύλης του ιερού. Απεικονίζει τον Άγιο Χαράλαμπο όρθιο και πλαισιώνεται με δεκατέσσερις σκηνές του μαρτυρίου του Αγίου.
Ο ναός στην αυλή του έχει ένα παρεκκλήσιο αφιερωμένο στην Παναγία τη γονατιστή, δύο καμπαναριά (το παλιό και το καινούργιο), εκκλησιαστικό γραφείο και ένα αποχωρητήριο.
Γενικά, ο Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ερεσού είναι ο παλιότερος ναός του χωριού και με « ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου » διασώζεται και τιμάται μέχρι σήμερα.
Ένα από τα θωράκια του τέμπλου. Χρονολογείται κατά τα μέσα του 17ου με αρχές 18ου αιώνα.
