Μια τέτοια ευκαιρία ήταν και οι πυρκαγιές του Αυγούστου του 2007 που έλαβαν διαστάσεις εθνικής τραγωδίας και θα μπορούσαν να αποτελέσουν την αρχή για την εφαρμογή ενός νέου σχεδίου αγροτικής ανάπτυξης.Αυτή την ευκαιρία ανέλαβε τον Σεπτέμβριο του 2007 να κάνει πράξη μέσα σε ενάμιση μήνα το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) που γι' αυτό τον σκοπό εκπόνησε μελέτη τριών χιλιάδων σελίδων η οποία ονομάστηκε «Αποκατάσταση και Ανάπτυξη του Αγροτικού Τομέα των Δασών και της Προστασίας του Περιβάλλοντος στις Πυρόπληκτες Περιοχές». Αφορούσε τους νομούς Ηλείας, Αρκαδίας, Αχαΐας, Κορινθίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας, Εύβοιας.
Ωστόσο αυτή η σημαντική επιστημονική εργασία έμεινε στα χαρτιά. Δεν υλοποιήθηκε και μαζί της χάθηκε η ευκαιρία να αντιμετωπισθούν χρόνια προβλήματα, όπως ο εκσυγχρονισμός της κτηνοτροφίας, η ανακατασκευή σύγχρονων σταβλικών εγκαταστάσεων, η διευθέτηση χρήσεων γης, το δασολόγιο, η χρήση βοσκοτόπων κ.λπ.
Ελλειψη ενιαίου φορέα
Αιτία; Η έλλειψη ενός ενιαίου φορέα, που θα συντόνιζε το σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων των εκτελούμενων έργων στα διάφορα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης.
Οπως τονίζει η Σοφία Ευστράτογλου, ομότιμη καθηγήτρια Αγροτικής Οικονομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου και υπεύθυνη συντονισμού της μελέτης: «Καταβλήθηκε προσπάθεια να διαπιστωθούν σε μικρό χρονικό διάστημα οι καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον, στις παραγωγικές δραστηριότητες, να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις και να προταθούν δράσεις- μέτρα και έργα ανά νομό. Στην μελέτη θέσαμε τις βάσεις για ένα μεσοχρόνιο πρόγραμμα ανασυγκρότησης και ανάπτυξης των πυρόπληκτων περιοχών. Η έλλειψη του φορέα ήταν καθοριστική. Η έδρα του έπρεπε να βρίσκεται στις πληγείσες περιοχές, να προβλέπει ποιες δράσεις θα προηγηθούν και βέβαια να συντονίζει τις υπηρεσίες οι οποίες σκόνταφταν η μία πάνω στην άλλη. Νομαρχίες και δήμοι λειτούργησαν σαν παράλληλοι βίοι που δεν συναντήθηκαν ποτέ. Χάθηκε η ευκαιρία για πρότυπη ανάπτυξη του αγροτικού τομέα»
Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο είχε καταρτίσει ένα συνολικό πίνακα προϋπολογισμού κατά προτεραιότητα που ανερχόταν στα 645 εκατ. ευρώ. Οπως επισημαίνεται στα συμπεράσματα, που κατέγραψε για την πορεία της μελέτης το Πανεπιστήμιο, το τότε υπουργείο Οικονομικών με υπουργό τον Γ. Αλογοσκούφη, υλοποίησε «Ειδικό Πλαίσιο Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης Πληγεισών Περιοχών από τις πυρκαγιές» Το ειδικό αυτό πλαίσιο δεν κατάφερε να αποτελέσει τον φορέα συντονισμού των χρημάτων, που διοχετεύονταν στις πυρόπληκτες περιοχές από τα επιχειρησιακά προγράμματα π.χ. Γ' ΚΠΣ, ΕΣΠΑ, ΠΕΠ, ΕΛΓΑ, το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ε.Ε. κ.λπ.
Συγκεκριμένα στη μελέτη αναφέρεται: «Το σύνολο των ποσών από δημόσιες πηγές χρηματοδότησης για τις πυρόπληκτες περιοχές εκτιμήθηκε σε 2,2 δισ. ευρώ. Αν και το υπουργείο Οικονομικών γνωρίζει μόνο τι απ' όλα υλοποιήθηκε στις καμένες περιοχές δεν κατέστη δυνατόν να ληφθούν στοιχεία από αυτό. Με ιδιαίτερη επιφύλαξη μέσα από προφορικές συζητήσεις φαίνεται ότι από το σύνολο των 2 δισ. ευρώ που προβλέπονταν μέχρι τον Ιούνιο του 2009 δαπανήθηκαν στις πληγείσες περιοχές 620 εκατ. ευρώ».
Μάλιστα η Σοφία Ευστράτογλου επισημαίνει: «Η πορεία αποκατάστασης και ανασυγκρότησης των πυρόπληκτων περιοχών ήταν αργή παρά το γεγονός ότι υπήρξαν προσπάθειες και διάθεση πόρων. Οι πόροι αυτοί που δεν κρίνονται περιορισμένοι για το χρονικό διάστημα των δύο ετών (620 εκατ. ευρώ) θα μπορούσαν να είχαν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αν συνοδεύονταν από διαρθρωτικές αλλαγές (προϋπολογισμός ΓΠΑ) και από την αντιμετώπιση μακροχρόνιων προβλημάτων που χαρακτηρίζουν τις αγροτικές περιοχές».
Πώς χάθηκε όμως η ευκαιρία εκσυγχρονισμού της κτηνοτροφίας; Το ΓΠΑ πρότεινε την ανακατασκευή οργανωμένων στάβλων με τους απαραίτητους λειτουργικούς χώρους με ηλεκτροδότηση, υδροδότηση, ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες εκτροφής των ζώων. Αντιθέτως ο ΕΛΓΑ (Ελληνικές Γεωργικές Ασφαλίσεις) αποζημιώνει ό,τι έχει καταστραφεί και μέχρι το 70% της δαπάνης ανακατασκευής. Οι λόγοι που οι κτηνοτρόφοι δεν επεδίωξαν σύγχρονες σταβλικές εγκαταστάσεις ήταν:
*Προέβησαν σε πρόχειρες επισκευές ή κατασκευές λόγω του επικείμενου χειμώνα.
*Δεν υπήρχαν τίτλοι ιδιοκτησίας των παλιών στάβλων, η πλειονότητα των οποίων είναι αυθαίρετοι.
*Ελλειψη χρηματοδότησης, αφού η αποζημίωση του ΕΛΓΑ έφθανε το 70% της αξίας του επισκευαζόμενου στάβλου.
*Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ ΕΛΓΑ και ΤΑΠ (Τομέα Αποκατάστασης Πυρόπληκτων).
Τα έργα αποκατάστασης
Επίσης στα έργα αποκατάστασης φυσικών πόρων (εδαφικοί, υδατικοί, δάση) αναφέρεται στη μελέτη ότι υπήρξαν πολλές δυσκολίες. Ο Κ. Κοσμάς, καθηγητής εδαφολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου και μέλος της ομάδας για την παρακολούθηση των έργων, μας εξηγεί:
«Οι αναγκαίες δράσεις αν και είχαν επισημανθεί ανά νομό, δεν εξειδικεύτηκαν σε έργα. Η μη ανάπτυξη της μελέτης σε επιχειρησιακό πρόγραμμα από τις νομαρχίες και η έλλειψη υπεύθυνου φορέα δεν επέτρεψε τη συστηματική εφαρμογή της. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών δεν ενημέρωσαν την επιστημονική ομάδα για τα χρηματικά ποσά που κατέληξαν στις πυρόπληκτες περιοχές. Με ό,τι στοιχεία πήραμε από τις νομαρχίες (Δεκέμβριος 2008) ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων που εγκρίθηκαν και αφορούν αντιδιαβρωτικά - αντιπλημμυρικά έφτανε στα 48 εκατ. ευρώ, ενώ το ποσό που είχαμε ως πανεπιστήμιο προτείνει, ανέρχονταν στα 307 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα που τελικά δόθηκαν υποτιμούν ουσιαστικά το συνολικό προϋπολογισμό των εγκεκριμένων έργων».
Οσον αφορά την αποκατάσταση και προστασία των δασών διαπιστώνεται, ότι πέραν της κήρυξης των καμένων δασικών εκτάσεων σε αναδασωτέες το έργο των διευθύνσεων δασών αφορούσε κυρίως την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων. Αντίθετα οι αναδασώσεις και η κατασκευή αντιπυρικών ζωνών υλοποιήθηκαν σε περιορισμένο βαθμό. Οι διευθύνσεις δασών, αναφερόμενες στις μελέτες που εκπονήθηκαν, αναφέρουν ότι δεν προχώρησαν λόγω έλλειψης προσωπικού. Γενικότερα η πορεία αποκατάστασης των δασών χαρακτηρίζεται από τις δασικές υπηρεσίες αναποτελεσματική από πλευράς έργων και χρηματοδότησης.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Η μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου εκπονήθηκε από την επιστημονική κοινότητα, σε συνεργασία με τη Γεωπονική και Δασολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, του ΕΘΙΑΓΕ, και το ελληνικό τμήμα της WWF.
Για την υλοποίηση της μελέτης εργάστηκαν στο σύνολο δεκαπέντε ερευνητικές ομάδες, στις οποίες συμμετείχαν 160 επιστήμονες και οι οποίοι συνεργάστηκαν με τους φορείς των περιοχών που επλήγησαν (Περιφέρειες, Νομαρχίες, Δήμοι, ΕΛΓΑ ΟΣΔΕ κ.λπ.) Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα Λάτση με 600.000 ευρώ (μετακινήσεις, ξενοδοχεία, εργασίες), ενώ το επιστημονικό προσωπικό του ΓΠΑ συνέβαλε αφιλοκερδώς στις ομάδες εργασίας της μελέτης.
Πως περιμένουμε να πάμε μπροστά έτσι, που είναι τα έργα, που είναι οι υποσχέσεις της κυβέρνησης; Άραγε τα χρήματα που δαπανήθηκαν για την μελέτη μήπως είχαν άλλο στόχο; πείτε μας την γνώμη σας
Ομάδα του www.e-protasi.com
