Οι συγκεκριμένες παθήσεις πλήττουν όσους εργάζονται και, δυστυχώς, δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στις εργαζόμενες μητέρες, οι οποίες συνδυάζουν καριέρα και οικογένεια, με αποτέλεσμα να κουράζονται πολύ περισσότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους. Οι ειδικοί κατατάσσουν τα σύνδρομα του γραφείου σε τρεις κατηγορίες που περιλαμβάνουν:
• διάφορες ψυχοσωματικές διαταραχές,
• υπερευαισθησίες οι οποίες προκαλούνται από ρύπους νέας γενιάς (π.χ. το ηλεκτρονικό νέφος των υπολογιστών),
• οργανικά προβλήματα τα οποία οφείλονται στην υπερβολική χρήση μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά κάθε μία από αυτές καθώς και τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισής τους.
Το σύνδρομο του… καψίματος
Πρόκειται για το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ή «καψίματος», όπως μεταφράζεται κατά λέξη ο αγγλικός όρος burn-out syndrome. Η συγκεκριμένη διαταραχή είναι ψυχοσωματικής μορφής και κάνει κυριολεκτικά θραύση στα υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων, κυρίως δε σε όσες και όσους ασχολούνται με ιδιαίτερα στρεσογόνα επαγγέλματα.
Η εκδήλωση του συγκεκριμένου συνδρόμου οφείλεται στην υπερβολική αύξηση των επιπέδων των ορμονών που σχετίζονται με το στρες, όπως είναι π.χ. η κορτιζόλη. Αν αυτό συνεχιστεί για πολύ καιρό, οδηγεί σε διάφορα προβλήματα υγείας που μπορεί να κυμαίνονται από τον απλό ενοχλητικό πονοκέφαλο μέχρι την κατάθλιψη και το πολύ πιο επικίνδυνο έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Αντιμετώπιση: Το πιο αποτελεσματικό αντίδοτο είναι η ξεκούραση σε συνδυασμό με την αλλαγή περιβάλλοντος, κάτι που μόνο οι διακοπές προσφέρουν σε συσκευασία «πακέτου». Αν λοιπόν διαπιστώσετε την εμφάνιση «ύποπτων» συμπτωμάτων όπως είναι για παράδειγμα η υπερβολική κόπωση ή η αδυναμία να σκεφτείτε καθαρά τόσο κατά τις ώρες δουλειάς όσο και αργότερα στο σπίτι, οι ειδικοί συστήνουν μια… απόδραση, έστω και ολιγοήμερη (εφόσον βέβαια κάτι τέτοιο είναι εφικτό).
Το Σύνδρομο των άρρωστων κτηρίων και άλλες… υπερευαισθησίες
Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει κατ’ αρχήν το παλαιότερο καταγεγραμμένο πρόβλημα που σχετίζεται με την εργασία, το γνωστό εδώ και δεκαετίες «σύνδρομο των άρρωστων κτηρίων». Όπως εξηγούν οι ειδικοί, η συγκεκριμένη διαταραχή οφείλεται στη συσσώρευση τοξικών ουσιών στην ατμόσφαιρα των επαγγελματικών χώρων λόγω του μη καλού αερισμού τους.
Οι ρύποι αυτοί έχουν τη μορφή μικροσωματιδίων σκόνης και καπνού, τα οποία προσροφούνται με την εισπνοή και εγκλωβίζονται στο κροσσωτό επιθήλιο των πνευμόνων, δημιουργώντας αναπνευστικές βλάβες και έξαρση αλλεργικού άσθματος. Ωστόσο, πέρα από το σύνδρομο των άρρωστων κτηρίων, τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους και δύο καινούριες μοντέρνες ασθένειες που οφείλονται σε ρύπους νέας γενιάς, όπως είναι το ηλεκτρονικό νέφος που εκπέμπουν οι high-tech συσκευές αλλά και οι πτητικές ουσίες των υπερ-ενισχυμένων οικιακών καθαριστικών προϊόντων.
• Η πρώτη από αυτές αποκαλείται σύνδρομο ευαισθησίας στην ηλεκτρονική ακτινοβολία και οφείλεται στον ηλεκτρονικό βομβαρδισμό που υφίστανται οι εργαζόμενοι στα υπερσύγχρονα γραφεία, τα οποία είναι γεμάτα με συσκευές υψηλής τεχνολογίας (φαξ, κομπιούτερ, σκάνερ, εκτυπωτές, γιγαντο-οθόνες τηλεόρασης κ.λπ.). Πιο επικίνδυνες είναι κατά τους ειδικούς οι ασύρματες συσκευές, καθώς αυτές εκπέμπουν περισσότερο ηλεκτρονικό νέφος. Ωστόσο, δεν είναι εύκολο να εκτιμηθούν ακόμα οι βλαβερές επιπτώσεις τους στην υγεία, καθώς πρέπει να γίνουν νέες έρευνες που παίρνουν χρόνια για να πραγματοποιηθούν.
• Η δεύτερη μοντέρνα ασθένεια που πλήττει τους εργαζόμενους ονομάζεται σύνδρομο πολλαπλής χημικής ευαισθησίας και εκδηλώνεται σαν σοβαρής μορφής αλλεργική αντίδραση σε υπερ-ενισχυμένα απορρυπαντικά, αυτά που έχουν κάνει πρόσφατα την εμφάνισή τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ και ισχυρίζονται ότι καθαρίζουν όλα τα είδη βρομιάς, ακόμα και τα πιο «σκληρά», όπως η μούχλα, η σκουριά και τα καμένα λίπη, ο εφιάλτης κάθε νοικοκυράς. Κι αυτό γιατί τέτοιου είδους προϊόντα περιέχουν υψηλή συγκέντρωση ερεθιστικών πτητικών ουσιών, οι οποίες προσβάλλουν τα μάτια, τη μύτη και το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, ακόμα και το δέρμα. Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα άτομα με αλλεργικό γενετικό υπόβαθρο, δηλαδή όσοι έχουν τουλάχιστον έναν γονιό αλλεργικό.
• Αντιμετώπιση: Για να περιορίσετε τα συμπτώματα που οφείλονται σε αυτήν την κατηγορία συνδρόμων φροντίστε να αερίζετε καλά τον εργασιακό σας χώρο –ανοίγοντας καθημερινά τα παράθυρα αν αυτό είναι δυνατόν ή τοποθετώντας έναν ιονιστή– και ζητήστε από τους συναδέλφους σας να μην καπνίζουν μέσα στο γραφείο. Επίσης αποφύγετε να χρησιμοποιείτε πολύ δραστικά καθαριστικά προϊόντα και προτιμήστε να καθαρίζετε την επιφάνεια του γραφείου σας και τον υπολογιστή με οινόπνευμα ή ξίδι, που μπορεί να φαντάζουν… παλιομοδίτικα, αλλά είναι εξίσου δραστικά στην καταπολέμηση των μικροβίων με πολλά μοντέρνα σπρέι.
Σύνδρομα υπερβολικής χρήσης συσκευών υψηλής τεχνολογίας
Η τρίτη κατηγορία εργασιακών διαταραχών περιλαμβάνει τρία σύνδρομα τα οποία έχουν ένα κοινό σημείο: όλα τους οφείλονται στην υπερβολική χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Πρόκειται για το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, το αυχενικό και το οφθαλμολογικό σύνδρομο που, όπως είναι αναμενόμενο, έχουν τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στον απανταχού εργαζόμενο πληθυσμό, αφού… εξαρτημένοι από το κομπιούτερ τους είναι 9 στους 10 εργαζόμενους. Τα δε επαγγέλματα που πλήττονται συχνότερα είναι οι δημοσιογράφοι, οι δικηγόροι, οι διαφημιστές, οι γραφίστες, οι αρχιτέκτονες, οι συγγραφείς και όσοι ασχολούνται με τις πωλήσεις, καθώς αυτές οι ειδικότητες προϋποθέτουν καθημερινά πολλές ώρες δουλειάς στο κομπιούτερ.
Ας τα δούμε όμως πιο αναλυτικά.
Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
Η πρώτη αυτή διαταραχή από την πολύωρη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή προκαλείται από τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις του χεριού στο πληκτρολόγιο και το ποντίκι του κομπιούτερ. Η εμφάνισή του οφείλεται κατά τους ειδικούς στην εκ γενετής ευπάθεια του νεύρου στην περιοχή του καρπού και γι’ αυτό άλλωστε είναι πιο συχνή στις γυναίκες, οι οποίες έχουν πιο λεπτεπίλεπτα άκρα από τους άνδρες. Το πρόβλημα ξεκινά με ένα προειδοποιητικό μούδιασμα στα τρία πρώτα δάχτυλα (αντίχειρας, δείκτης και παράμεσος) που εμφανίζεται συνήθως το βράδυ, ενώ σε προχωρημένες καταστάσεις εκδηλώνεται έντονος πόνος που αντανακλάται σε όλο το μπράτσο. • Αντιμετώπιση: Στο πρώιμο στάδιο εκδήλωσής του το σύνδρομο αντιμετωπίζεται με μπόλικη ξεκούραση, ενώ ο γιατρός μπορεί να συστήσει και τη χορήγηση αντιφλεγμονωδών και κορτικοειδών φαρμάκων για λίγες ημέρες. Ίσως χρειαστεί επίσης να φορέσετε ειδικό ελαστικό επίδεσμο για να μειώσετε την επιβάρυνση που δέχεται ο καρπός από τις κινήσεις του χεριού. Σε προχωρημένες καταστάσεις μπορεί να χρειαστεί ακόμα και χειρουργική επέμβαση.
Το αυχενικό σύνδρομο
Η διαταραχή αυτή είναι μυοσκελετικής φύσης που προκαλείται από παρατεταμένη κακή στάση και κυρίως το ασυναίσθητο σκύψιμο προς την οθόνη του υπολογιστή το οποίο επιτείνεται από το άγχος. Σαν αποτέλεσμα δημιουργείται διαρκής μυϊκός σπασμός στην περιοχή και αναδιάταξη των οστών του σκελετού. Στο ξεκίνημά του το αυχενικό σύνδρομο προκαλεί ενοχλήσεις στον αυχένα, τους ώμους και τα άκρα που, αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσουν σε κήλη μεταξύ των αυχενικών σπονδύλων. Τότε ο πόνος γίνεται πολύ πιο έντονος, ενώ μπορεί να συνοδεύεται και από φαινομενικά άσχετα συμπτώματα όπως ο δυνατός πονοκέφαλος και οι ημικρανίες. Δυστυχώς και σε αυτήν τη περίπτωση κινδυνεύουν περισσότερο οι γυναίκες και συγκεκριμένα όσες είχαν την τύχη να γεννηθούν με ψηλό λαιμό (σαν κύκνου), που είναι βέβαια όμορφος αλλά και περισσότερο ευπαθής στις κακώσεις.
• Αντιμετώπιση: Με ξεκούραση, χρήση ειδικού ορθοπεδικού κολάρου και αντιφλεγμονώδη σε συνδυασμό με μυοχαλαρωτικά αντιμετωπίζεται και το αυχενικό σύνδρομο. Επίσης βοηθούν οι ολιστικές θεραπείες όπως ο βελονισμός, το μασάζ και η επαναστατική μέθοδος Bowtech, που πρόσφατα ήρθε στην Ελλάδα, καθώς και η κλασικής μορφής φυσικοθεραπεία. Ωστόσο, σε προχωρημένη βλάβη συνιστάται και εδώ χειρουργείο.
Το οφθαλομολογικό σύνδρομο
Εξίσου ενοχλητικό, τέλος, για τους παθόντες και τις παθούσες είναι το οφθαλμολογικό σύνδρομο από υπολογιστή (computer eye syndrome), που οφείλεται στην εξαναγκασμένη κοντινή όραση και την υπερβολικά αραιή συχνότητα βλεφαρίσματος. Το πρόβλημα εκδηλώνεται με ξηροφθαλμία (κοκκίνισμα και τσούξιμο στα μάτια), η οποία είναι συχνότερη στις γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια, καθώς τα οιστρογόνα που περιέχονται σε αυτά επιτείνουν την ξηρότητα των οφθαλμών. Αν και το σύνδρομο αυτό δεν φαντάζει ιδιαίτερα απειλητικό, βάσει πολύ πρόσφατων ερευνών ενοχοποιείται για την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης υψηλής μυωπίας και γλαυκώματος στον ενήλικο πληθυσμό, οπότε οι ειδικοί προειδοποιούν ότι δεν πρέπει να υποτιμάτε τις επιπτώσεις του στην υγεία.
• Αντιμετώπιση: Για τη θεραπεία του computer eye syndrome συστήνονται ειδικά κολλύρια (φυσικά δάκρυα), που υγραίνουν την επιφάνεια των ματιών, σε συνδυασμό με ολιγόλεπτα διαλείμματα κατά τις ώρες της κοντινής εργασίας στα οποία πρέπει να καρφώνετε το βλέμμα σας κάπου μακριά ώστε να το ξεκουράζετε. Επίσης καλό είναι να αυξήσετε τη συχνότητα βλεφαρίσματος όταν γράφετε στον υπολογιστή, γιατί το βλεφάρισμα καθαρίζει και ταυτόχρονα λιπαίνει τα μάτια.
Της Αλεξίας Σβώλου
Με τη συνεργασία του ορθοπεδικού Δημήτρη Κακλαμάνη, της χημικού-περιβαλλοντολόγου Αργυρώς Λαλούδη,
του παθολόγου Κωνσταντίνου Δουμουχτσή και της οφθαλμιάτρου Αναστασίας Αξαοπούλου
http://www.myworld.gr/site/content.php?artid=387015
