Είμαι και εγώ ένας νέος επιστήμονας ο οποίος έπειτα από 11ετη διαμονή στο εξωτερικό αποφάσισα να γυρίσω στην πατρίδα μου. Και γνωρίζω καλά πλέον τις συνθήκες στην Ελλάδα οπότε κατανοώ τους νέους που φεύγουν. Σε αυτή την επιστολή περιγραφώ την τελευταία και μεγαλύτερη απογοήτευση μου που έχει να κάνει με το ελληνικό ανοικτό πανεπιστήμιο.
Το όνειρο μου ήταν και είναι να βρω μια ακαδημαϊκή δουλειά και να συνεχίσω τόσο την ερευνά μου όσο και να διδάξω ακόμα νεότερους επιστήμονες.
Αυτό που βρήκα ήταν απρόθυμους να βοηθήσουν ακαδημαϊκούς, ελάχιστες θέσεις εργασίας, σχεδόν ανύπαρκτη έρευνα και όλοι με συμβούλευαν να ξαναφύγω για το εξωτερικό. Σε διάφορες συζητήσεις μου έλεγαν ότι κυριαρχούν κλίκες και πρέπει να είσαι καλός γνωστός κάποιου καθηγητή για να έχεις ελπίδες αλλά και ότι πρέπει να αποβιώσει κάποιος για να ανοίξει μόνιμη ακαδημαϊκή θέση.
Μου έλεγαν επίσης ότι έχω ειδικευτεί σε ένα αντικείμενο (επιστήμη και τεχνολογία πηγών φωτός και φωτισμός) που δεν θα μου εξασφαλίσει κάποια θέση ούτος ή άλλως μιας και δεν υπάρχουν στην Ελλάδα ανάλογα μαθήματα. Και πράγματι πολλές φορές πήρα την απάντηση ‘εντυπωσιακό βιογραφικό αλλά δεν υπάρχει στη σχολή / ινστιτούτο μας δραστηριότητα στον τομέα που έχετε εξειδικευτεί’.
Έκανα υπομονή 4 χρόνια καλύπτοντας τις βασικές μου ανάγκες κάνοντας ότι εργασία μπορούσα να βρω και μένοντας στο πατρικό μου σπίτι. Πληρώνω το ταμείο ελεύθερων επαγγελματιών χωρίς να ξέρω αν τον επόμενο μήνα θα έχω χρήματα έστω και για έναν καφέ με φίλους. Και φυσικά αυτή η κατάσταση δεν μου επιτρέπει να συνεχίσω φυσιολογικά τη ζωή μου κάνοντας αλλαγές και σχέδια.
Επί τέσσερα χρόνια έκανα μεταφράσεις, σεμινάρια, έγραφα και πουλούσα εργασίες σε συνεργάτες…ότι μπορούσα μέχρι να βρεθεί κάτι άλλο που να ταίριαζε στα τόσα χρόνια σπουδών και εργασίας σε Βρετανία Ιαπωνία και Ολλανδία. Πραγματικά ένα πλούσιο βιογραφικό που περιλαμβάνει δεκάδες δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, διεθνή συνέδρια και βιβλία μου σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Και έπειτα από 4 χρόνια υπομονής και απελπισίας που περιλάμβαναν και τις υπηρεσίες μου στον ελληνικό στρατό, βρέθηκε μια ελπίδα: για πρώτη φορά στην Ελλάδα προσφερόταν στους φοιτητές του ανοικτού πανεπιστημίου ένα μεταπτυχιακό με θέμα τις πηγές φωτός και τον φωτισμό. Σκέφτηκα ότι τελικά η εξειδίκευση μου που ήταν μεγάλο μειονέκτημα στην προσπάθεια εύρεσης ακαδημαϊκής θέσης θα αποτελέσει μεγάλο πλεονέκτημα σε αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση και ότι η υπομονή μου θα έχει αποτέλεσμα.
Αναπτερώθηκαν οι ελπίδες μου για το ότι επιτέλους θα έκανα αυτό που σπούδασα και ειδικεύτηκα και για το οποίο είχα μεγάλο έργο σε τόσες διαφορετικές χώρες. Εξάλλου η περσινή μου αίτηση στο ανοικτό πανεπιστήμιο για το μάθημα φυσικής είχε απορριφτεί με την αιτιολογία ότι δεν είχαν αναγνωριστεί τίτλοι σπουδών από το ΔΟΑΤΑΠ αλλά τώρα είχα τακτοποιήσει και αυτή την διαδικασία καταβάλλοντας και τα μεγάλα αντίτιμα. Και με τόσους φυσικούς στην Ελλάδα σκέφτηκα ότι θα έκαναν σωστή επιλογή. Αλλά τώρα ήμουν σίγουρος. Με τόσες εταιρίες και ακαδημαϊκούς που είχα μιλήσει ήξερα ότι είμαι από τους ελάχιστους γνώστες του αντικειμένου του φωτισμού με μεγάλο βιογραφικό που να υποστηρίζει την πεποίθηση μου αυτή.
Γνώριζα ότι στην Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστοι επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με το αντικείμενο και αυτοί είναι διορισμένοι ακαδημαϊκοί οπότε στη σκέψη μου δεν υπήρχε περίπτωση να χάσω αυτή τη δουλειά με τόσα προσόντα και γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει άλλος άνεργος συνάδελφος με τέτοια ειδίκευση που να ψάχνει κάτι τέτοιο.
Και πριν λίγες μέρες έπειτα από αναμονή απάντησης εννέα μηνών αυτή η μοναδική ελπίδα που άργησε να έρθει 4 χρόνια, έσβησε άδοξα και άδικα.
Τα πρακτικά της αξιολόγησης έδειξαν ότι ενώ όντως είχα τη μεγαλύτερη συγγένεια με το αντικείμενο και προσόντα που σε όλες πλην μιας κατηγορίας είχα βαθμολογία μεγαλύτερη σχεδόν όλων, αυτοί που επιλέχθηκαν και κατατάχτηκαν πιο πάνω από μένα ήταν άνθρωποι με μικρότερη σχέση με το αντικείμενο και μάλιστα ήδη διορισμένοι σε ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα. Μαθαινω οτι εκτος απο διορισμενους και διπλοθεσιτες το ΕΑΠ γενικα προσλαμβανει ακομα και συνταξιουχους. Φανταστειτε αυτο τι σημαινει για τους τοσους πολλους ανεργους νεους επιστημονες της χωρας. Ο καθενας μπορει να ρωτησει το ΕΑΠ και να του επιβεβαιωσουν οτι αυτη ειναι συνηθης πρακτικη.
Η στενοχώρια μου μεγάλωσε όταν συνειδητοποίησα από τα πρακτικά ότι αυτό ακριβώς που εγώ θεώρησα άδικο, δηλαδη ότι είναι ήδη διορισμένοι ακαδημαϊκοί και θα έπρεπε μια νέα θέση να πάει σε έναν άνεργο επιστήμονα με ανάλογα προσόντα, ήταν τελικά αυτό που τους έδωσε το προβάδισμα μιας και πήραν πόντους για την διδακτική τους εμπειρία. Πώς είναι δυνατόν να έχω περισσότερα προσόντα για αυτή τη θέση από ανθρώπους που διδάσκουν ήδη κάτι άλλο και τελικά αυτό ακριβώς να τους αρκεί για να πάρουν τους πολύτιμους πόντους και να βρεθούν από πάνω μου.
Η μεγάλη ειρωνεία είναι ότι μόλις εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο μου για πηγές φωτός στο εξωτερικό από μεγάλο αμερικανικό εκδοτικό οίκο και στην Ελλάδα ήμουν ο μόνος που εξέδωσε βιβλία για φωτισμό έπειτα από δεκαετίες και το πρώτο για τις νέες τεχνολογίες. Στο πανεπιστήμιο της Πελοποννήσου μάλιστα έχουν ένα από τα βιβλία μου στα προτεινόμενα και πολλές εταιρίες τα συμβουλεύονται. Με τόση χαρά ήθελα να τα μοιράσω στους φοιτητές. Ίσως οι περισσότεροι τα έχουν ήδη αλλά δυστυχώς δεν θα έχω την ικανοποίηση να τους αναλάβω και να αφοσιωθώ σε αυτούς όπως έλπιζα και σχεδίαζα με σκοπό να τους μάθω όλα όσα έμαθα εγώ και έκανα τόσα χρόνια στο χώρο αυτό. Ήμουν επίσης ο πρώτος που ξεκίνησε από αφοσίωση για το χώρο ένα επιστημονικό περιοδικό με ερευνητικά νέα στο χώρο του φωτισμού και το διαβάζουν σε πάνω από 100 πανεπιστήμια και εταιρίες 35 χώρες…συχνά λοιπόν με ρωτάνε μιας και με γνωρίζουν από τις δραστηριότητες αυτές οι συνάδελφοι στα συνέδρια πως και δεν έχω αναλάβει ακαδημαϊκά καθήκοντα στη χώρα μου…δεν ξέρω τι να απαντήσω…έως τώρα έλεγα ότι η επιστήμη του φωτός και των πηγών φωτός δεν συμπεριλαμβάνεται στα ελληνικά πανεπιστήμια…τώρα θα λέω ότι έπρεπε να έχω ήδη μια θέση για να πάρω άλλη μια ή ότι είμαι εκτός συστήματος διότι έτσι αισθάνομαι όταν χάνω μια θέση από άλλους ήδη διορισμένους καθηγητές και με τους περισσότερους να έχουν μικρότερη συγγένεια με το αντικείμενο.
Πρώτος πρώτος στην κατάταξη που τελικά πήρε και την θέση αυτή ο διευθυντής ερευνών μεγάλου ινστιτούτου της χώρας σχεδόν 60 ετών. Ένας άνθρωπος με ήδη μεγάλη θέση και καριέρα που δεν νομίζω να έχει τόσο μεγάλη ανάγκη να πάρει άλλη μια χαμηλόμισθη δουλειά από κάποιον άλλο που σίγουρα την χρειάζεται και την επιθυμούσε περισσότερο. Απαγορεύεται να πάρει άλλες 10 θέσεις; Όχι βέβαια. Αλλά για μένα, έναν νέο δίχως θέση και με ανύπαρκτες ελπίδες να βρεθεί κάτι σύντομα και μάλιστα τόσο ταιριαστό στα προσόντα μου όσο αυτή η θέση στο ΕΑΠ, είναι άδικο και με απογοητεύει.
Το νόμιμο δεν σημαίνει πάντα και για όλους ότι είναι σωστό…εγώ λοιπόν που είδα ότι από τους τόσους υποψήφιους είχα τα περισσότερα προσόντα και μεγαλύτερη συγγένεια με το αντικείμενο απογοητεύτηκα όταν είδα ότι έχασα τη θέση από άλλους που έχουν ήδη καριέρα και ακαδημαϊκές θέσεις…και απογοητεύτηκα όταν είδα ότι διδάσκουν κάτι άλλο όχι συναφές με την ειδίκευση του μεταπτυχιακού που είναι η δική μου αλλά αυτό όχι μόνο δεν το πήραν οι αξιολογητές υπόψη αλλά τους επιβράβευσαν για αυτό από πάνω δίνοντας τους πόντους που τους έφεραν πιο ψηλά από μένα.
Οι ακαδημαϊκοί δικαιούνται να έχουν όσες θέσεις και δουλειές θέλουν…και το ανοιχτό πανεπιστήμιο τους προτιμά…τι ένσταση να κάνεις σε κάτι τέτοιο αφού είναι νόμιμο…αλλά στο μυαλό ενός νέου επιστήμονα που είναι χρόνια άνεργος στην Ελλάδα μετά από τόσο επιτυχημένη πορεία στο εξωτερικό, αυτό θα είναι πάντα άδικο και στην καρδιά του παράνομο.
Την επιστολή αυτή την στελνω στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης μιας και έχω κάποιους γνωστούς που εργάζονται ως δημοσιογράφοι σε αυτά και μου ζήτησαν στο παρελθόν να περιγράψω τις εμπειρίες μου ως προβληματισμένος επιστήμονας στην Ελλάδα μετά από χρόνια στο εξωτερικό. Μου το ζήτησαν αυτό διότι αρκετοί με γνωρίζουν από την ανάδειξη μου ως πρώτο νικητή του μοναδικού πανελλήνιου διαγωνισμού επικοινωνίας της επιστήμης που όμως όπως πολλοί άλλοι νέοι επιστήμονες δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τις καριέρες μας στη χώρα αυτή λόγω έλλειψης ευκαιριών.
Σας ευχαριστώ για το χρόνο σας να διαβάσετε την επιστολή.
Σπύρος Κιτσινέλης
Διδάκτορας φασματοσκοπίας και φυσικοχημείας στην Βρετανία, πανεπιστήμιο Sheffield
Μεταδιδακτορικός ερευνητής στην Ιαπωνία, πανεπιστήμιο Ehime
Διευθυντής ερευνητικής ομάδας στην Ολλανδία, εργαστήρια φωτισμού Philips
Δημιουργός και πρώτος συγγραφέας
7 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας πάνω σε πηγές φωτός
8 επιστημονικών δημοσιεύσεων πάνω σε πηγές φωτός
12 εργασιών σε διεθνή συνέδρια πάνω σε πηγές φωτός
4 βιβλίων στην Ελλάδα πάνω σε πηγές φωτός
4 βιβλίων στο εξωτερικό πάνω σε πηγές φωτός
2 μεταφράσεων επιστημονικών βιβλίων
1ος νικητής πανελλήνιου διαγωνισμού επικοινωνίας της επιστήμης
Όλα τα παραπάνω έως την ηλικία των 29….μετά ήρθα στην Ελλάδα και η πορεια σταματησε….τώρα είμαι 34 ετών και ξαναψαχνω για δουλειες στο εξωτερικο και εισητηρια για να φυγω
