Καπνίζω 3 χρόνια περίπου 10 τσιγάρα την ημέρα. Το τσιγάρο και ο καπνός έχει συνδυαστεί με ορισμένα πράγματα στη καθημερινότητα μου. Δεν θα γινόταν πλέον να χαλαρώνω πίνοντας το καφέ μου και να μην καπνίσω, να ακούω τη μουσική που μου αρέσει, να κουβεντιάζω με ένα φίλο, να γράφω στον υπολογιστή μου αυτό το κείμενο, να παίζω κιθάρα και να μην καπνίζω. Καλός ή κακός έχει γίνει μια απόλαυση που την θέλω σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μέσα στη μέρα μου. Δεν θα σταματήσω λοιπόν να καπνίζω ακόμα και αν απαγορεύτηκε στους κλειστούς δημόσιους χώρους.
Σήμερα είχα τη πρώτη μου εμπειρία απαγόρευσης του καπνίσματος σε μια φοιτητική καφετέρια στη Θεσσαλονίκη. Μετά από μία ώρα βγήκα από τη καφετέρια για να κάνω ένα τσιγάρο. Σας πληροφορώ ότι δεν το απόλαυσα καθόλου, άλλη γεύση έχει ο καπνός όταν το κάνεις με την παρέα σου γελώντας και ακούγοντας μουσική σε ένα ζεστό και φιλικό χώρο και άλλη όταν το κάνεις βιαστικά στο πόδι. Έτσι λοιπόν στο συγκεκριμένο καφέ δεν πρόκειται να ξανά πάω και μαζί με μένα δεν θα ξανά πάει και η παρέα μου. Και ο λόγος που δεν θα ξανά πάμε δεν είναι εγωιστικός ή εκδικητικός, αλλά είναι ξεκάθαρα πρακτικός. Πλέον το συγκεκριμένο καφέ δεν μας προσφέρει την ένεση που θέλουμε απ’ τη στιγμή μου μας περιορίζει σε κάτι. Έτσι θα προτιμήσουμε κάποιο άλλο μαγαζί η θα αλλάξουμε συνήθειες. Όχι όμως προς το κάπνισμα αλλά προς τις επιλογές μας σχετικά με τις εξόδους μας (ακόμα και αν χρειαστεί να κόψουμε τις καφετέριες και τα μπαρ). Τόσο απλά θα πράξουμε λοιπόν. Αντιστοίχως όμως δεν θα έπρεπε να πράξουν και υποστηρικτές του αντικαπνιστικού νόμου; Δηλαδή απ’ τη στιγμή που δεν μπορούν να εισπνέουν όπως λένε τον καπνό μας δεν θα ήταν λογικό να αλλάξουν και αυτοί συνήθειες; Αν σε ενοχλεί τόσο ο καπνός για πιο λόγο συνεχίζεις να πηγαίνεις εκεί που οι πιο πολλοί καπνίζουν; Είδατε (μάλλον είχατε δει) πότε κανέναν να λέει δεν θα πάω στο τάδε μαγαζί γιατί μέσα καπνίζουν;
Δεν θα υποστηρίξω το κάπνισμα λέγοντας τα σχετικά πως ‘τα καυσαέρια και το νέφος στις ελληνικές πόλεις είναι πιο βλαβερό για την υγεία μας’ ή ότι ‘ο μεγαλύτερος καρκίνος των εποχών μας είναι το άγχος που μας προκαλούν’ κτλ κτλ. Και αυτό γιατί απ’ τη στιγμή που είναι και αυτό βλαβερό για εμάς και τους γύρο μας καλό θα ήταν λοιπόν να σταματήσει, το παραδέχομαι. Εφόσον όμως νοιάζονται τόσοι πολύ για τη δημόσια υγεία όλοι αυτοί, θα περιμένω το επόμενο διάστημα να δώ να παίρνουν και άλλα μέτρα και για τα υπόλοιπα βλαβερά αέρια που μας περιβάλουν. Και αυτά δυστυχώς είναι μόνιμα γύρο μας, δεν χάνονται σε αντίθεση με το καπνό που εξαφανίζεται. Εύχομαι λοιπόν να συνεχιστεί αυτή η υπερπροσπάθεια από το υπουργείο υγείας για την δημόσια υγεία, την υγεία όλων μας, την υγεία των διπλανών μας αλλά και για την δική τους υγεία. Έτσι, γιατί αν δεν δώ να γίνεται αυτό θα τα καπνίζω δύο-δύο τα τσιγάρα όταν θα πίνω ‘στην υγεία τους’. Έτσι, γιατί μετά όπως η άκαπνοι για θα αντέχουν το καπνό του τσιγάρο μου, έτσι και εγώ που είμαι μη αυτοκινούμενος δεν θα ανέχομαι το καπνό τις εξάτμισης τους. Καλή συνέχεια στη προσπάθεια σας λοιπόν!
Μιας και ξεκίνησαν λοιπόν να βαδίζουν στα χνάρια της Ευρώπης παραθέτω μερικά στατιστικά στοιχεία για να κάνω ακόμα πιο εύκολη την προσπάθεια τους.
Σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα στοιχεία από διάφορες χώρες, το κάπνισμα συνδέεται άμεσα με το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και την απασχόληση. Το 2002, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι κοινωνικές ομάδες με το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών ήταν οι άνεργοι (54%) και οι χειρωνάκτες εργάτες (51%) έναντι ενός μέσου όρου 35% (European Commission 2003). Στη Μ. Βρετανία, μόνο το 10% των γυναικών και το 12% των ανδρών των ανώτερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων καπνίζουν, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα είναι πάνω από τριπλάσιο (UK DH 1998).
Στην Ισπανία, το 2003, η απόκλιση του ποσοστού καπνιστών ανάμεσα στα υψηλότερα και χαμηλότερα επαγγελματικά στρώματα έφτανε το 44,4% στους άνδρες και το 10,1% στις γυναίκες (WHO 2007). Σε σχέση με το μορφωτικό επίπεδο, το 2003, στη Γαλλία, η απόκλιση του ποσοστού καπνιστών μεταξύ των αποφοίτων πανεπιστημίου και των αποφοίτων στοιχειώδους εκπαίδευσης έφτανε το 60% ενώ ανάμεσα στα υψηλότερα και χαμηλότερα εισοδήματα το 30% (WHO 2007).
Παρατηρούμε δηλαδή ότι οι άνεργοι, οι μορφωτικά κατώτεροι και οι φτωχότεροι καπνίζουν σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά. Και αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους τους οποίους οι μη καπνιστές δεν μπορούν να καταλάβουν γιαυτό και δεν έχει νόημα να τους αναφέρω. Αν ο άνεργος λοιπόν δεν ήταν άνεργος, αν ο μορφωτικά κατώτερος είχε πάρει τη σωστή παιδεία και αν ο φτωχότερος έπαιρνε αξιότερους μισθούς η συνήθεια αυτή μπορεί να μην υπήρχε σήμερα. Ας συνυπολογίσουν και αυτά στην προσπάθεια τους οι αρμόδιοι…
Με το να δημιουργούμε απαγορεύσεις δεν καταφέρνουμε τίποτα. Βασικότερος κανόνας για τη θέσπιση ενός νόμου είναι το ποσοστό των ανθρώπων το οποίο καλύπτουν. Αν δηλαδή η πλειοψηφία είναι ενάντια σε αυτόν, τότε ο νόμος σίγουρα δεν είναι σωστός. Και η πλειοψηφία είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που μας λένε τα κανάλια. Το 42% των ελλήνωνφόρες την ώρα, οι σερβιτόρες-ροι άλλαζαν τα τασάκια γιατί γέμιζαν. Ποια είναι λοιπόν τα πραγματικά στατιστικά των ανθρώπων που είναι ενάντια στον νέο νόμο;
Πρόσεξε, δεν λέω να μην πάρουν μέτρα για τη μείωση ή το οριστικό κόψιμο του καπνίσματος, αλλά λέω να πάρουν πιο υπεύθυνα μέτρα ώστε να καλύπτουν όλες τις κοινωνικές ομάδες. Δε γίνεται να αποκλείεις τόσο στεγνά μια τόσο μεγάλη ομάδα. Είναι λογικό τότε να έρθει η αντίδραση και η παρανομία. Αυτό που λέω είναι να βρούνε νέα μέτρα ώστε να έρθει και η αποτελεσματικότερη λύση του προβλήματος (αν τελικά πρόκειται για πρόβλημα). Δεν θα πω πως πρέπει να υπάρχει χώρος και για τους καπνιστές στους δημόσιους χώρους, αλλά πως θα πρέπει να υπάρχει χώρος για τους μη καπνιστές σε τέτοιους χώρους. Και αυτό γιατί αποτελούν ακόμα τη μειοψηφία όπως και να το κάνουμε. Θα πρέπει δηλαδή να βρεθούν άλλοι μέθοδοι για την αποτελεσματικότητα του μέτρου. Έτσι ώστε ούτε ο καπνιστής να μη καπνίζει, ούτε ο μη καπνιστής να καπνίζει τον καπνό των άλλων ούτε οι καταστηματάρχες να γκρινιάζουν για το 70% της χαμένης τους πελατείας πλέον.
Το κάπνισμα στη διάρκεια των χρόνων έγινε παράδοση για πολλές χώρες. Από τους Μοϊκανούς μέχρι και τους Έλληνες. Επί αιώνες η βασική παραγωγή της Ελλάδας ήταν η καπνοβιομηχανία και συνεχίζει μέχρι και σήμερα. Στα τσιπουράδικα, στα ταβερνεία και στα καφενεία μύριζαν οι τοίχοι καπνό. Χωρίς το καπνό δεν υπήρχαν και αυτά. Μπορεί να φανταστεί αλήθεια κανείς ένα τέτοιο χώρο χωρίς καπνιστές μέσα; Αν κοπούν τώρα αυτές οι παραδώσεις-συνήθειες, θα κοπούν και αυτά. Τουλάχιστον ας διαφυλάξουμε ότι ακόμα έχει απομείνει συντηρώντας κάποια πράγματα. Ας βγάλουν έξω από το νόμο τουλάχιστον αυτούς τους χώρους οπού αποτελούσαν κάποτε την καθημερινότητα για κάποιους. Ούτως η άλλως αυτοί οι χώροι αποτελούν είδος προς εξαφάνιση. Τα καφενεία έγιναν καφετέριες, τα τσιπουράδικα έγιναν μπαρ και τα ταβερνεία έγιναν ρεστοράν. Λίγα μείνανε σήμερα και αυτά σε 10 χρόνια μπορεί να μην υπάρχουν, σε αυτό θα ευθύνεται κατά πολύ και ο νέος νόμος. Χθες πήγε μια ελεγκτής σε ένα ταβερνάκι σε ένα χωρίο των Τρικάλων και έφαγε γιουχάρισα από όλο το μαγαζί γιατί ζήταγε ταυτότητες ώστε να μοιράσει τα πρόστιμα, διάβασα. Τότε τράπηκε σε φυγή μαζί με την παρέα της. Ποιος άραγε από τους δύο ήταν νομικά και ηθικά παράνομος;
Πολλές είναι οι γνώμες λοιπόν για τον αντικαπνιστικό νόμο. Υπάρχουν διάφορες επιχειρηματολογίες και δυστυχώς οι πιο πολλές που έχω ακούσει είναι αστείες. Οι καπνίζοντες προσπαθούν να αποφύγουν να πουν ότι το κάπνιζα είναι βλαβερό λέγοντας ότι υπάρχουν πιο βλαβερά πράγματα γύρο μας, ενώ οι μη καπνίζοντες μας λένε ότι δεν είναι υποχρεωμένοι οι ίδιοι και τα παιδιά τους να καπνίζουν τον καρκίνο των άλλων χρησιμοποιώντας πάντα υπερβολές. Θα πρέπει να καταλάβουνε και οι δύο ομάδες ότι στις καφετέριες, στα μπαρ και σε όλα αυτά τα μαγαζιά πηγαίνει κάποιος για να διασκεδάσει και να ξεφύγει από τη πίεση της καθημερινότητας, δεν είσαι δηλαδή υποχρεωμένος να πας, είναι θέμα επιλογής. Αν θέλεις λοιπόν να καπνίσεις και στο απαγορεύουν μπορείς να πας αλλού να καπνίσεις, ενώ αν σε ενοχλεί ο καπνός που υπάρχει σε ένα τέτοιο χώρο μπορείς και εσύ απλά να τον αποφύγεις. Για τους καπνιστές λοιπόν έχω να πω πως θα πρέπει να συμβιβαστούν στο νέο νόμο βρίσκοντας άλλες διεξόδους αν θέλουν να απολαμβάνουν το τσιγάρο τους, ενώ για τους μη καπνιστές να σταματήσουν την υστερία. Εγώ δεν θα πήγαινα να διασκεδάσω κάπου με κίνδυνο της υγείας μου αν ήταν τόσο τραγικά τα πράγματα. Δεν γίνεται όμως να διασκεδάσω ή να χαλαρώσω κάπου χωρίς να καπνίζω. Είναι αλήθεια ότι οι καπνιστές κάπνιζαν χωρίς μέτρο και χωρίς να υπολογίζουν τους γύρο τους γιατί ποτέ δεν είχε γίνει λόγος για την απαγόρευση του καπνίσματος. Είναι αλήθεια όμως πως και οι μη καπνίζοντες βρήκαν πάτημα στον νέο νόμο και άρχισαν να φωνάζουν ενώ μέχρι τώρα δεν παραπονέθηκαν ποτέ. Γενικώς δεν φταίει ο καπνιστής ή ο μη καπνιστής, φταίει η ασυνειδησία και των δύο. Δεν έχουμε συνείδηση. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο διπλανός μας έχει κάποιες ανάγκες είτε καπνίζει είτε όχι. Ο καπνιστής όσο του επιτρεπόταν τόσο θα κάπνιζε, είτε υπήρχες εσύ δίπλα του και σε ενοχλούσε ο καπνός είτε όχι. Δε θα σκεπτόταν ότι ενοχλεί γιατί ήταν νόμιμος. Ο μη καπνιστής τώρα θα παραπονιέται και μόνο που σε βλέπει να καπνίζεις, ακόμα και αν στην πραγματικότητα δεν έφτανε ο καπνός σου ποτέ στη μύτη του, γιατί πλέον αυτός είναι νόμιμος. Αν θέλουμε λοιπόν να βρούμε μια κοινή λύση θα πρέπει να υπολογίσουμε και τις δύο ομάδες όχι όμως χωριστά αλλά ως σύνολο. Αυτός ο διαχωρισμός είναι που κάνει τα πράγματα τόσο τραγικά. Και όχι μόνο για το κάπνισμα αλλά για όλα τα θέματα της κοινωνίας μας.
Πρώτα από όλα όμως θα πρέπει να φερθούν συνειδητά οι κυβερνόντες που βάζουν τους νόμους. Ας μας πούνε την αλήθεια. Ας μη γελιόμαστε λοιπόν πως νοιάστηκαν τώρα όλοι αυτοί για την υγεία την δική μας. Τώρα μάθανε τι ισχύει στην Ευρώπη για να απαγορεύσουν το κάπνισμα εδώ; Δεν γνώριζαν μήπως ότι η Θεσσαλονίκη στην οποία σπουδάζω 4 χρόνια είναι η πιο βρώμικη και τοξική πόλη στην Ευρώπη; Τι έκαναν τότε για την υγεία μας; Για ένα λόγο γίνονται όλα αυτά λοιπόν. Δεν χορταίνουν από το τεράστιο φόρο που παίρνουν από τον καπνό μας και τώρα θέλουν να τα αρπάζουν και από τα πρόστιμα. Γι’ αυτό το λόγο και ο καπνός θα πουλιέται νομιμότατα σε όλα τα περίπτερα και ποτέ δεν θα απαγορευτεί.
