Ο τίτλος του παρόντος σημειώματος δεν είναι καθόλου τυχαίος. Μπορεί να πηγάζει από τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά, αντικατοπτρίζει όμως τις ημέρες και τα έργα, καθώς και τις προθέσεις και τους στρατηγικούς στόχους της διοίκησης και των μελών της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων (Ι.Λ.Ε.Τ.).
Στόχοι που αναπτύχθηκαν κατά την ετήσια απολογιστική συνέλευση της Εταιρείας και καταγράφονται απ΄τον πρόεδρό της, καθηγητή φιλολογίας-κριτικό λογοτεχνίας κ. Κώστα Μαργώνη, στο 11ο τεύχος «Τζουμερκιώτικα Χρονικά», που εκδίδει η ίδια, με τη συνδρομή των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ιωαννίνων και Άρτας.
Ένα τεύχος-κόσμημα αφού μέσα από τις σελίδες του αναδεικνύεται το ετήσιο έργο της Ι.Λ.Ε.Τ., καθώς και η αγάπη της για των Τζουμερκιωτών Τόπο, την πλούσια ιστορία και παράδοση, τα ήθη, τα έθιμα. Πρωτίστως όμως στα θέματά του δεσπόζει το αδούλωτο, ελεύθερο και δημιουργικό πνεύμα καταξιωμένων τέκνων της πανέμορφης περιοχής, των υπερήφανων κατοίκων της.
Πνεύμα που πηγάζει από την ελπίδα που φέρνει η Άνοιξη, η χαρά του Καλοκαιριού, η ευτυχία της φθινοπωρινής συγκομιδής, η καρτερικότητα του Χειμώνα, οι χαρές και οι γάμοι, ο χαμός αγαπημένων προσώπων, η ξενιτιά, τα μαυροπούλια και τα μοιρολόγια, ο νόστος και η γλυκιά επάνοδος, η αγωνία για το καθημερινό μεροφάι-μεροδούλι, τα αδάμαστα βουνά, η πλούσια βλάστηση, τα κρυστάλλινα νερά, το γλυκοκελάηδημα της φλογέρας, τα κυπροκουδουνίσματα των πραμάτων.
Δηλαδή όλα αυτά που τόσο ποιητικά και δοξαστικά περιέγραψαν και μας παρέδωσαν στο διάβα του χρόνου αθάνατα πνεύματα όπως οι Ζαλοκώστας, Κρυστάλλης, Κοτζιούλας, Περάνθης και τόσοι άλλοι, κορυφαίοι του στίχου και της στιχουργικής, παλαιότεροι και νεότεροι.
Όλοι αυτοί που το έργο τους προβάλλεται από τα «Τζουμερκιώτικα Χρονικά» και τις δραστηριότητες της Ι.Λ.Ε.Τ. Η οποία κάτω από τις δύσκολες γενικώς συνθήκες που επικρατούν, «με λογισμό και μ΄όνειρο» χαράσσει ψύχραιμα τις νέες προοπτικές που διανοίγονται μπροστά της. Και παράγει ανεκτίμητο έργο.
Έργο μεγάλο και τρανό που αποδεικνύεται από τη συμμετοχή της σε ημερίδες και συνέδρια, από το αμέριστο ενδιαφέρον της για τη Λαογραφία και την Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική Κληρονομιά, από τη διοργάνωση λογοτεχνικών συναντήσεων και τις βραβεύσεις καταξιωμένων πνευμάτων, από τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου στην Άγναντα και Μουσείου Φωτογραφίας Κώστα Μπαλάφα στην Κόκκινη Εκκλησιά Βουργαρελίου, ενώ στα «σκαριά» βρίσκεται και η ίδρυση Μουσείου Ποιμενικού Βίου και Πολιτισμού στα Δυτικά Τζουμέρκα.
Σημαντική υπήρξε επίσης η παρουσία και η ενίσχυση που παρείχε η Εταιρεία στη διοργάνωση λαογραφικών και θεατρικών εκδηλώσεων, καθώς και η στήριξή της προς πνευματικούς δημιουργούς της περιοχής.
Το σπουδαιότερο όμως έργο υπήρξε η συγκρότηση και η ενεργοποίηση των Ομάδων Έρευνας, οι οποίες κάτω από τη σοφή καθοδήγηση του καθηγητή πανεπιστημίου και πρώην προέδρου της Ι.Λ.Ε.Τ., κ. Νίκου Μπριασούλη, συγκεντρώνει και καταγράφει, άρα και διασώζει, όλο το πλούσιο γλωσσικό ιδίωμα που χρησιμοποιούνταν στην περιοχή των Τζουμέρκων και που τείνει να εξαφανιστεί, όπως άλλωστε και οι κάτοικοί των.
Ιδιαίτερη σημασία και ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της περιοχής δίνεται μέσα από κείμενα και εισηγήσεις που έγιναν από μέλη της Εταιρείας. Ανάπτυξη, που, όπως επισημαίνεται, πρέπει να γίνει από τους ίδιους τους Ηπειρώτες. Και όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η φιλόλογος και συγγραφέας Ειρήνη Μπόμπολη, «… λέμε ¨ναι¨ στην εξέλιξη, αλλά με όρους. Για να προλάβουμε, να μην μας προλάβουν. Οι Ηπειρώτες μπορούν σε κάθε περίπτωση να κάνουν το θαύμα τους».
Πολλά και σπουδαία τα λαογραφικά, ιστορικά, γλωσσικά αφηγήματα που περιέχονται στο 11ο Δελτίο «Τζουμερκιώτικα Χρονικά» της Ι.Λ.Ε.Τ. Περισπούδαστη
θέση κατέχουν οι αφηγήσεις-μαρτυρίες, τα πορτρέτα διαπρεψάντων Τζουμερκιωτών, η κριτική παρουσίαση, η Τέχνη, η Παράδοση και ο Πολιτισμός, τα κείμενα για την ανάπτυξη, οι Τζουμερκιώτες πεζογράφοι, η αλληλογραφία και οι νέοι συνεργάτες, η πλούσια βιβλιοπαρουσίαση λογοτεχνών και δημιουργών από την περιοχή, καθώς και το χρονικό απ΄τη ζωή και τη δράση της Εταιρείας.
Ασυγκρίτως καλύτερα τα όσα τραγουδάει η Τζουμερκιώτικη Μούσα και ειδικά το καταξιωμένο τέκνο της Πλατανούσας Γιώργος Κοτζιούλας, στον οποίο, ομού με τον Κ. Α. Διαμαντή υπάρχει ειδικό αφιέρωμα της Παναγιώτας Π. Λάμπρη με τίτλο «Δυο φίλιες πνευματικές μορφές του Ξηροβουνίου».
Ζηλευτό, με μεράκι και με τζουμερκιώτικο πείσμα το έργο της Ι.Λ.Ε.Τ. Όπως όμως σημειώνει ο πρόεδρός της κ. Κ. Μαργώνης, «Σ΄αυτή τη σταυροφορία καλούμε και πάλι κάθε φιλογενή συμπατριώτη μας να έρθει κοντά μας και να συνεισφέρει ό,τι μπορεί, σε όποιο επίπεδο. Τα Τζουμέρκα μας χρειάζονται όλους».
