Πάνε κι αυτές οι εκλογές. Το μόνο που μας μένει είναι να ευχηθούμε να έχουν εκλεγεί οι καλύτεροι, γιατί ωραία και γλυκά είναι τα λόγια και οι υποσχέσεις. Σαν το μούστο. Να δούμε όμως αν θα μας βγει κρασί ή ξίδι. 1 στους 2 δεν ψήφισε ή ακύρωσε τη διαδικασία. Και επειδή το φαινόμενο ήταν πανελλαδικό, αυτό έγινε συνειδητά και με νόημα. Φίλε αναγνώστη, ούτε κι εγώ ψήφισα. Πρώτον, επειδή ψηφίζω στην απρόσωπη και αδιέξοδη χοάνη της πρωτεύουσας. Σταθμίζοντας, θεώρησα υπερβολικό κόστος τα εισιτήρια από την Κρήτη για εκεί και προσωπική ήττα να περιδιαβώ κομματικά γραφεία για το τζάμπα. Δεύτερον και πιο σημαντικό, πήρα στα σοβαρά τα υπονοούμενα των πολιτικών και τα ξεκάθαρα λόγια του πρωθυπουργού. Μόλις ψηφίσεις το πρόσωπο που θεωρείς άξιο να διοικήσει ένα δήμο ή μια περιφέρεια, ώστε να λύσει προβλήματα και να βοηθήσει στην ανάπτυξη, θα σε περιμένουν τα πράσινα, γαλάζια, κόκκινα και εμπριμέ κοράκια για να δουν τι μπορούν να αρπάξουν. Όπως κι έγινε. Ε, όχι ρε φίλε…
Κανένας δεν έχασε, όλοι νίκησαν, αυτοί που δεν εξελέγησαν ευχαριστούν και συγχαίρονται, αυτοί που εξελέγησαν ευχαριστούν. Ειλικρινά, τέτοιες ευχές και τόση χαρά είχαμε καιρό να δούμε. Το πήραν, λέει, το μήνυμα. Λες να πήραμε το ίδιο; Προσωπικά, είδα πέντε ανοιχτά δάχτυλα απέναντι σε ένα σάπιο κομματικό σύστημα της φλυαρίας, του ψεύδους και της κοροϊδίας. Οι πολιτικοί τι να είδαν; Η συντριπτική πλειοψηφία στην τηλεοπτική τους παρέλαση, αφού έκαναν μια σύντομη και αναγκαστική αναφορά στο ποσοστό της αποχής (δεν μπορούσαν κι αλλιώς…), βυθίζονταν πάλι στη νιρβάνα των βαθυστόχαστων πολιτικολογιών. Μας ζάλισαν με φλύαρους και επιτηδευμένους μονολόγους και με την ανούσια προβολή ενός πλαστού και πλαστικού κόσμου.
Οι εκλογές έφεραν στην επιφάνεια για άλλη μια φορά το ερώτημα της επικοινωνίας του λαού (κυρίαρχου, μην το ξεχνάμε) με τους πολιτικούς. Βαριά λέξη η επικοινωνία. Εμπεριέχει την γνωριμία, το διάλογο, το σεβασμό της άλλης άποψης, το αμφίδρομο του λόγου. Βασίζεται στη γνησιότητα, στο αίσθημα ασφάλειας, στην ελευθερία.
Κι εδώ ρωτάω. Μπορεί ο πρωθυπουργός της χώρας να πάει μόνος του σε μια λαϊκή, σε μια καφετέρια, σε μια γειτονιά χωρίς νωρίτερα να έχουν «αποστειρωθεί» οι χώροι αυτοί και χωρίς να παρακολουθούνται τα πάντα από εξακτινωμένους φουσκωτούς και ημέτερους; Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες του φαινομένου να προσέρχεται η υπουργός Παιδείας για να επικοινωνήσει με τους «συνεργάτες» εκπαιδευτικούς με τη συνοδεία αστυνομικής δύναμης. Το θέμα είναι βαθιά κοινωνικό και πολιτικό και η ευθύνη δεν βρίσκεται μόνο στη μια πλευρά. Απλά, μερικές φορές σκέφτομαι τι θα είχε γλιτώσει ο άτυχος Ιωάννης Καποδίστριας εάν δεν πήγαινε στον άγιο Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο ως απλός πιστός, αλλά στην επίσημη δοξολογία.
Το ζήτημα, βέβαια, της επικοινωνίας με τους πολιτικούς έχει πολλές προεκτάσεις. Θα αναφερθώ μόνο σε μια. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και οι εφαρμογές της έφεραν αλλαγή γενικά στον τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων. Δεν θα μπορούσαν βέβαια οι πολιτικοί να μείνουν απ’ έξω. Δεν χρειάζεται πλέον να ξεροσταλιάζεις με το χαρτάκι έξω από το πολιτικό γραφείο, στείλε ένα mail. Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, ανοικτή διαβούλευση, η τεχνολογία μάς ενώνει κι εσύ συμμετέχεις στην διοίκηση του κράτους, αφού σε ακούμε και σε υπολογίζουμε. Δυστυχώς όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις η χρήση των νέων μέσων επικοινωνίας γίνεται για τη δημιουργία ψευδαισθήσεων στους πολίτες και image στους κατόχους πολιτικούς.
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:
α) Ο πρωθυπουργός διατηρεί προσωπικό κόμβο επικοινωνίας, όπου αναφέρεται πως «ο παρών δίαυλος συνιστά, τρόπον τινά, ένα βήμα κατάθεσης απόψεων, αξιοποιώντας τη σχετική φόρμα επικοινωνίας. Η (sic) δίαυλος Επικοινωνίας παρέχει αποκλειστικά τη δυνατότητα κατάθεσης απόψεων και μόνο και δεν διαχειρίζεται μηνύματα εκτός αυτού του πεδίου». Δηλαδή, με άλλα λόγια πείτε μας τις απόψεις σας και μη ζητάτε ρουσφέτια. Σωστό!! Ή, πές μας εσύ επώνυμα τις θέσεις σου και ανώνυμα κάποιος εντεταλμένος μας θα σου απαντήσει τυπικά για να έχεις την ψευδαίσθηση ότι σου απάντησε ο ίδιος ο πρωθυπουργός και να κοιμηθείς γλυκά το βράδυ. Αυτό θα πει ειλικρινής επικοινωνία με τον πολίτη. Αυτό θα πει δεν περισσεύει κανείς και σας σέβομαι όλους.
Έστειλα κι εγώ κάποια μηνύματα προβληματισμού πάνω σε θέματα εκπαιδευτικά και πολιτικά. «Ευχαριστούμε για την επικοινωνία. Το μήνυμά σας θα διαβιβαστεί….». Ας μην φανταστώ πού. Κάποια στιγμή νευρίασα και στο τελευταίο μήνυμα έγραψα: «μην τυχόν και μου απαντήσετε στερεότυπα»!! Δεν μου απάντησαν καθόλου. Καλύτερα. Το μετάνιωσα όμως. Έπρεπε νωρίτερα να στείλω άλλο ένα μήνυμα και να ζητήσω να διορίσουν τον τρίχρονο γιο μου διευθύνοντα σύμβουλο στη ΔΕΗ.
Κύριοι διαχειριστές του περιώνυμου διαύλου, η ελληνική γλώσσα έχει συγκεκριμένο εννοιολογικό περιεχόμενο για τους όρους επικοινωνία και διάλογος. Ο δίαυλος (και όχι η δίαυλος) επικοινωνίας σημαίνει ουσιαστική ανταπόκριση. Δεν προλαβαίνετε; Καταργήστε τον. Δεν θα παρεξηγηθούμε. Δεν θέλετε; Αλλάξτε τον τίτλο. Ονομάστε τον: «Εσείς μας γράφετε κι εμείς δεν σας απαντάμε»!
β) Η υπουργός Παιδείας είναι πιο εξελιγμένη. Twitter, flickr, web tv και φυσικά λογαριασμό στην πιο διαδεδομένη σελίδα κοινωνικής δικτύωσης, το facebook. Ο τελευταίος τρόπος «επικοινωνίας» με τους πολίτες είναι αμεσότερος, ορατός σε όσους έχουν γενικά λογαριασμό στο facebook και για αυτό επικίνδυνος για τους πολιτικούς. Προσωπικά, αν και χρησιμοποιώ το facebook, δεν έχω κάνει το λάθος να ζητήσω να είμαι διαδικτυακός «φίλος» της κυρίας υπουργού. Η «φιλία» στο facebook είναι σίγουρα καταχρηστικός όρος, αλλά στο χέρι σου είναι να υπάρχει τουλάχιστον προσωπική γνωριμία ή αναζήτηση αυτής, γόνιμος διάλογος και προβληματισμός, ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και διαφωνιών.
Στο προφίλ της υπουργού παιδείας θα συναντήσεις - εκ μέρους των συνεργατών της προφανώς - ενημέρωση (ως δελτίο τύπου και ως μονόλογο χασμουρητού) πού πήγε, σε ποιο τηλεοπτικό κανάλι εμφανίστηκε και τι είπε. Στα σχόλια των «φίλων» θα βρεις καλημερίσματα, φιλοφρονήσεις, ακίνδυνες και light παρατηρήσεις, καθώς και αγωνιώδη ερωτήματα εκπαιδευτικών που αιωρούνται στη διαδικτυακή ατμόσφαιρα, αφού δεν υπάρχει κανένα προσωπικό σχόλιο της υπουργού στην οποία (υποτίθεται ότι) ανήκει το προφίλ. Αυτά όλα βέβαια διασώζονται, αφού φιλτραριστεί η παραγωγή των «φίλων», όπου συναντά κανείς και οξεία κριτική, απαξιωτικές εκφράσεις, ακόμη και υβρεολόγιο, αναγκαίο κακό όμως αφού «παίζεις» με το facebook. Εάν δεν προλάβουν οι διαχειριστές της σελίδας να τα διαγράψουν είναι ορατά σε οποιονδήποτε. Προσωπικά, διαφωνώ με τον υβριστικό τρόπο έκφρασης που εκδηλώνει απύθμενη έλλειψη παιδείας, τον ερμηνεύω όμως ως έκφραση απωθημένου που είναι η άλλη όψη της αυτοεπιβεβαιωτικής ηδονής που αισθάνεται κανείς όταν ο πολιτικός του σφίγγει το χέρι.
Πολλά τα τεχνολογικά μέσα για να μπουν οι πολιτικοί και τα λόγια τους στη ζωή μας, στο σπίτι μας, στα μάτια μας μπροστά και μέσα στο μυαλό μας. Η επικοινωνία όμως συνεχώς εκπαραθυρώνεται. Έχω την αίσθηση ότι ο σύγχρονος πολίτης φωνάζει (και με την αποχή του στις εκλογές) το παλιό τραγούδι του Αντώνη Βαρδή: «Μ’ ακούει κανείς»;
Θεολόγος καθηγητής
