κάνουν παιδί. Σε αυτές τις γυναίκες, οι συμβατικές θεραπείες γονιμότητας έχουν αποτύχει, κυρίως λόγω των σχετικά χαμηλής ποιότητας ωαρίων που διαθέτουν οι γυναίκες αυτές, ως συνέπεια της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης των ωοθηκών. Ενώ για τις γυναίκες που λαμβάνουν τα ωάρια μιας δότριας και τελικά κάνουν ένα παιδί δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευτυχία, η όλη εμπειρία είναι τελείως διαφορετική για την ίδια τη δότρια.
Η ιατρική και η ψυχολογική μεριά της διαδικασίας της δωρεάς ωαρίων δεν έχει μελετηθεί. Είναι γεγονός ότι η δότρια – συνήθως μια νέα υγιής γυναίκα – χρειάζεται να λάβει σημαντικές δόσεις ορμονικών ενέσεων, ώστε να παράγει μεγάλο αριθμό ωαρίων – που αρκούν συνήθως για 2-3 λήπτριες. Η ενθουσιώδης διέγερση των ωοθηκών μπορεί να συνοδεύεται από βραχυπρόθεσμους αλλά και απώτερους κινδύνους για τη γυναίκα. Η συχνότητα της σοβαρής υπερδιέγερσης των ωοθηκών – μιας αναγνωρισμένης επιπλοκής που συμβαίνει περίπου σε 1-2% των κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης – μπορεί να είναι συχνότερη στις δότριες ωαρίων. Επίσης, αν και η συσχέτιση μεταξύ φαρμάκων γονιμότητας και καρκίνου των ωοθηκών δεν είναι επιβεβαιωμένη, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δότριες ωαρίων, μπορεί να έχουν 4πλάσια πιθανότητα ανάπτυξης τέτοιου καρκίνου στο απώτερο μέλλον.
Δεν πρέπει να υποεκτιμάται και η επίδραση της επαναλαμβανόμενης διέγερσης των ωοθηκών στη μελλοντική γονιμότητα της δότριας, η οποία, λόγω του νεαρού της ηλικίας, μπορεί να μην έχει ακόμη δικά της παιδιά. Υπάρχει ο θεωρητικός κίνδυνος να «εξαντληθούν» νωρίτερα οι ωοθήκες της γυναίκας αυτής, με αποτέλεσμα να χρειαστεί και η ίδια κάποια θεραπεία γονιμότητας στο μέλλον. Για αυτό τον λόγο, στις περισσότερες χώρες, η νομοθεσία προβλέπει ένα μέγιστο αριθμό διεγέρσεων στις οποίες μπορεί να υποβληθεί μια δότρια. Παρ' όλα αυτά, δεν είναι σπάνιο αυτή η νομοθεσία να μην τηρείται, αφού δεν υπάρχουν βάσεις δεδομένων σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο για τη διασταύρωση των στοιχείων των γυναικών αυτών.
Η ψυχολογική επιβάρυνση της δότριας δεν έχει μελετηθεί, αν και είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι σημαντική. Σε αυτό περιλαμβάνονται αρνητικές σκέψεις της γυναίκας, η οποία, αν και χαρίζει τη μητρότητα σε άλλες γυναίκες, η ίδια δεν τη χαίρεται. Δεν είναι σπάνιες οι συναισθηματικές μεταπτώσεις της δότριας, λόγω της επίδρασης των ορμονικών φαρμάκων.
Επίσης, πολλές από αυτές τις γυναίκες καταφεύγουν στη δωρεά ωαρίων για αμιγώς οικονομικούς λόγους. Αν και - πάλι - η νομοθεσία δεν επιτρέπει τη χορήγηση αξιόλογης αμοιβής στη δότρια – πέρα από βασικά έξοδα της θεραπείας, μετακίνησης και αποχής από την εργασία – αυτό στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει πάντοτε. Εξάλλου, η ζήτηση για δότριες ωαρίων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεπερνά κατά πολύ την προσφορά σε ωάρια και θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη, αν δεν υπήρχε κάποια σημαντική οικονομική απολαβή. Σε χώρες με απούσα ή πιο χαλαρή νομοθεσία, η δωρεά ωαρίων διαφημίζεται ως «εύκολο χρήμα» για νεαρές φοιτήτριες που επιθυμούν μια επιπλέον πηγή εισοδήματος!
Συμπερασματικά, το συνολικό αντίκτυπο στη γυναίκα που προσφέρει τα ωάριά της για θεραπείες γονιμότητας έχει πολλαπλές διαστάσεις, ιατρικές αλλά και ψυχολογικές. Οι δότριες ωαρίων αποτελούν σίγουρα ένα υποεκτιμημένο πληθυσμό, που προσφέρει πολλά στους άλλους, αλλά του οποίου τα δικαιώματα και συμφέροντα δεν έχουν επαρκώς κατοχυρωθεί. Είναι απαραίτητο να γίνουν κινήσεις από τη μεριά της ιατρικής κοινότητας αλλά και της Πολιτείας που να διασφαλίζουν την καλή υγεία, σωστή ενημέρωση και προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών που προσφέρονται για δωρεά των ωαρίων τους.
Το κείμενο επιμελήθηκε και υπογράφει ο δρ ΘΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ MD(London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Χειρ. Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
Η ιατρική και η ψυχολογική μεριά της διαδικασίας της δωρεάς ωαρίων δεν έχει μελετηθεί. Είναι γεγονός ότι η δότρια – συνήθως μια νέα υγιής γυναίκα – χρειάζεται να λάβει σημαντικές δόσεις ορμονικών ενέσεων, ώστε να παράγει μεγάλο αριθμό ωαρίων – που αρκούν συνήθως για 2-3 λήπτριες. Η ενθουσιώδης διέγερση των ωοθηκών μπορεί να συνοδεύεται από βραχυπρόθεσμους αλλά και απώτερους κινδύνους για τη γυναίκα. Η συχνότητα της σοβαρής υπερδιέγερσης των ωοθηκών – μιας αναγνωρισμένης επιπλοκής που συμβαίνει περίπου σε 1-2% των κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης – μπορεί να είναι συχνότερη στις δότριες ωαρίων. Επίσης, αν και η συσχέτιση μεταξύ φαρμάκων γονιμότητας και καρκίνου των ωοθηκών δεν είναι επιβεβαιωμένη, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δότριες ωαρίων, μπορεί να έχουν 4πλάσια πιθανότητα ανάπτυξης τέτοιου καρκίνου στο απώτερο μέλλον.
Δεν πρέπει να υποεκτιμάται και η επίδραση της επαναλαμβανόμενης διέγερσης των ωοθηκών στη μελλοντική γονιμότητα της δότριας, η οποία, λόγω του νεαρού της ηλικίας, μπορεί να μην έχει ακόμη δικά της παιδιά. Υπάρχει ο θεωρητικός κίνδυνος να «εξαντληθούν» νωρίτερα οι ωοθήκες της γυναίκας αυτής, με αποτέλεσμα να χρειαστεί και η ίδια κάποια θεραπεία γονιμότητας στο μέλλον. Για αυτό τον λόγο, στις περισσότερες χώρες, η νομοθεσία προβλέπει ένα μέγιστο αριθμό διεγέρσεων στις οποίες μπορεί να υποβληθεί μια δότρια. Παρ' όλα αυτά, δεν είναι σπάνιο αυτή η νομοθεσία να μην τηρείται, αφού δεν υπάρχουν βάσεις δεδομένων σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο για τη διασταύρωση των στοιχείων των γυναικών αυτών.
Η ψυχολογική επιβάρυνση της δότριας δεν έχει μελετηθεί, αν και είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι σημαντική. Σε αυτό περιλαμβάνονται αρνητικές σκέψεις της γυναίκας, η οποία, αν και χαρίζει τη μητρότητα σε άλλες γυναίκες, η ίδια δεν τη χαίρεται. Δεν είναι σπάνιες οι συναισθηματικές μεταπτώσεις της δότριας, λόγω της επίδρασης των ορμονικών φαρμάκων.
Επίσης, πολλές από αυτές τις γυναίκες καταφεύγουν στη δωρεά ωαρίων για αμιγώς οικονομικούς λόγους. Αν και - πάλι - η νομοθεσία δεν επιτρέπει τη χορήγηση αξιόλογης αμοιβής στη δότρια – πέρα από βασικά έξοδα της θεραπείας, μετακίνησης και αποχής από την εργασία – αυτό στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει πάντοτε. Εξάλλου, η ζήτηση για δότριες ωαρίων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεπερνά κατά πολύ την προσφορά σε ωάρια και θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη, αν δεν υπήρχε κάποια σημαντική οικονομική απολαβή. Σε χώρες με απούσα ή πιο χαλαρή νομοθεσία, η δωρεά ωαρίων διαφημίζεται ως «εύκολο χρήμα» για νεαρές φοιτήτριες που επιθυμούν μια επιπλέον πηγή εισοδήματος!
Συμπερασματικά, το συνολικό αντίκτυπο στη γυναίκα που προσφέρει τα ωάριά της για θεραπείες γονιμότητας έχει πολλαπλές διαστάσεις, ιατρικές αλλά και ψυχολογικές. Οι δότριες ωαρίων αποτελούν σίγουρα ένα υποεκτιμημένο πληθυσμό, που προσφέρει πολλά στους άλλους, αλλά του οποίου τα δικαιώματα και συμφέροντα δεν έχουν επαρκώς κατοχυρωθεί. Είναι απαραίτητο να γίνουν κινήσεις από τη μεριά της ιατρικής κοινότητας αλλά και της Πολιτείας που να διασφαλίζουν την καλή υγεία, σωστή ενημέρωση και προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών που προσφέρονται για δωρεά των ωαρίων τους.
Το κείμενο επιμελήθηκε και υπογράφει ο δρ ΘΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ MD(London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Χειρ. Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
