200 χρόνια "Αιγινήτες" στο Μόναχο

Ήταν την άνοιξη του 1811, πριν από διακόσια ακριβώς χρόνια, όταν ο ξεπεσμένος Γερμανός βαρόνος Carl Haller von Hallerstein και ο Βρετανός αρχιτέκτονας Charles Robert Cockerell έμπηγαν τις σκαπάνες τους στο μαλακό χώμα της Αίγινας, ανάμεσα στις ανεμώνες, στο λόφο της Αφαίας. Η σκαπάνη συνάντησε μια μέρα μια αρχαία κεφαλή. Αυτό ήταν. Επρόκειτο για μια σπουδαία ανακάλυψη της εποχής, οι δυο αρχαιοδίφες έφεραν στο φως τον γλυπτό διάκοσμο των δύο αετωμάτων του αρχαίου ναού της Αφαίας Αθηνάς με παραστάσεις από τον τρωικό πόλεμο. Ένα απαράμιλλο τεκμήριο της αρχαίας τέχνης στο πέρασμα από την αρχαϊκή στην κλασσική περίοδο. Τα παλιότερα μάλιστα γλυπτά του δυτικού αετώματος που χρονολογούνται την πρώτη δεκαετία του 5ου αιώνα έχουν ακόμα σαφέστερο στα χείλη το αρχαϊκό μειδίαμα και την ακαμψία της παλιότερης τέχνης. Τα γλυπτά του ανατολικού διαζώματος από τη δεύτερη δεκαετία του 5ου αιώνα έχουν κιόλας στους μυς τη νευρικότητα και την πλαστικότητα της κλασσικής περιόδου.

Οι προσθήκες του Thorvaldsen…
Τα γλυπτά αυτά που έμειναν στην ιστορία ως οι Αιγινήτεςκόσμησαν στο Μόναχο τη Γλυπτοθήκη που ανήγειρε κατ’ επιθυμία του Λουδοβίκου Ι της Βαυαρίας ο πολύς Leo von Klenze. Εκείνη την ημέρα των εγκαινίων το 1830 οι εκλεκτοί προσκεκλημένοι του βασιλέως δεν θαύμασαν μόνο τα τμήματα των ευρημάτων, όπως τα είχε φέρει στο φως η σκαπάνη, αλλά πλήρη γλυπτά, συμπληρωμένα με μάρμαρο Καράρας από τον μέγα νεοκλασικό γλύπτη της εποχής, τον Δανό Bertel Thorvaldsen. Και έτσι συμπληρωμένα συνέχισαν να εκτίθενται μέχρι το 1940, οπότε η Γλυπτοθήκη του Μονάχου έκλεισε. Όταν ξανάνοιξε το 1963 τα αρχαία γλυπτά είχαν καθαρθεί από τις προσθήκες του Thorvaldsen, έκτοτε τα νεώτερα αυτά μέλη παραμένουν περιττά και καταχωνιασμένα στα υπόγεια του μουσείου. Γιατί τη θυμηθήκαμε αυτή την ιστορία; Μα γιατί φέτος τον Απρίλιο, 200 χρόνια μετά τις περίφημες εκείνες ανασκαφές στην Αφαία, η Γλυπτοθήκη του Μονάχου προετοιμάζει πυρετωδώς μια εντυπωσιακή έκθεση.

…και η άρνηση του Canova
Δίπλα στα περιφανή και κολοβά αρχαία ευρήματα θα εκτεθούν και οι προσθήκες του Thorvaldsen συμπληρωμένες τώρα αντίστροφα, με εκμαγεία των πρωτοτύπων από τεχνητό μάρμαρο, πολυέστερ δηλαδή και μαρμαρόσκονη. Επειδή στο μεταξύ δεν μας ενδιαφέρουν μόνο τα κλεινά αρχαία ευρήματα, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο είδαν και αντιμετώπισαν την αρχαία τέχνη οι περασμένοι αιώνες, και πόσο μάλλον ο 19ος που λάτρεψε όσο κανένας άλλος την ελληνική αρχαιότητα. Μας ενδιαφέρει η αρχαία τέχνη, αλλά και η πρόσληψή της στους νεώτερους χρόνους, και πόσο μάλλον από τον νεοκλασικισμό που ευαγγελιζόταν εκεί στη στροφή από τον 18ο στον 19ο αιώνα την επιστροφή στα αρχαία πρότυπα. Τα οποία για παράδειγμα ο Δανός νεοκλασικός Bertel Thorvaldsen δεν τα ήθελε ακρωτηριασμένα και φαγωμένα από τον χρόνο, αλλά συμπληρωμένα και οιονεί ακέραια στον αιώνα τον άπαντα. Δεν πρέσβευαν ούτε τότε όλοι το ίδιο. Ο μέγας ανταγωνιστής του Thorvaldsen, ο Ιταλός νεοκλασικός γλύπτης Antonio Canova είχε αρνηθεί να συμπληρώσει με σύγχρονες προσθήκες τα άλλα περίφημα γλυπτά που είχαν φθάσει μάλιστα στην Ευρώπη πριν από τους Αιγινήτες, τα Ελγίνεια Μάρμαρα.

http://erroso.blogspot.com/2011/02/200.html