Οι δρόμοι του κρασιού μάς φέρνουν στη Νάουσα με ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στο χέρι περιπλανιόμαστε στις όχθες του ποταμού Αράπιτσα...σκαρφαλώνουμε στις καταπράσινες πλαγιές στο Βέρμιο, ψαρεύουμε πέστροφες στο άλσος του Αγ. Νικολάου, επισκεπτόμαστε τα Τρία Πέντε Πηγάδια και γευόμαστε κεράσια και ροδάκινα από την Ημαθία· μέχρι να μεθύσουμε και να παραδοθούμε άνευ όρων στην πλανεύτρα Νάουσα.
Η Νάουσα αποτελεί την πιο γνωστή περιοχή παραγωγής κρασιού της βόρειας Ελλάδας. Η μάχη για το ποιος δημοσιογράφος θα την επισκεφθεί ήταν μεγάλη, διότι όλοι λίγο πολύ «υποκύπτουμε» στην αιθυλική αλκοόλη. Ο κλήρος τελικά έπεσε σε μένα, χωρίς ακόμη να μπορώ να καταλάβω πως έγινε αυτό -ίσως γιατί, λόγω της ηλικίας μου, το συκώτι μου αντέχει περισσότερο.
Ξεκίνησα, λοιπόν, για τη Νάουσα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νομού Ημαθίας με διάθεση στο ζενίθ, αλλά τη φωτογραφική μου ψυχολογία στο ναδίρ, λόγω της άσχημης πρόγνωσης του καιρού, που είχα ακούσει την προηγουμένη στην τηλεόραση. Αν σ' αυτό προσθέσουμε και τον Γολγοθά των περίπου 510 χλμ. που χωρίζουν τη Νάουσα από την Αθήνα, καταλαβαίνετε ότι το ταξίδι μου δεν ξεκινούσε με τους καλύτερους οιωνούς.
Μετά από περίπου 6 ώρες συνεχούς οδήγησης, με τρεις δεκάλεπτες στάσεις στην εθνική οδό και με τα «μάτια μου δεκατέσσερα» να μη φεύγουν από το δρόμο -ιδιαίτερα στην κοιλάδα των Τεμπών- έφτασα στη Νάουσα, αργά τη νύχτα, κατάκοπος και ζαλισμένος. Ωστόσο, λίγο πριν μπω στη Νάουσα τράβηξαν το βλέμμα μου ψηλά τα πρώτα κτήρια που αντίκρισα, καθώς είναι κρεμασμένα στους πρόποδες του βουνού πάνω σε ένα τεράστιο βράχο. Όσοι έχετε πάει στη Σαντορίνη και έχετε δει την Οία από το καράβι θα καταλάβατε τι εννοώ, με τη μόνη διαφορά ότι ο βράχος της Σαντορίνης είναι ξερός, ενώ της Νάουσας κατάφυτος...
ΝΑΟΥΣΑ, ΗΡΩΪΚΗ ΠΟΛΗ
Καμιά φορά μπορεί και ο εχθρός να μας κάνει καλό, όσο και αν αυτό ακούγεται τραβηγμένο. Τουλάχιστον στην περίπτωση της Νάουσας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οφείλει το λόγο ύπαρξής της -εν μέρει- στους Τούρκους. Να εξηγηθώ, προτού παρεξηγηθώ! Τι εννοώ· εικάζεται -λόγω έλλειψης παλαιοτέρων στοιχείων- ότι η Νάουσα ιδρύθηκε μεταξύ 1420 με 1423 από τον Χατζή Αχμέτ Εβρενόζογλου, στρατηγό του σουλτάνου Μουράτ του Β'. Συγκεκριμένα, λέγεται ότι ο τελευταίος μάζεψε μερικούς κατοίκους από τα γύρω χωριά και τους εγκατέστησε στο σημείο, που βρίσκεται η πόλη, δίδοντάς τους μοναδικά για την εποχή προνόμια, τα οποία σε συνδυασμό με τη στρατηγική γεωγραφική της θέση βοήθησαν τη Νάουσα να ακμάσει με γοργούς ρυθμούς.
Όμως, όσο δύσκολο είναι να δεις καλό από εχθρό, τόσο εύκολο είναι να σου το στερήσει. Έτσι, το 1804, ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων «λιγουρεύτηκε» τον πλούτο που υπήρχε στη Νάουσα και ύστερα από πολλές μάχες και δωροδοκίες, κατάφερε να την κατακτήσει. Η Νάουσα έμεινε κάτω από το ζυγό του έως το 1812, οπότε κατόπιν διαταγής από το σουλτάνο, ο Αλή Πασάς αναγκάστηκε να αποχωρήσει.
Παρ' όλα αυτά, η τραγικότερη περίοδος για τη Νάουσα έμελλε να είναι ο Φεβρουάριος του 1822, όταν οι Ναουσαίοι υπό τις οδηγίες των Ζαφειράκη, Γάτσο και Καρατάσο κήρυξαν επανάσταση εναντίον του Αμπντούλ Αμπούτ και των 12.000 αντρών που έφερε από τη Θεσσαλονίκη. Η απόπειρα απέτυχε και 2.000 Έλληνες σφαγιάστηκαν από τα τούρκικα γιαταγάνια.
Συγκίνηση προκαλεί η ηρωική στάση μίας ομάδας γυναικών, που, για να μην πέσουν στα χέρια του κατακτητή, έπεσαν στο βάραθρο Στουμπάνοι, κρατώντας στην αγκαλιά τα παιδιά τους. Η ηρωική αυτή πράξη, χάρισε στη Νάουσα το προσωνύμιο «Ηρωική Πόλη» ενώ προς τιμήν των γενναίων αυτών γυναικών, χτίστηκε το μνημείο με την ονομασία «Η θυσία στους Στουμπάνους», που βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Νάουσας.
ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ ΤΟΠΟΣ
Η Νάουσα θεωρείται από τους περισσότερους επισκέπτες της, μία από της ωραιότερες πόλεις της χώρας μας. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 330 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, κάτω από την κορυφή Ντούρλια, στην ανατολική καταπράσινη πλευρά του όρους Βερμίου. Ακριβώς από κάτω της απλώνεται η πεδιάδα της Ημαθίας, η οποία καταλήγει στον Θερμαϊκό κόλπο.
Μέσα από την πόλη περνάει ο ποταμός της Αράπιτσας, που πέρα από τη φυσική ομορφιά που χαρίζει στο τοπίο, στο παρελθόν υπήρξε -κυριολεκτικά- η κινητήριος δύναμη των εργοστασίων κλωστοϋφαντουργίας που ήκμαζαν στην περιοχή από το 1870 περίπου. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, αυτός ο τομέας βιομηχανίας παρουσιάζει μεγάλη κάμψη, με τα εργοστάσια να κλείνουν το ένα πίσω από το άλλο, αφήνοντας άνεργους αρκετούς Ναουσαίους.
Ευτυχώς όμως, όσοι ζουν στη Νάουσα και στις γύρω περιοχές έχουν βρει διέξοδο από την οικονομική κρίση που ταλανίζει την περιοχή, στις δεντροκαλλιέργειες και στην παραγωγή κρασιού, όπου ούτως ή άλλως είχαν καλή παράδοση. Πλέον τα μήλα, τα ροδάκινα, τα κεράσια και τα αχλάδια από τη Νάουσα είναι περιζήτητα σε όλη τη χώρα και στο εξωτερικό, ενώ τα κρασιά της συγκαταλέγονται στα καλύτερα της Ελλάδος, με την περίφημη ερυθρή ποικιλία, το ξινόμαυρο, να ξεχωρίζει. Μάλιστα, η αυξημένη παραγωγή του κρασιού, σε συνδυασμό με τα άρτια οργανωμένα, επώνυμα οινοποιεία που υπάρχουν στην περιοχή, υποστηρίζουν ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα εναλλακτικού τουρισμού, με την ονομασία «Οι δρόμοι του κρασιού».
ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΗ ΝΑΟΥΣΑ
Το πρώτο πράγμα που σε κερδίζει στη Νάουσα, είναι το ότι καταφέρνει να συνδυάζει τον σύγχρονο τρόπο ζωής με την υπέροχη φύση που την περιβάλει, δίχως όμως να επισκιάζεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της.
Τα παλιά αρχοντικά συνυπάρχουν αρμονικά με τα σύγχρονα σπίτια, ενώ τα φουγάρα των εργοστασίων κλωστοϋφαντουργίας, που έχουν σταματήσει πλέον να καπνίζουν, ξεπροβάλλουν πάνω από τις κεραμοσκεπές θυμίζοντας στους παλαιότερους τις ένδοξες εποχές της πόλης. Οι δείχτες στο παλιό ρολόι -ύψους 25 μ.- μπροστά από το δημαρχείο τρέχουν ασταμάτητα από το 1896, δείχνοντας ότι ο χρόνος -δυστυχώς!- δεν σταματάει ποτέ και ας προσπαθούν τα σωζόμενα παραδοσιακά αρχοντικά που υπάρχουν κρυμμένα στα στενά δρομάκια πίσω του να μας αποδείξουν το αντίθετο για τη Νάουσα.
Τα σκούρα νερά του ποταμού Αράπιτσα παραμένουν ζωοδόχος πηγή για τη Νάουσα, ποτίζοντας τα χωράφια των κατοίκων και χαρίζοντας στην πόλη μια ομορφιά που λίγα μέρη στην Ελλάδα έχουν. Το σημείο όπου βρίσκεται το μνημείο «Η θυσία στους Στουμπάνους», εκτός από την υπέροχη πανοραμική θέα που προσφέρει στη Νάουσα -μέχρι όσο φτάνει το βλέμμα μας- στην πεδιάδα της Ημαθίας, μας υπενθυμίζει και τους αγώνες των προγόνων μας για την πολυπόθητη ελευθερία.
Το μέρος, όμως, που αναμφίβολα συνδυάζει όλα τα προαναφερθέντα και μάλιστα με το παραπάνω στη Νάουσα είναι το δημοτικό πάρκο στην ανατολική είσοδο της πόλης. Εδώ, τα πανύψηλα δέντρα σκεπάζουν με τα κλαδιά τους το δημοτικό θέατρο Νάουσας, ενώ στα δρομάκια του πάρκου, η πληθώρα λουλουδιών με κόκκινα και κίτρινα άνθη σπάει την «αυτοκρατορία» του πράσινου.
Μία τεχνητή λίμνη προσθέτει μία νότα ρομαντισμού, καθιστώντας το μέρος ιδανικό τόπο για τα ζευγαράκια που περπατάνε κατά μήκος της, και καταφύγιο για τις παιχνιδιάρες και θορυβώδεις πάπιες που κολυμπάνε στα νερά της. Η νότια πλευρά του πάρκου καταλήγει στις όχθες του ποταμού Αράπιτσα, όπου, λόγω των νερών που χύνονται με μανία στον κάμπο της Ημαθίας, σε αυτό το σημείο, έχουν δημιουργηθεί χείμαρροι. Όπως μπορείτε και μόνοι σας να καταλάβετε, η Νάουσα είναι μία πόλη που δύσκολα θα σε αφήσει ασυγκίνητο.
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΤΡΑΞΙΟΝ ΣΤΗ ΝΑΟΥΣΑ
Η αλήθεια είναι ότι η Νάουσα δεν έχει επενδύσει στον τουριστικό τομέα, όσο θα έπρεπε, αν και έχει την τύχη να διαθέτει σε πολύ μικρή απόσταση από το κέντρο της δύο περιοχές που δέχονται κάθε χρόνο εκατοντάδες τουρίστες. Η πιο γνωστή είναι το χιονοδρομικό κέντρο Τρία-Πέντε Πηγάδια, που βρίσκεται στο όρος Βέρμιο σε υψόμετρο 2.052 μέτρων. Τα Τρία-Πέντε Πηγάδια θεωρούνται από τους λάτρεις των χειμερινών σπορ ως ένα από τα καλύτερα χιονοδρομικά κέντρα στην Ελλάδα. Διαθέτει 7 αναβατήρες, εκ των οποίων οι 2 είναι συρόμενοι, εναέριες διπλές καρέκλες και 2 baby lifts. Ακόμα έχει, ένα ξενοδοχείο 34 δωματίων και ένα καταφύγιο χωρητικότητας 80 ατόμων. Και φυσικά, ένα chalet για να απολαμβάνετε τη ζεστή σας σοκολάτα, σε υψόμετρο 2.005 μέτρων.
Η δεύτερη πιο γνωστή περιοχή είναι το άλσος του Αγ. Νικολάου, το οποίο συναντάμε σε απόσταση αναπνοής από τη Νάουσα. Τον Αγ. Νικόλαο, τον είχα επισκεφθεί πριν 10 χρόνια με το σχολείο μου κατά τη διάρκεια της 5ήμερης εκδρομής στη Θεσσαλονίκη. Βέβαια, δεν μπορώ να πω ότι θυμόμουν και πολλά πράγματα -για να είμαι ειλικρινής δεν θυμόμουν τίποτα παρά μία μια πίστα kart, όπου είχα ξοδέψει ένα σεβαστό πόσο κάνοντας κόντρες με τους συμμαθητές μου, σαν άλλος Άιρτον Σένα.
Αυτή τη φορά που επισκέφθηκα τη Νάουσα προτίμησα να απολαύσω την πανέμορφη φύση με τα γέρικα πλατάνια και τα πλακόστρωτα δρομάκια, να φωτογραφίσω τα ξύλινα γεφύρια που ενώνουν τις δύο όχθες του ποταμού Αράπιτσα, να θαυμάσω την εκκλησία του Αγ. Νικολάου με τις σπάνιας ομορφιάς τοιχογραφίες, να ξεκουραστώ στα ξύλινα παγκάκια που είναι καλυμμένα από τα πεσμένα φύλλα των δέντρων και να δαμάσω την πείνα μου, τρώγοντας πέστροφα σε μία από τις δεκάδες ταβέρνες που υπάρχουν εκεί. ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
Τελευταία στάση στο σύντομο ταξίδι μου στη Νάουσα ήταν η σχολή του Αριστοτέλη στη θέση «Ισβόρια». Σε ένα ειδυλλιακό τοπίο με πλούσια βλάστηση, δίπλα στη φυσική πηγή Κεφαλάρι, υπάρχουν τα ερείπια του Ιερού των Νυμφών όπου -όπως φανερώνει και το όνομα- λατρεύονταν οι Νύμφες. Όμως τον 4ο αι. π.Χ. ο χώρος διαμορφώθηκε για να στεγάσει τη σχολή του Αριστοτέλη. Ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι η σχολή του Αριστοτέλη δημιουργήθηκε από το βασιλιά Φίλιππο της Μακεδονίας, όταν προσκάλεσε τον γνωστό φιλόσοφο Αριστοτέλη ως δάσκαλο για να διδάξει τον δεκατριάχρονο Αλέξανδρο, φιλοσοφία, ποίηση, μαθηματικά και θετικές επιστήμες. Η σχολή του Αριστοτέλη παρέμεινε ανοιχτή μόνο για 3 χρόνια, διότι ο Αλέξανδρος έπρεπε να επιστρέψει στην Πέλλα για να ασκήσει καθήκοντα αντιβασιλέα. Παρά τη σύντομη ζωή της, η σχολή του Αριστοτέλη έμεινε γνωστή στην ιστορία και αξίζει πραγματικά να την επισκεφθείτε.
