που τους θεωρούσαν "κάκιον γένος". «Κακών γαρ όντων μυρίων καθ΄ Ελλάδα ουδέν κάκιόν εστιν αθλητών γένους.» Ευριπίδης. (Κακά υπάρχουν μυριάδες στην Ελλάδα, αλλά κανένα κακό δεν είναι χειρότερο από το γένος των αθλητών). Μπορεί όλα να άρχισαν με άλλες ιδέες, κατέληξαν όμως να είναι θέμα ισχύος, χρήματος και εξουσίας, όπως και σήμερα. Κάθε πόλη διεκδικούσε ολυμπιακές νίκες για να εξασφαλίσει δόξα και να διατυμπανίσει την ισχύ καί ευημερία της. Οι αθλητές επιζητούσαν τη νίκη με όλα τα μέσα -τη βαναυσότητα και την εξαγορά- καταφρονώντας τους «κανονισμούς» και το λεγόμενο «Ολυμπιακό πνεύμα». Είναι ολοφάνερο, ότι ο επαγγελματισμός, η εξαγορά και οι αγριότητες των αναμετρήσεων εξευτέλιζαν τον αρχαιοελληνικό αθλητισμό. Η παρακμή και η καταρράκωση επικρατούσαν σε όλους τους αγώνες και σε όλες τις πόλεις, όπως και σήμερα σε όλα τα αθλήματα και σε όλες τις ομάδες. Οι ολυμπιονίκες δεν απολάμβαναν μόνο τον «κότινον», το στεφάνι από αγριελιά. Πλούτιζαν κατά την επιστροφή στην πόλη - πατρίδα τους, όπως και οι σημερινοί, εισπράττοντας αποδοχές διά βίου. Αναλάμβαναν αξιώματα διοικητικά και στρατιωτικά (σας θυμίζει μήπως αυτό κάτι από σήμερα;) και αποθεώνονταν (θυμάται κανείς τις πομπές από το αεροδρόμιο και το Καλλιμάρμαρο;). Η διαφθορά είχε διαποτίσει κριτές και άρχοντες των ολυμπιακών αγώνων, που αποτελούσαν πάντοτε πηγή και ευκαιρία πλουτισμού (κάτι μου θυμίζει αυτό γιατί οι άνθρωποι δεν αλλάζουν). Οι φτωχοί στην αρχαία Ελλάδα αναζητούσαν, διαμέσου των αθλητικών αναμετρήσεων οικονομική ασφάλεια, ακόμη και πλούτο και ευκαιρία για απόκτηση φήμης. Οι αριστοκράτες διεκδικούσαν δοξολογήματα διαμέσου των ποιητών, που τους υμνολογούσαν με ωδές. Δοξάζονταν οι άνδρες με τα επιτεύγματα χεριών και ποδιών και όχι του πνεύματος και της αρετής.
Ο Γαληνός αποκαλεί το αθλητικό επάγγελμα «κακοτεχνία». (Προτρεπτικός επί τέχναις, κεφ. 9, 20). Γιατί τέχνη σημαίνει πράξη κοινωικής προσφοράς, προϋποθέτει λογική και ήθος και έχει σκοπό να υποβοηθήσει τους πολίτες. Αποτελεί «κακοτεχνία», γράφει, όχι μόνο επειδή ακολουθεί ανήθικη πορεία με το «φαύλον επιτήδευμα», που επέλεξε. Αυτό το επάγγελμα αφανίζει σώμα και ψυχή. (ό.π. κεφ. 10, 25). Δεν δημιουργεί ο επαγγελματικός αθλητισμός λαμπρά σώματα, αλλά απαίσια και ανθυγιεινή παχυσαρκία. (ό.π. κεφ. 12, 32). Υπενθυμίζει ο Γαληνός ένα απόσπασμα από το έργο του Ευριπίδη «Αυτόλυκος»: «...Κανένα κακό δεν είναι χειρότερο από το γένος των αθλητών. Πρώτα - πρώτα δεν μαθαίνουν να ζουν σωστά. Μπορεί ένας δούλος της πολυφαγίας να εξασφαλίσει ευδαίμονα βίο;» (αποσπ. 282). Από τον στ΄ αι. π.Χ. Έλληνες φιλόσοφοι καταδίκαζαν με δριμύτητα τις πλουσιότατες αμοιβές και τα αξιώματα, που παρέχονταν στους ολυμπιονίκες. Και υπογράμμιζαν, ότι οι πνευματικοί άνθρωποι όλων των πόλεων δεν δέχονταν καμμιά τιμητική αναγνώριση και παρέμεναν στο περιθώριο. Ο Ξενοφάνης (στ΄ αι. π.Χ.) αναρωτιέται τί καλό προσφέρει στην πόλη ένας πυγμάχος ή ένας δρομέας. Ο Ισοκράτης καταγγέλλει τη βράβευση των σωματικών επιδόσεων και όχι των ανθρώπων του πνεύματος, που ευεργετούν την κοινωνία. «Παραξενεύομαι συχνά για κείνους, πού καθιέρωσαν θρησκευτικές εορτές και την οργάνωση αθλητικών αγώνων, θεωρώντας τη σωματική επίδοση άξια για βράβευση χωρίς να τιμούν διόλου εκείνους, που μόχθησαν καλλιεργώντας την ψυχή τους, ώστε να είναι σε θέση να ωφελούν τους συνανθρώπους τους». (Πανηγυρικός, α΄ 1). Και συνεχίζει ο Αθηναίος ρήτορας: «Οι αθλητές και διπλασιάζοντας την δύναμή τους δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα στους αλλους, ενώ από την ορθοφροσύνη ενός μόνο ανθρώπου μπορούν όλοι κάτι να κερδίσουν, άν θελήσουν να αξιοποιήσουν την πνευματική του υπεροχή» (ό.π. α΄ 2). Ο Ιπποκράτης επισημαίνει, ότι η υπερβολή στις γυμναστικές επιδόσεις προκαλεί βλάβη στον οργανισμό. (Αφορισμός Ι,3). Ο Πλάτων ασκεί αυστηρή κριτική για τα αγωνίσματα των ανδρών, που φιλοδοξούν να γίνουν επαγγελματίες αθλητές με την αύξηση του όγκου του σώματος και των μυϊκών δυνατοτήτων. Η δίαιτα των αθλητών, γράφει ο φιλόσοφος, δεν εξασφαλίζει σταθερή υγεία. Κοιμούνται σ΄ ολόκλρηρη τη ζωή τους -«καθεύδουσί τε τον βίον»- και άν σταματήσουν την αχόρταγη πολυφαγία αρρωσταίνουν. («Εάν σμικρά εκβώσιν της τεταγμένης διαίτης νοσούσιν ούτοι οι ασκηταί.») Και προσθέτει, ότι η πιο καλή γυμναστική πρέπει να είναι αδελφή της μουσικής. («Αδελφή τις άν είη της απλής μουσικής», Πολιτεία, 404 a-b). Εννοεί τον συνδυασσμό των σωματικών ασκήσεων με την παιδεία και την πνευματική καλλιέργεια. Οι επαγγελματίες αθλητές διακρίνονται για την αγριότητά τους, οι άλλοι πολίτες για τον ήμερο χαρακτήρα τους. («αγριώτεροι του δέοντος αποβαίνουσι οι δε ... μαλακώτεροι ού γίγνονται ή ως κάλλιον αυτοίς», Πολιτεία, 410 d.) Όταν καλλιεργείται με τον αθλητισμό η αγριότητα οδηγούνται οι πολίτες στη σκληρότητα και τη βαναυσότητα. («σκληρόν τε και χαλεπόν γίγνοιτ΄ άν ως το εικός», Πολιτεία, 410 d). Την ημερότητα, καταλήγει o Πλάτων, κατέχει o πνευματικός άνθρωπος. Άν χαλαρωθεί καταντά σε μαλθακότητα. («Και μάλλον μεν ανεθέντος αυτού μαλακώτερον», Πολιτεία, 410 e). Πλάτων διδάσκει, ότι «ο αθλητισμός της βίας και των αγριοτήτων -ο επαγγελματικός δηλαδή αθλητισμός- οδηγεί στην πνευματική κατάπτωση και αποκτήνωση. Καταντά ο άνθρωπος εχθρός του λόγου και άμουσος (δηλαδή απαίδευτος), δεν προσπαθεί να πείσει κανένα με το καλό και τα επιχειρήματα, αλλά μεταχειρίζεται, σαν να είναι θηρίο, τη βία και την αγριότητα και ζει στην αμάθεια και την προστυχιά, χωρίς τον παραμικρό ρυθμό και χάρη στη ζωή του». (Πολιτεία, 411 d-e). Και προσθέτει, ότι η σωματική άσκηση και η παιδεία δεν προορίζονται ένα για το κορμί και το άλλο για το πνεύμα, αλλά καί τα δύο συντελούν στη σύγκληση ενός αληθινού ανθρώπου. Τα δύο άλλα πρέπει να συναρμόζονται αρμονικά. («Όπως αν αλλήλοιν συναρμοσθήτον επιτεινομένω και ανιεμένω μέχρι του προσήκοντος», Πολιτεία, 411 e).
Και ποιός δεν βλέπει αγριότητα και βαναυσότητα στους επαγγελματίες ποδοσφαιριστές;
Διδάσκουν ήθος αυτοί οι άνθρωποι-αθλητές;
Τι καλό προσφέρουν στην Πόλη (Πολιτεία);
Είναι πρότυπο για τα νέα παιδιά αυτοί οι βάρβαροι;
Και ας μηνξεχνάμε τον μέγα φιλόσοφο Πλάτων:
"Δεν είναι το γερό και καλό σώμα, που με την αξία του κάνει καλή και την ψυχή, αλλά το αντίθετο. Η καλή ψυχή είναι, που με την αρετή της, καθιστά και το σώμα, όσο γίνεται, πιο καλό."
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
