Οι αντίξοες καιρικές συνθήκες, μια από τις πιο κρύες ημέρες του χειμώνα, δεν εμπόδισαν γυναίκες όλων των ηλικιών να γεμίσουν την αίθουσα του Ιδρύματος Θεοχαράκη στο κέντρο της Αθήνας, για να ακούσουν ιστορίες που κρύβονται πίσω από πόρτες, κάγκελα, χαμόγελα ή δάκρυα….
Η ιστορία της Ευγενίας Χατζηπαύλου, μάνας τριων αγοριών, ξεκινά όταν αποφασίζει λίγο μετά τα σαράντα της χρόνια να συνεχίσει το λύκειο, που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει, αφού οι οικογενειακές υποχρεώσεις άλλαξαν τις προτεραιότητες της ζωής της.
“Γεννήθηκα μεγάλωσα και ζω στο Περιστέρι. Δουλεύω στον Δήμο και είμαι φοιτήτρια”, δηλώνει στο κοινό με υπερηφάνεια η Ευγενία.
“Γνώρισα τον άντρα που στα μαθητικά μου χρόνια, ερωτευτήκαμε και παντρευτήκαμε πολύ νέοι. Αυτό στάθηκε αιτία να σταματήσω το σχολείο στη δευτέρα λυκείου. Η ζωή μας αρχικά ήταν δύσκολη. Είμασταν πολύ νέοι, πολύ φτωχοί αποκτήσαμε τρεις γιους και αφοσιωθήκαμε στην οικογένειά μας. Πολλές φορές σκύψαμε το κεφάλι για να μην φανούν τα δάκρυα της καθημερινότητας που ήταν δύσκολη…", αφηγείται στην πλειοψηφία γυναικών που βρίσκονται στην αίθουσα, κάποιες από αυτές ήδη βουρκωμένες.
“Τα πόδια μας λύγισαν από το βάρος των ευθυνών, παρόλα αυτά παλέψαμε και τα καταφέραμε. Έτσι πέρασαν 25 χρόνια...Αρχίσαμε να πραγματοποιούμε κάποια από τα όνειρά μας. Το σπίτι, το αμάξι, τις διακοπές. Τα παιδιά μεγάλωναν άρχισαν να μην μας χρειάζονται πια...και τα δυο μεγαλύτερα έχει έρθει η ώρα να πάνε φαντάροι. Κάπου εκεί κάνουν την εμφάνισή τους τα όνειρα της ψυχής μου. ’Ονειρα συνειδητά κρυμμένα, που για χρόνια περίμεναν κάποια αφορμή. Αυτό το όνειρο ήταν να γυρίσω στο σχολείο και αποφάσισα να το κάνω γιατί ήθελα να διεκδικήσω τα όνειρα μου, το δικαίωμα μου στην επιπλέον μόρφωση, για να αποδείξω πρώτα στον εαυτό μου και ύστερα σε όσους με αμφισβητούσαν -κυρίως από το χώρο της δουλειάς- ότι και εγώ κάτι αξίζω, λεει η Ευγενία γεμάτη αυτοπεποίθηση, συνεχίζοντας να εξιστορεί τα εμπόδια του πρώτου καιρού.
“Ο πρώτος καιρός στο σχολείο ήταν πολύ δύσκολος. Το άγνωστο περιβάλλον μου φάνταζε τρομακτικό. Το κενό τον 25 χρόνων δυσαναπλήρωτο… ‘Εκανα ένα βήμα προς την είσοδο και δυο προς την έξοδο. Τελικά αποφασίζω να μείνω και να παλέψω. Αρχίζω να διαβάζω όπου και αν ήμουν. Στο λεωφορείο, στο διάλειμμα, όταν μαγείρευα, όταν σιδέρωνα τις ατελείωτες στοίβες από τα στρατιωτικά ρούχα. Ακόμα και όταν πηγαίναμε στο επισκεπτήριο στα φανταράκια μας. Στον πηγαιμό διάβαζα στον γυρισμό έκλαιγα”, εξομολογείται στο κοινό που δυσκολεύεται να ορίσει τα συναισθήματα του μεταξύ χαράς, συγκίνησης και θαυμασμού.
“‘Οταν έφτασα στην τελευταία τάξη του λυκείου δεν είχα στο μυαλό μου να δώσω πανελλήνιες. ‘Αρχισαν σχεδόν να με πιέζουν οι καθηγητές μου, οι συμμαθητές μου, η οικογένεια μου να δηλώσω συμμετοχή. 'Εγώ είχα τις αντιρρήσεις μου…Ήμουν μεγάλη δεν είχα χρόνο.Δεν υπήρχαν και χρήματα για ιδιαίτερα και φροντιστήρια… 'Ομως με την επιμονή τους καταφέραν να μου ανάψουν τη σπίθα. Έτσι, δήλωσα οριακά την συμμετοχή μου στις πανελλήνιες….Λίγο καιρό αργότερα ο γιος μου που είχε μπει στο διαδίκτυο να δει τα αποτελέσματα μου, μου ανακοίνωσε πως μπήκα δεύτερη στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου”, συνέχισε η Ευγενία που σίγουρα έχει συνηθίσει να την κοιτά ο κόσμος με έκπληξη και στοργή και ένα αίσθημα ικανοποίησης, όταν διηγείται την ιστορία της.
“Όπως όλες οι γυναίκες έτσι κι εγώ κάθε φορά καλούμαι να παίξω διάφορους ρόλους. Αυτόν της μητέρας, της συζύγου, της φοιτήριας, της εργαζόμενης, της κόρης, της φίλης και κάθε φορά τους ιεραρχώ διαφορετικά.. Το θέμα δεν είναι να είμαστε τέλειες και επιτυχημένες σε όλα. Το θέμα είναι να μην τα παρατάμε, να συνεχίζουμε να κυνηγάμε τα όνειρα μας. Να έχουμε προσδοκίες, να μην αφήνουμε την ζωή μας”, κατέληξε η Ευγενία.
‘Ενα γράμμα από τη Σοφία Αηβαλιώτη, έγκλειστη στις φυλακές Θηβών, κλήθηκε να διαβάσει η ηθοποιός Ελισάβετ Κωνσταντινίδου. Μερικές σελίδες σκέψεων και συναισθημάτων που κάθε άλλο παρά γεννούν οίκτο.
“Αυτό που με έχει διδάξει ο εγκλεισμός μου είναι ότι ο καθένας μας έχει δυνατότητες υπέρβασης, αρκεί να τις ανακαλύψει και να τις εξωτερικεύσει δημιουργικά για ένα καλύτερο μέλλον”, γράφει η Σοφία.
“ΣΔΕ, σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Τρια γράμματα μόνο όμως ήταν αρκετά να μου αλλάξουν τρόπο σκέψης και ζωής. ‘Ημουν κλεισμένη στον εαυτό μου προσπαθώντας να βρω απαντήσεις σε πράγματα που είχαν τελεσιδικήσει. Αν δεν ήμουν εδω που είμαι μπορεί τα παραπάνω να μην τα είχα καταλάβει ποτέ και θα εξακολουθούσα να περιπλανιέμαι άσκοπα χωρίς σημεία αναφοράς....Έπρεπε να πάψω να προβληματίζομαι σε σταυροδρόμια και να βρω το μονοπάτι. Έπρεπε να βρω τρόπους διαφυγής...Επιλογές; Λίγες εως ελάχιστες...Για αρχή έγινα παρατηρητής. Παρατηρούσα από ποιούς ανθρώπους περιβάλλομαι και απομόνωνα τη στιγμή, δημιουργώντας συνεχώς σκέψεις και νοήματα…Τριγυρνούσα στις κατακόμβες το μυαλού μου και αναζητούσα την ύπαρξη της ελευθερίας και πως θα την χειριζόμουν, αν υπήρχε τρόπος να την βρω πίσω από τα κάγκελα και από μια κοινωνία άμορφη που με περιστοιχίζει...Ξεκίνησα να αγαπάω πράγματα που είναι στην ουσία άπιαστα αλλά απαραίτητα για την ισορροπία ενός ακροβάτη που βρίσκεται σε τεντωμένο σκοινί. Άφησα τη ματιά μου να ταξιδέψει πέρα από τα ορατά.. Απομονώνα τους ήχους, τον αέρα, τον ήλιο και δημιουργούσα ξανά, συναισθήματα που ήταν παγωμένα και πληγωμένα... Ανακάλυπτα μέσα από τις σελίδες του κάθε βιβλίου να αγγίζουν τις χορδές του εσωτερικού μου κόσμου και να μου δίνουν απαντήσεις χωρίς καν να έχουν ακούσει τα ερωτήματά μου. Είχα πλέον μπει σε άλλες αναζητήσεις. Είχα αποκτήσει δίψα για μάθηση. Ήξερα ότι υπήρχε σχολείο δεύτερης ευκαιρίας μέσα στη φυλακή. Μέχρι αυτή τη στιγμή ούτε σαν σκέψη δεν είχε περάσει από το μυαλό μου. Αβέβαιη στην αρχή, με κατέκλυζαν διάφορα ερωτήματα. Μήπως πηγαίνοντας εκεί αποφεύγεις την πραγματικότητα και πλάθεις μια άλλη; ’Η μήπως είναι ένας τρόπος να κρυφτείς από τον ίδιο σου τον εαυτό; Απλά γεμίζοντας τον άδειο σου χρόνο..Σκοτώνοντας την ώρα.. ‘Ετσι ξεκίνησα χωρίς να παραδεκτώ ούτε στον ίδιο μου τον εαυτό τον ουσιαστικότερο και βαθύτερο στόχο. Τη μάθηση. Σιγά σιγά μάθαινα διαφορετικά πράγματα από αυτά που είχα συνηθίσει...Η τάξη έγινε για εμένα ο κόσμος που μου είχαν στερήσει. Έγινε ελευθερία, έγινε επικοινωνία.
Το επόμενο βήμα της μάθησης είναι η πεποίθηση, που εξελίσσεται μετά σε αποφασιστικότητα”, κλείνει το γράμμα της η Σοφία Αηβαλιώτη.
Η επόμενη γυναίκα που παίρνει τον λόγο, η εικοσάχρονη Carolyn Atieno από την Κένυα, δεν θα μπορούσε να έχει μια λιγότερο συγκλονιστική ιστορία. Παίρνει το μικρόφωνο και με σπαστή προφορά, αλλά με άψογο συντακτικό ξεκινά:
“Πήγα στο σχολείο επειδή οι γονείς μου εκτιμούσαν την αξία της εκπαίδευσης..Η μητέρα μου με παρακινούσε συνέχεια, όμως αυτό πριν αρρωστήσει και με αφήσει μόνη μου.. Από τότε έχω μάθει ότι πρέπει να εκτιμάμε αυτό που έχουμε στα χέρια μας. Η ζωη μου άλλαξε τελείως και βυθίστηκε στην δυστυχία όταν το 2005 έφυγε και ο πατέρας μου. Όλοι μας οι συγγενείς εξαφανίστηκαν και κανείς δεν πλησίασε να μας αναλάβει…Μερικές φορές δεν πήγαινα σχολείο για να φροντίζω την μικρότερη αδερφή μου. Παρόλα αυτά δεν ξέχναγα τα μαθήματα μου. 'Ηθελα πάντοτε να διαβάζω...Η ζωή δεν ήταν και πάρα πολύ εύκολη...Στο χωριό μου τα κορίτσια σταματάνε το σχολείο γύρω στα 14 και δουλεύουν για να ζήσουν”, εξηγεί η Carolyn.
"Οι επιδόσεις μου στις τελικές εξετάσεις έκαναν εντύπωση σε όλους στο χωριό και μια οργάνωση μου έδωσε την ευκαιρία να μπω σε εσωτερικό γυμνάσιο. Τελείωσα με καλό βαθμό και πήρα υποτροφία της ελληνικής κυβέρνησης…"
Η εικοσάχρονη Carolyn εκτός από την μάστιγα του αναλφαβητισμού, που κυριαρχεί στις υποσαχάριες περιοχές, ξέφυγε και από το «Σύνδρομο των Δεκατεσσάρων» όπως ονομάζεται, από το να γίνει δηλαδή μητέρα στα 14, όπως πολλές συμπατριώτισσές της.
“Ήμουν τυχερή που ξέφυγα από αυτό. Δεν ξέρω τι θα ήμουν σήμερα.Θέλω να αντιμετωπίζω τις δυσκολίες και να μην τις αφήνω να με καταβάλλουν”, τελείωσε η Carolyn, ενώ το κοινό την αντάμοιψε με ένα δυνατό και εγκάρδιο χειροκρότημα.
Στα εκατό χρόνια από την θέσπιση της ημέρας της γυναίκας, εκατομμύρια γυναίκες σε όλον τον κόσμο έχουν δει τη θέση τους να βελτιώνεται, αλλά εκατομμύρια ακόμα δεν γνωρίζουν καν οτι θα μπορούσαν να ονειρευτούν ένα καλύτερο μέλλον, σημείωσε η μη κυβερνητική οργάνωση Actionaid που οργάνωσε τη βραδιά.
“Παρακολουθώντας κανείς τις ιστορίες που διαβάσαμε και ακούστηκαν συνειδητοποιεί πως εμείς ζούμε σε έναν κόσμο που τα θεωρούμε όλα εύκολα και δυνατά και άλλοι άνθρωποι πασχίζουν για τα βασικά. Αυτό πρέπει να μας ταρακουνήσει όλους”, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ηθοποιός Ναταλία Τσαλίκη που ήταν ένα από τα πρόσωπα που αφηγήθηκαν μερικές από τις υπόλοιπες ιστορίες της βραδιάς.
“Είμαι πολύ συγκινημένη. Οι ιστορίες των ανθρώπων που ακούσαμε ήταν καταιγιστικές.Οι άνθρωποι πρέπει να σπουδάζουν.Κάτι που θεωρούμε εμείς αυτονόητο γι' αυτούς είναι αγώνας ζωής”, είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου.
Στο φυλλάδιο της Actionaid που όλοι κρατούσαν στα χέρια τους, τα στοιχεία προκαλούν θλίψη. Το 2008, 67 εκατομμύρια παιδιά έμειναν εκτός σχολείου. Εαν υπήρχε ισότητα στην πρόσβαση αγοριών και κοριτσιών, τότε 3,6 εκατομμύρια κορίτσια περισσότερα θα είχαν πάει στο Δημοτικό. Από τα 796 εκατομμύρια ενήλικες που δεν μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν, τα δυο τρίτα είναι γυναίκες, ποσοστό που παραμένει αμετάβλητο από το 2000. Σύμφωνα με την actionaid, ένα παιδί που η μητέρα του γνωρίζει γραφή και ανάγνωση έχει 50% περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει μετά τα πέντε του χρόνια. Στην υποσαχάρια Αφρική υπολογίζεται οτι το 2008, 1,8 εκατομμύρια παιδιά δεν θα είχαν πεθάνει εάν οι μητέρες τους είχαν τελειώσει το γυμνάσιο. Επιπλέον, το AIDS εξαπλώνεται δυο φορές ταχύτερα σε πληθυσμούς κοριτσιών χωρίς εκπαίδευση, σε σχέση με αυτούς που έχουν πάει έστω και σε μερικές τάξεις του δημοτικού.
Τις φωνές τους για να ακουστούν όλα αυτά τα στοιχεία όπως και οι αληθινές ιστορίες ένωσαν η Ναταλία Τσαλίκη, η Ρένια Λουιζίδου, η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, ο Περικλής Λιανός, η Έλενα Παπαβασιλείου, η Ιφιγένεια Τζόλα, ο Γιάννης Ψιμάδας και ο Ανδρέας Γεωργίου.
Μ.Παππά
