Το τόξο του Αιγαίου
Η «κυψέλη» των ελληνικών ηφαιστείων βρίσκεται στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο. Τα ενεργά ηφαιστειακά κέντρα συνωστίζονται σε ένα νοητό τόξο, που ξεκινά από τον Αργοσαρωνικό, καταλήγοντας στην καρδιά των ανατολικών Δωδεκανήσων. Αλλα μικρότερα ηφαιστειακά κέντρα παρατηρούνται στην περιοχή Αλμωπίας στην Εδεσσα, στην περιοχή των Φερών στον Εβρο, στη Λήμνο, στη Χίο, στη Σκύρο και στη βόρεια Εύβοια.
Στη συντριπτική τους πλειονότητα, τα ελληνικά ηφαίστεια δεν έχουν καταγράψει έντονα εκρηκτικά επεισόδια εδώ και αρκετούς αιώνες. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως η δραστηριότητά τους έχει κοπάσει.
Ως απόρροια της μετα-ηφαιστειακής τους δραστηριότητας, τα περισσότερα ηφαιστειακά κέντρα του ελλαδικού χώρου εξακολουθούν να εκπέμπουν αέρια. Πρόκειται κυρίως για θειούχα, τα οποία αναδύονται στην ατμόσφαιρα υπό τη μορφή υδρατμών, έχοντας διακριτή οσμή.
Δίχως άλλο, η ελληνική ηφαιστειακή δραστηριότητα χαρακτηρίζεται «έντονη», με τους επιστήμονες να τη θεωρούν εφάμιλλη της σεισμικής δραστηριότητας του Αιγαίου. «Η ηφαιστειότητα του Αιγαίου είναι ιδιαίτερα σημαντική και εμπλουτίζει ακόμη περισσότερο τη γεωλογική μοναδικότητα της περιοχής.
Βέβαια, σε σχέση με άλλες περιοχές του πλανήτη, οι κίνδυνοι που προκύπτουν από την ελληνική ηφαιστειακή ζώνη είναι ιδιαίτερα μικροί», δηλώνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος.
Ο έντονος γεωλογικός αναβρασμός στην περιοχή του Αιγαίου δεν είναι άσχετος με τη σεισμικότητα της περιοχής. «Η δημιουργία ηφαιστείων στον χώρο του Αιγαίου είναι αποτέλεσμα πολυσύνθετων γεωδυναμικών ανακατατάξεων, που οφείλονται στη σύγκλιση των λιθοσφαιρικών πλακών.
Η αφρικανική πλάκα ασκεί διαρκώς πιέσεις στην αντίστοιχη ευρασιατική, μέρος της οποίας είναι και η μικροπλάκα του Αιγαίου», λέει ο καθηγητής, εξηγώντας τα γενεσιουργά αίτια του ηφαιστειακού τόξου του Αιγαίου.
Ατμίδες
Τα ελληνικά ενεργά ηφαίστεια δεν έχουν τη συνηθισμένη «ορεινή» μορφή με τον μεγάλο κρατήρα στο κέντρο, που παρουσιάζουν τα μεγάλα ηφαίστεια των χωρών του εξωτερικού. Αντί για κρατήρα, τα ελληνικά ηφαίστεια έχουν τις αποκαλούμενες «ατμίδες».
Πρόκειται για μικρές ρωγμές, ανοίγματα στα πετρώματα, τα οποία αποτελούν μικρές διόδους επικοινωνίας του εσωτερικού της Γης με την επιφάνειά της. Από τις ατμίδες αναδύονται πυκνοί υδρατμοί με μεγάλη συχνότητα, ένα φαινόμενο που μπορεί να αποτυπωθεί σε αρκετές ηφαιστειακές περιοχές της Ελλάδας, όπως στο Σουσάμι Κορινθίας, στη Νίσυρο, στα Μέθανα, στη Σαντορίνη και στη Μήλο.
Πολύ συχνά, το θείο που περιέχουν οι υδρατμοί αποτίθεται στα πετρώματα γύρω από τις ατμίδες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εκπληκτικών θειικών κρυστάλλων!
Το τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο φέτος συμπληρώνει 40 χρόνια από την ίδρυσή του, τηρεί τα ηνία στην ηφαιστειακή έρευνα στη χώρα μας. «Κάνουμε σχετικές έρευνες σε όλη τη χώρα, με κυριότερο μέλημα να προσδιορίσουμε τα χαρακτηριστικά των ηφαιστειακών χώρων, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο η ηφαιστειακή δραστηριότητα επηρεάζει το έδαφος των γύρω περιοχών», δηλώνει ο καθηγητής Γεωλογίας, Κ. Κυριακόπουλος.
Απώτερος στόχος της παγκόσμιας έρευνας για τα ηφαίστεια είναι η ανακάλυψη της μεθόδου που θα μπορεί να οδηγήσει σε πρόγνωση των επικείμενων ηφαιστειακών εκρήξεων. «Οι έρευνες έχουν και αυτόν τον προσανατολισμό, την εξακρίβωση των χαρακτηριστικών που προηγούνται μιας μεγάλης έκρηξης», αναφέρει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Βέβαια, μέχρι να γίνει αυτό, οι επιστήμονες παραμένουν καθησυχαστικοί όσον αφορά τις... εκρηκτικές προθέσεις των ελληνικών ηφαιστείων.
«Η ηφαιστειακή εκρηκτικότητα μετριέται με μια κλίμακα που ξεκινά από το 0 και καταλήγει στο 8. Εμείς αυτήν την περίοδο βρισκόμαστε πολύ χαμηλά και δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος κίνδυνος», επισημαίνει ο Κ. Κυριακόπουλος.
Tα 5 πιο «καυτά»
Μέθανα
Ο «Παυσανίας»
Ολοι γνωρίζουν τις ιαματικές πηγές στα Μέθανα, λίγοι όμως έχουν εικόνα για τα γενεσιουργά τους αίτια. Το ιστορικά γνωστό ηφαίστειο της περιοχής είχε εκραγεί το 250 π.Χ., εκτός από αυτό, όμως, σε βάθος 200 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας βρίσκεται ένας υποθαλάσσιος κρατήρας που ανακαλύφθηκε μόλις το 1987. Οι επιστήμονες του έδωσαν το όνομα «Παυσανίας», καθώς ο αρχαίος ιστορικός είχε περιγράψει την ηφαιστειακή δραστηριότητα στην περιοχή τον 3ο αιώνα π.Χ.
Σουσάκι Κορινθίας
Πόλος έλξης
Με μικρό υπαίθριο εργαστήριο για μελέτη ηφαιστειακής δραστηριότητας χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες το ηφαίστειο στο Σουσάκι της Κορινθίας. Οι τελευταίες έντονες εκρήξεις χρονολογούνται μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν, όμως το ηφαίστειο εκλύει πυκνές ατμίδες, με μεγάλη συχνότητα, αποτελώντας πόλο έλξης για τους ηφαιστειολόγους και τους κοινούς παρατηρητές. Το ενδιαφέρον στοιχείο του είναι ότι βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την Αθήνα, απέχοντας μόλις 70 χλμ.
Σαντορίνη
Το πλέον ενεργό
Με το ένα μάτι... ανοιχτό κοιμάται το ηφαίστειο της Σαντορίνης εδώ και περίπου τρεις χιλιετίες. Οι επιστήμονες το χαρακτηρίζουν «το πλέον ενεργό» του ελλαδικού χώρου. Η κοσμογονική του έκρηξη στα χρόνια της αρχαιότητας κατέστρεψε τον μινωικό πολιτισμό και κατακρήμνισε ένα μέρος του παλαιού νησιού της Θήρας, της αρχαίας Στρογγύλης, εκπέμποντας πυκνά νέφη ηφαιστειακής τέφρας και προκάλεσε, σύμφωνα με τις ενδείξεις, ακόμη και τσουνάμι.
Παρ’ όλα αυτά, μόλις μέσα στον 20ό αιώνα έχουν καταγραφεί τρία εκρηκτικά επεισόδια (1925, 1939 και 1950), ενώ έκχυση λάβας έχει σημειωθεί επίσης το 1866, το 1707 και το 1570.
Μήλος - Κίμωλος
Ηφαιστειακό μνημείο
Η περίφημη παραλία Σαρακίνικο της Μήλου κατακλύζεται κάθε καλοκαίρι από χιλιάδες τουρίστες, οι οποίοι ωστόσο είναι αμφίβολο αν αντιλαμβάνονται τις σκηνές γεωλογικού ολοκαυτώματος που εκτυλίχθηκαν εκεί πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια.
Το ηφαιστειακό κέντρο σε Κίμωλο και Μήλο βρίσκεται σε αδράνεια τα τελευταία 40.000 χρόνια, οι ιδιαίτεροι γεωμορφολογικοί σχηματισμοί των νησιών όμως είναι αδιάψευστοι μάρτυρες του έντονου ηφαιστειακού παρελθόντος. Μεγάλα μέρη καλύπτονται από πετρώματα που αποτελούν ηφαιστειακά προϊόντα, ενώ χαρακτηριστικά του ηφαιστειακού αναβρασμού είναι η έλλειψη βλάστησης και τα βραχώδη «σεληνιακά» τοπία.
Δωδεκάνησα
Τα νησιά των ηφαιστείων!
Το ηφαιστειακό επίκεντρο των Δωδεκανήσων βρίσκεται μεταξύ Νισύρου και της νησίδας Γυαλί. Τα γεωλογικά αποτυπώματα των προϊστορικών ετών, ωστόσο, μαρτυρούν ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Κω, στην Κάλυμνο και στην Τήλο. Σήμερα, στον πυθμένα του μικρού νησιού Γυαλί υπάρχουν πέντε μεγάλοι ενεργοί κρατήρες, με τις ονομασίες «Στέφανος», «Αλέξανδρος», «Λογοθέτης», «Πολυβώτης» και «Αχιλλέας».
Η θερμοκρασία του νερού στην περιοχή είναι ιδιαίτερα αυξημένη, καθώς επηρεάζεται από την έκλυση ατμίδων. Το τελευταίο μεγάλο ηφαιστειακό ξύπνημα στην περιοχή ήταν το 1888, ωστόσο εκρήξεις έχουν καταγραφεί το 1873, το 1830 αλλά και το 1422.
real.gr
