αναγκάζοντας την ανθρωπότητα είτε να επιβιώσει σε ένα φτωχό και στείρο περιβάλλον είτε να αναζητήσει άλλους τρόπους για να καλύψει τις ανάγκες της.
Η ζωή δεν δημιουργήθηκε τυχαία στη Γη. Ο πλανήτης μας διαθέτει το κατάλληλο περιβάλλον για να μπορέσει να αναπτυχθεί και να επιβιώσει ένας ζωντανός οργανισμός. Κάθε ημέρα, τα δάση και τα φυτά παράγουν το οξυγόνο που αναπνέουμε, τα ποτάμια και τα υπόγεια ύδατα δίνουν νερό, το έδαφος και τα ζώα παρέχουν τροφή και τα ορυκτά παράγουν ενέργεια και πρώτες ύλες για τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε.
Ομως, οι φυσικοί πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Οι περισσότεροι όπως οι υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.ά.) και τα ορυκτά δημιουργήθηκαν έπειτα από δισεκατομμύρια χρόνια χημικών και φυσικών αντιδράσεων στο υπέδαφος της Γης και θα χρειαστούν άλλον τόσο χρόνο να ξαναδημιουργηθούν. Η αύξηση του πληθυσμού και ο πολλαπλασιασμός της κατανάλωσης τους εξαντλεί και πολλοί θα έχουν σωθεί μέχρι το τέλος του αιώνα. Ερευνα της διεθνούς οργάνωσης WWF, που ολοκληρώθηκε το 2010, αποκάλυψε πως οι ανάγκες της ανθρωπότητας σε φυσικούς πόρους είναι ήδη 50% περισσότερες από όσες μπορεί να προσφέρει η Γη.
Το μεγάλο στοίχημα
Η κάλυψη της παγκόσμιας ζήτησης σε ενέργεια είναι το «μεγάλο στοίχημα» του 21ου αιώνα. Οι φυσικοί και εξαντλήσιμοι πόροι, όπως είναι το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, ο άνθρακας, το ουράνιο και ο λιθάνθρακας, παραμένουν οι βασικές πηγές ενέργειας, ενώ οι ανανεώσιμες πηγές αντιπροσωπεύουν μόλις το 19% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Η συστηματική και αυξανόμενη εκμετάλλευση των φυσικών ενεργειακών πόρων τα τελευταία 100 χρόνια, μείωσε κατά πολύ τα διαθέσιμα αποθέματα.
Από τα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα πετρελαίου έχει αντληθεί ήδη το 50% και οι 164,4 δισ. τόνοι που απομένουν, αρκούν για 40 ακόμη χρόνια, με μέση ημερήσια κατανάλωση 80 εκατομμύρια βαρέλια. Τα στατιστικά στοιχεία μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, όπως η BP και η Chevron, δείχνουν ότι το διαθέσιμο πετρέλαιο θα έχει τελειώσει έως το 2050 και ότι η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού -στα 8 δισ. το 2030- θα ανεβάσει την ημερήσια παραγωγή στα 113 εκατομμύρια βαρέλια.
Τα αποθέματα φυσικού αέριου, με τους σύγχρονους ρυθμούς άντλησης, εκτιμάται ότι θα εξαντληθούν σε 70 χρόνια. Το φυσικό αέριο είναι η δεύτερη βασική πηγή ενέργειας μετά το πετρέλαιο και παράγει περίπου το 25% της παγκόσμιας ζήτησης. Η παραγωγή του αυξήθηκε 2,5 φορές από το 2000 έως το 2010, με αποτέλεσμα να γίνεται απαραίτητο σε περισσότερες περιοχές, εκτός Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής, όπου ήδη υπάρχει η μεγαλύτερη κατανάλωση.
Η πυρηνική ενέργεια, η οποία κατέχει το 14% στο παγκόσμιο ενεργειακό μίγμα, δεν συγκαταλέγεται στις ανανεώσιμες πηγές, καθώς η βασική πρώτη ύλη της, το ουράνιο, υπολογίζεται πως θα τελειώσει σε 80 χρόνια. Οι εκτιμήσεις δεν μπορούν να είναι ακριβείς, καθώς όλα εξαρτώνται από τις τιμές στην αγορά και την αύξηση της ζήτησης. Η τελευταία είναι μάλλον αναπόφευκτη, ειδικά για την πολυπληθή Ασία, η οποία, σταδιακά, ενστερνίζεται τον δυτικό και καταναλωτικό τρόπο ζωής.
Αν κάθε Ασιάτης καταναλώνει όση ενέργεια χρησιμοποιεί κάθε Ευρωπαίος στην καθημερινότητά του, τότε η ενεργειακή ζήτηση θα είναι οκτώ φορές μεγαλύτερη.
Υπό εξαφάνιση χρυσός, ασήμι και ορυκτές πρώτες ύλες
Στις ορυκτές πρώτες ύλες βασίζεται όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός και η εξέλιξή του. Τα κτίρια, οι δρόμοι, τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης και τα τεχνολογικά προϊόντα, από τα κινητά τηλέφωνα μέχρι τα αεροπλάνα και τα διαστημόπλοια, παράγονται από τους ορυκτούς πόρους. Τα ορυκτά χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: α)τα μεταλλικά όπως ο σίδηρος, ο χρυσός, το ασήμι, το νικέλιο κ.ά., β) τα βιομηχανικά ορυκτά (μπετονίτης, γύψος κ.ά.), γ) τα λατομικά υλικά και μάρμαρα. Η ποσότητά τους στη Γη είναι πεπερασμένη και η υπερεντατική χρήση τους τα τελευταία 150 χρόνια έχει μειώσει δραματικά τα διαθέσιμα αποθέματα, στον βαθμό που οι επιστήμονες προβλέπουν ότι έως το 2100 τα περισσότερα θα έχουν εξαντληθεί. Ο χρυσός, ο ψευδάργυρος, το ασήμι, το αντιμόνιο και το παλλάδιο είναι οι πρώτες ορυκτές πρώτες ύλες που θα «στερέψουν» μέσα στα επόμενα 50 χρόνια.
Τα εναπομείναντα διαθέσιμα κοιτάσματα χρυσού, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού, εκτιμώνται σε 42.000 τόνους, ποσότητα ελάχιστη σε σχέση με τους περίπου 2.500 τόνους που εξορύσσονται ετησίως. Υπό εξαφάνιση βρίσκεται και ο κασσίτερος, με τα πιο απαισιόδοξα σενάρια να προβλέπουν ότι θα έχει τελειώσει έως το 2028, ενώ δύο χρόνια αργότερα εκτιμάται πως θα έχει εξαντληθεί και ο μόλυβδος, η βασική πρώτη ύλη στις μπαταρίες και στην παραγωγή βαφών. Εως το τέλος του 21ου αιώνα θα έχουν εξαντληθεί και οι διαθέσιμες ποσότητες χαλκού, οι οποίες δεν ξεπερνούν το 1 δισ. τόνους, δεδομένου ότι η ετήσια παραγωγή κυμαίνεται στα 20 εκατομμύρια τόνους.
Ο χαλκός
Ο χαλκός είναι από τα πιο δεδομένα υλικά και χρησιμοποιείται στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, στην οικοδομική δραστηριότητα, τη βιομηχανία και τις μεταφορές.
Τα νούμερα για τα περισσότερα μέταλλα δεν είναι απόλυτα, καθώς έχουν εντοπιστεί και συνεχώς εντοπίζονται νέα κοιτάσματα. Πολλά από αυτά βρίσκονται σε μεγάλα βάθη ή στους βυθούς των ωκεανών, γι’ αυτό και δεν είναι καθόλου εύκολο να εξορυχθούν με τη σύγχρονη τεχνολογία, ενώ το κόστος είναι τεράστιο, λόγω της μεγάλης ποσότητας ενέργειας που απαιτείται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο σίδηρος και το νικέλιο, μέταλλα που υπάρχουν σε αφθονία στον φλοιό της Γης, αλλά δεν υπάρχει τεχνολογία για να εξορυχθούν από τα 6.370 χιλιόμετρα βάθος, όπου η θερμοκρασία είναι 1.200 βαθμοί Κελσίου.
Μία βιώσιμη λύση είναι η ανακύκλωση των μετάλλων, η οποία έχει αρχίσει να αυξάνεται (ειδικά στον χαλκό), καλύπτοντας πλέον το 35% της παγκόσμιας ζήτησης. Ομως, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η ανάγκη για τις ορυκτές πρώτες ύλες θα μεγαλώσει τόσο πολύ στις επόμενες δεκαετίες που, όσο και να αυξηθεί η ανακύκλωση, θα είναι αδύνατο να καλυφθεί η ζήτηση διεθνώς.
Τα δάση
Τα δάση είναι οι πνεύμονες της Γης. Παράγουν οξυγόνο και φιλτράρουν τον αέρα συγκρατώντας τους βλαβερούς ρύπους στην ατμόσφαιρα. Ταυτόχρονα, ρυθμίζουν το κλίμα, απορροφώντας σχεδόν 300 δισ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, 40 φορές περισσότερους ρύπους απ’ όσους εκπέμπονται από την καύση των παραδοσιακών πηγών ενέργειας. Εν τούτοις, η αυξημένη ανάγκη για τροφή και ξυλεία έχει αφανίσει τα 4/5 των δασών του πλανήτη και η καταστροφή συνεχίζεται. Κάθε δύο δευτερόλεπτα, σε κάποιο σημείο της Γης καταστρέφεται ένα δάσος ίσο σε έκταση με ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Ηδη, από τον χάρτη έχει σβήσει το 72% των τροπικών δασών της Ινδονησίας και το 15% του Αμαζονίου, ενώ σε τεράστιο κίνδυνο βρίσκεται το παρθένο δάσος του Κονγκό.
Το πιο σπάνιο αγαθό θα είναι σε λίγα χρόνια το νερό
Το πιο ζωτικό στοιχείο για την επιβίωση των έμβιων όντων βρίσκεται σε αφθονία στον πλανήτη, μιας και οι ωκεανοί καλύπτουν το 71% της επιφάνειας της Γης. Η έλλειψη εστιάζεται στο πόσιμο νερό, αφού το 97,5% της συνολικής ποσότητας είναι αλμυρό και μόλις το 2,5% είναι γλυκό. Από αυτό, περίπου το 70% περιέχεται στους πάγους, σχεδόν το 30% βρίσκεται στον υδροφόρο ορίζοντα και ελάχιστο ποσοστό καταλαμβάνουν τα επιφανειακά νερά, δηλαδή τα ποτάμια και οι λίμνες. Το πόσιμο νερό δεν επαρκεί για να καλύψει τη δίψα και την υγιεινή του παγκόσμιου πληθυσμού και, εάν δεν περιοριστεί η κατανάλωση, σε πολύ λίγα χρόνια θα είναι το πιο σπάνιο αγαθό, όπως προειδοποιούν τα Ηνωμένα Εθνη.
Οι ωκεανοί είναι αστείρευτη πηγή πρωτεΐνης, ενέργειας και μεταλλικών στοιχείων. Παράγουν το μισό οξυγόνο που αναπνέουμε, ορίζουν τις κλιματικές συνθήκες και μεταφέρουν ενέργεια και θρεπτικές ουσίες ανά την υφήλιο. Η επιβίωσή τους κινδυνεύει από την εντατική και ανεξέλεγκτη αλιεία, που έχει μειώσει δραματικά την ιχθυοπανίδα, αλλοιώνοντας παράλληλα την τροφική αλυσίδα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων αναφέρει πως στα μεγάλα ψάρια ο πληθυσμός έχει μειωθεί κατά 90% σε σχέση με το 1950, ενώ τα 3/4 των ιχθυοαποθεμάτων δεν προλαβαίνουν να αναπτυχθούν λόγω της υπεραλίευσης. Αλλη μία σημαντική απειλή για της ζωή στους ωκεανούς είναι η ρύπανση, η οποία προέρχεται κυρίως από πετρελαιοειδή, σκουπίδια και βιομηχανικά απόβλητα. Εμφανείς είναι και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, με τη στάθμη των ωκεανών να αυξάνει καθώς λιώνουν οι πάγοι από την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας.
real.gr
