Στην πραγματικότητα, η λέξη «στομαχόπονος» δεν είναι ορθή, αφού ο πόνος μπορεί να προέρχεται από οποιοδήποτε τμήμα της κοιλιακής χώρας – από το κάτω τμήμα του θωρακικού κλωβού μέχρι τη βουβωνική χώρα, δηλαδή την περιοχή που περιλαμβάνει το στομάχι, το έντερο, τα νεφρά, την ουροδόχο κύστη, το συκώτι και άλλα όργανα.
Με τον όρο «οξύς» εννοούμε ότι ο πόνος εκδηλώνεται για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, το οποίο κυμαίνεται συνήθως από λίγες ώρες έως λίγες ημέρες. Ο κοιλιακός πόνος που επιμένει για ολόκληρους μήνες, έχει πολύ διαφορετικά αίτια. Θα αναφερθούμε εκτενέστερα στον χρόνιο κοιλιακό πόνο στην ιδιαίτερη ενότητα Υποτροπιάζων Κοιλιακός Πόνος. Ο οξύς κοιλιακός πόνος ενδέχεται να οφείλεται σε κάποιο σοβαρότερο αίτιο –όπως η σκωληκοειδίτιδα, που απαιτεί άμεση ιατρική επέμβαση– ή σε ένα αίτιο ασήμαντο, που δεν απαιτεί περίθαλψη. Τι προκαλεί τον κοιλιακό πόνο; Ορισμένα αίτια απαιτούν χειρουργική επέμβαση και χρήζουν άμεσης προσοχής. Γι’ αυτό, συχνά, οι γονείς ανησυχούν όταν το παιδί τους εμφανίζει οξύ κοιλιακό πόνο.
* Στην περίπτωση της σκωληκοειδίτιδας, ο πόνος εκδηλώνεται αρχικά γύρω από τον αφαλό και μετακινείται στο κάτω δεξί τμήμα της κοιλιακής χώρας. Ο πόνος είναι διαξιφιστικός και σταθερός, ενώ επιδεινώνεται όσο περνάει η ώρα. Οποιαδήποτε κίνηση –βήχας, άλμα ή πίεση στην ερεθισμένη περιοχή– είναι συνήθως ιδιαίτερα επώδυνη. Το παιδί συχνά εμφανίζει πυρετό (αν και όχι ιδιαίτερα υψηλό), ανορεξία και ναυτία, ενώ μπορεί να κάνει και εμετούς. Είναι ένα πρόβλημα που προκύπτει σπάνια στα πρώτα χρόνια της ζωής.
* Ο εγκολεασμός προκύπτει όταν ένα τμήμα του εντέρου εισδύει στην παρακείμενη μοίρα του εντερικού αυλού, οδηγώντας σε εντερική απόφραξη. Προκαλεί οξύ κοιλιακό πόνο και είναι ένα σύνηθες πρόβλημα σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 6 μηνών και 3 ετών. Δύο ενδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη αυτού του προβλήματος είναι τα εξής: αφενός, η εμφάνιση κοπράνων με αίμα που έχουν όψη μαρμελάδας από φραγκοστάφυλο και, αφετέρου, η επεισοδιακή φύση του πόνου. Το παιδί σας θα είναι άλλοτε ήρεμο, ή ακόμα και κεφάτο, και άλλοτε ανήσυχο και νευρικό εξαιτίας του σφοδρότατου πόνου.
* Μια άλλη σπάνια αλλά σημαντική αιτία πόνου που απαιτεί χειρουργική επέμβαση είναι η εντερική απόφραξη που οφείλεται σε συστροφή της εντερικής έλικας. Το παιδί υποφέρει από έντονο πόνο και κάνει εμετό που περιέχει σκουροπράσινη χολή με άπεπτο υλικό. Σε αντίθεση με τους ενηλίκους, οι χολόλιθοι και οι νεφρόλιθοι σπανίζουν σε γενικά υγιή παιδιά.
Υπάρχουν και ορισμένοι άλλοι, λιγότερο σοβαροί και πολύ συνηθέστεροι λόγοι για τους οποίους το παιδί εμφανίζει οξύ κοιλιακό πόνο:
* Συχνά, ένα παιδί παραπονιέται για στομαχόπονο ύστερα από υπέρμετρη κατανάλωση τροφής, ύστερα από ένα βιαστικό γεύμα ή ύστερα από την κατανάλωση μιας τροφής που «δεν του ταιριάζει». Αυτοί οι πόνοι συνήθως υποχωρούν μέσα σε λίγες ώρες.
* Η δυσκοιλιότητα μπορεί να προκαλέσει έντονες συσπάσεις και είναι συνήθης αιτία στομαχόπονου. Γενικά, ένα δυσκοίλιο παιδί θα έχει ιστορικό σπανιότερων κενώσεων, με σκληρά κόπρανα και επώδυνη αφόδευση. Μπορεί να υπάρχει λίγο αίμα στη λεκάνη ή στο χαρτί υγείας μετά το σκούπισμα.
* Οξύ κοιλιακό πόνο μπορεί να προκαλέσουν και οι λοιμώξεις. Ο πόνος που συνδέεται με τον εμετό άπεπτου υλικού και συχνά ακολουθείται από διάρροια με δύσοσμες, υδαρές κενώσεις την επομένη, οφείλεται συνήθως σε γαστρεντερίτιδα. Το παιδί δεν νιώθει καλά, ενώ ενδέχεται να εμφανίσει χαμηλό πυρετό και ανορεξία. Φίλοι ή μέλη της οικογένειας μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα, καθώς η πάθηση είναι μεταδοτική.
* Οι βακτηριακές λοιμώξεις που προκαλούν φλεγμονή του παχέος εντέρου (κολίτιδα), μπορεί να προκαλέσουν συσπάσεις. Συχνά συνοδεύονται από υψηλό πυρετό και αίμα στα κόπρανα. Το παιδί μοιάζει καταβεβλημένο. Είναι ένα σύνηθες πρόβλημα μεταξύ ατόμων που έχουν επιστρέψει από ταξίδι ή έχουν καταναλώσει μολυσμένη τροφή (τροφική δηλητηρίαση) ή μολυσμένο νερό.
* Οι λοιμώξεις των νεφρών και της ουροδόχου κύστης μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακό πόνο. Ορισμένες φορές, οι λοιμώξεις των νεφρών συνοδεύονται από πυρετό, εμετό και οσφυαλγία. Οι λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης μπορεί να προκαλέσουν επώδυνη ούρηση, συχνουρία και νυχτερινή ενούρηση. Ενίοτε, τα παιδιά με αμυγδαλίτιδα ή μέση ωτίτιδα παραπονιούνται και για στομαχόπονο.
* Άλλες φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, οι οποίες δεν οφείλονται σε λοίμωξη, μπορούν επίσης να προκαλέσουν κοιλιακό πόνο. Η φλεγμονώδης εντερική νόσος (ΦΕΝ), η νόσος του Κρον και η ελκώδης κολίτιδα συνήθως πλήττουν τους ενηλίκους, αλλά μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Αρκετά παιδιά που πάσχουν από αυτά τα νοσήματα, οδηγούνται στον παιδίατρο εξαιτίας ανεπαρκούς ανάπτυξης και απώλειας βάρους με διαλείποντα επεισόδια έντονων συσπάσεων στην κοιλιακή χώρα, που συνοδεύονται συχνά από διάρροια με αίμα στα κόπρανα. Τα παιδιά που πάσχουν από τη νόσο του Κρον, εμφανίζουν επίσης στοματικά έλκη, αρθραλγία και εξανθήματα.
* Μια πάθηση που αγνοούν οι περισσότεροι γονείς, παρόλο που αποτελεί σημαντική αιτία έντονου κοιλιακού πόνου, είναι η πορφύρα Henoch-Schonlein (HSP). Σε αυτή τη νόσο, η φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων προκαλεί ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα και, συχνά, οξύ κοιλιακό πόνο. Πολλές φορές παρατηρείται αίμα στα κόπρανα. Συνήθως, το εξάνθημα μοιάζει με μώλωπα (πορφύρα) και είναι πιο έκδηλο στα πόδια και τους γλουτούς. Επίσης, αυτά τα παιδιά εμφανίζουν αρθραλγίες, οίδημα, δυσουρία ή αίμα στα ούρα, εξαιτίας της φλεγμονής στα νεφρά.
* • Η δυσανεξία στη λακτόζη αποτελεί συνήθη διάγνωση, αν και σπανίζει στα νήπια (και ιδιαίτερα στα λευκά παιδιά). Τα παιδιά που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη, συνήθως εμφανίζουν σπασμούς στην κοιλιακή χώρα, μετεωρισμό ή διάρροια μετά την κατανάλωση του σακχάρου της λακτόζης που περιέχεται στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
* • Οι τροφικές αλλεργίες μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερικά συμπτώματα. Η συνηθέστερη αλλεργία είναι αυτή στην πρωτεΐνη που περιέχεται στο γάλα της αγελάδας. Τα συνηθέστερα συμπτώματα στα βρέφη είναι η διάρροια και οι σπασμοί.
Πώς αντιμετωπίζεται ο οξύς κοιλιακός πόνος;
Αν το παιδί σας εμφανίσει οποιοδήποτε από τα παραπάνω ανησυχητικά συμπτώματα, απαιτείται επείγουσα ιατρική φροντίδα. Ωστόσο, ο πονόκοιλος που παρουσιάζουν τα περισσότερα παιδιά, δεν συνοδεύεται από αυτά τα συμπτώματα, ενώ συνήθως καταλαγιάζει ύστερα από λίγες ώρες. Αν ο πόνος είναι διαφορετικός ή πιο έντονος απ’ ό,τι συνήθως, συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας. Η αντιμετώπιση της ιογενούς γαστρεντερίτιδας και της δυσκοιλιότητας αναλύεται εκτενέστερα στις αντίστοιχες ενότητες.
