Ν. Καρούζος, (1979)
Επιτέλους!
Οι διανοούμενοι αντέδρασαν μ΄ ένα κείμενο ανησυχίας για την κατρακύλα του τόπου. Στη συνέχεια ακολούθησαν τηλεοπτικές δηλώσεις και συνεντεύξεις στον τύπο των πλέον φωταγωγημένων εξ αυτών με επαναληπτικές τις κοινοτοπίες περί αγωνίας, με εκκλήσεις για συνεργασία των πολιτικών δυνάμεων, με οιμωγές για τον ζόφο που βιώνουμε και με συμβουλές για το δέον γενέσθαι. Ανακουφιστικό!
Οι «επώνυμοι» της τέχνης για μιαν στιγμή αποστασιοποιήθηκαν από τις εσωτερικές τους ίντριγκες και τις πολιτικές προώθησης του «εγώ» τους και ασχολήθηκαν με τα κοινά. Παρήγορο!
Έλα όμως που το «κείμενό» τους έγινε κι αυτό προϊόν της μηντιακής βιομηχανίας και καταναλώθηκε γρήγορα εν αναμονή του επόμενου, όπου άλλη ομάδα «επωνύμων» θα -ξανά- κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου μήπως και γίνει μονόστηλο ή, έστω, τελευταία είδηση στο δελτίο των 8. Βλέπετε, έχει και η τηλεδημοκρατία τους (μαζικούς) κανόνες της.
Να γιατί δεν με συγκινούν πια τέτοιες κινήσεις. Γιατί λειτουργούν σαν άλλοθι απέναντι στο κακό που ενδημεί χρόνια μολύνοντας τους πάντες κι όχι μόνο τους ευκαιριακούς διεκπεραιωτές της εξουσίας. Και γιατί αυτή τη κρίση την ανέχθηκαν εν τη γενέσει της, αν δεν την προετοίμασαν μέσα στην εγωπαθή ματαιοδοξία τους, όλοι αυτοί οι «καλλιτέχνες» του εαυτού τους, οι ιδιοτελείς εκατομμυριούχοι της αλλότριας ευαισθησίας και οι λαμπροί εκπρόσωποι της θεσμικής διαμαρτυρίας. Όλοι αυτοί που ούτε διαπαιδαγώγησαν ως όφειλαν ούτε ενημέρωσαν εγκαίρως αυτόν τον πλαδαρό και διόλου αξιοπρεπή λαό για τα μελλούμενα δεινά. Εκπρόσωποι, οι περισσότεροι, μιας τέχνης διακοσμητικής και άρα ασφαλούς, αποτέλεσαν έγκαιρα την συμπεφωνημένη αλογόμυγα της εξουσίας, τις βελούδινες τύψεις της, τη θεσμική της «αντιπολίτευση». Λίγοι, ελάχιστοι τόλμησαν επωνύμως ν αντισταθούν, να καταγγείλουν τον ηγεμονεύοντα λαϊκισμό, να δείξουν με το δάχτυλο το κακό που θέριευε μέσα στην καταναλωτική ραστώνη, τον αντιπαραγωγικό πλουτισμό, τη λατρεία του ευτελούς, τη θεοποίηση του χρήματος, τη γενικευμένη αργομισθία, τον πνευματικό και κοινωνικό νεοπλουτισμό. Ο Παναγιώτης Κονδύλης, ο Βλάσης Κανιάρης, ο Άγγελος Ελεφάντης, ο Αντώνης Καρκαγιάννης η Έλλη Παπά, ο Νίκος Καρούζος, ο Χρήστος Παπουτσάκης, ο Κώστας Καλουφάκος, η Ρένα Χατζηδάκη, ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης και ευάριθμοι συνεπείς ακόμη. Κι όλα αυτά με έργα, συγκεκριμένα, με κόστος προσωπικό, με αποκλεισμούς, με ατομικά παραδείγματα. Συχνά λοιδορούμενοι ή προπηλακιζόμενοι από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, τους επίσημους λογοκριτές του Συστήματος με τις συμπεφωνημένες κριτικές και τις άνωθεν αποσιωπήσεις. Ποιος όμως, από εσάς τόλμησε να τα βάλει εγκαίρως με τους αόρατους αρχιτέκτονες της σημερινής παρακμής; Επειδή κύριο χρέος του διανοούμενου είναι να παιδαγωγεί και να διδάσκει εμπράκτως κι όχι να καταγγέλλει εκ του ασφαλούς και υστερόχρονα. Τώρα η ανησυχία σας, στηριγμένη εκτός των άλλων και σε πολιτική ευήθεια, δεν παραλλάσσει από εκείνη των “αγανακτισμένων” οι οποίοι θέλουν να καταργήσουν αυτή τη βουλή γιατί δεν διορίζει πλέον. Τι σημαίνει δηλαδή “πνεύμα ομοψυχίας” όταν υπάρχουν τόσες και τέτοιες ριζικές διαφορές στα πολιτικά μας κόμματα; Σκέφτηκαν οι ανησυχούντες πως μια σθεναρή, αντιρρητική στάση της αντιπολίτευσης λύνει τα χέρια του πρωθυπουργού ως προς τις διαπραγματεύσεις του με την Τρόικα; Στην πολιτική, δεν υπάρχουν “φίλοι” ή “εχθροί”. Υπάρχουν συγκλίνοντα και αποκλίνοντα συμφέροντα. Όλα τα άλλα είναι βολονταριστικές αφέλειες. Τολμούν οι ανησυχούντες να απαιτήσουν ένα καθολικό σάρωμα του χρεοκοπημένου πολιτικού μας συστήματος; Φοβάμαι πως όχι. Αυτό που θέλουν είναι η όπως όπως αναστήλωσή του. Επειδή η ύπαρξη τους συνδέεται νομοτελειακά με την επιβίωσή του. Γι αυτό σας λέω: Αντί κειμένων καλύτερα σιωπή τουλάχιστον ως την επόμενη τηλεοπτική εμφάνιση.
Σκέφτομαι επίσης πως αν αντί δηλώσεων μερικοί ζάπλουτοι ανησυχούντες προέβαιναν λ.χ. σε μια δωρεά, μια χορηγία προς το καταληστευμένο δημόσιο, θα καθίσταντο μέγιστο πρότυπο για το ζαλισμένο, ευρύ κοινό. Θα έδιναν αυτό που το κοινό αναμένει από την πολιτική ηγεσία του και δεν το βρίσκει: έμπνευση και παράδειγμα.
Αντ΄ αυτών οι ίδιοι εμμέσως ζητούν τη διατήρηση του status quo, τη διαιώνιση μέσα από μια ψευτοκάθαρση, -για όλα φταίει ο Τσοχατζόπουλος (sic) – του υπάρχοντος συστημικού καρκίνου. Με νηπιώδη, πολιτική σκέψη προτείνουν πάνω κάτω ότι και ο σκιώδης πρόεδρος της Δημοκρατίας: «Βρε παιδιά, βρείτε τα!» Πράγμα που αποδεικνύει ότι δεν έχουν αντιληφθεί τίποτε. Και πώς θα μπορούσε να συμβαίνει διαφορετικά, αφού οι ίδιοι υπήρξαν και είναι ακόμη ομοτράπεζοι με τους πρωταγωνιστές της εθνικής μας τραγωδίας; Θεσμικοί εκπρόσωποι πλάι στους χοντρούς δεσποτάδες με τις χρυσές ποιμαντικές ράβδους και τους ακαδημαϊκούς της ξέπνοης γνώσης και της κατεψυγμένης αλήθειας. Δυστυχώς για αυτούς, η κάθαρση σε αυτό το δράμα αργεί ακόμη εφόσον ουδείς εκ των πρωταγωνιστών τους δεν έχει προβεί σε ουσιαστική αυτοκριτική και εφόσον οι πάντες ψάχνουν για εύκολους αποδιοπομπαίους τράγους αλλά όχι για τις ουσιαστικές αιτίες της ύβρεως.
Εν ολίγοις: Η ευθύνη της πνευματικής ηγεσίας είναι τεράστια και δεν ξεπλένεται με τα SOS κάποιων επίλεκτων της τηλεδημοκρατίας και τινων επαγγελματιών της κομψευόμενης διαμαρτυρίας. (Διατυπωμένης μάλιστα και με ανύπαρκτο στυλ) Μαϊντανοί ευκαιρίας άλλοτε δοξολογούν το μνημόνιο άλλοτε επικρίνουν όσους το υπέγραψαν λειτουργώντας σαν δημοσιογράφοι υπηρεσίας και παπαγαλάκια αόρατων πλην υπαρκτών αφεντικών. Είναι αστείο να καταγγέλλουν πχ τις τράπεζες εκείνοι που κατ΄ επανάληψη μεγαλούργησαν με τις χορηγίες τους, καθιστάμενοι επίχρυσα έμβολα της κυρίαρχης μηχανής. Θυμάμαι τώρα τον πίνακα του ζάπλουτου Φασιανού «Νέοι επενδυτές οδεύοντες προς την Eurobank» αναρτημένου στην Εθνική Πινακοθήκη! Sancta Simplicitas. Άλλο παράδειγμα: Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, διορισμένος πρόεδρος του ΕΚΕΒΙ παρακαλώ, αντί να υπογράφει κείμενα διαμαρτυρίας, καλύτερα να υποβάλει την παραίτησή του διαμαρτυρόμενος. Ούτως ή άλλως, καμία κυβέρνηση δεν δ(ι)ωρίζει ταλέντο. Με άλλα λόγια, ο καθένας μας κρύβει δυστυχώς έναν σκελετό στη ντουλάπα του. Οι πιο μερακλήδες μάλιστα κοιμούνται και μ' ένα πτώμα...
Και κάτι τελευταίο. Την πρώτη και ύστατη φορά που είδα τον Άκη εκ του σύνεγγυς ήταν σε κοινωνική εκδήλωση στο σπίτι γνωστού ακτιβιστή δημοσιογράφου και μεγαλοστελέχους της «Ελευθεροτυπίας». Έτσι συνέβαινε ανέκαθεν. Το πρωί «μάλωναν», το βράδυ τα έπιναν αντάμα. Σαν σε δημοτικό τραγούδι! Οργανικοί διανοούμενοι και οι εκπρόσωποι του καθεστώτος. Διευθυντές εφημερίδων, μεγαλοκαλλιτέχνες, σύζυγοι-επιχειρηματίες, φιλότεχνοι πολιτικοί και οι χαριτωμένοι επενδυτές γενικώς. Χωρίς τσίπα, χωρίς αυτοκριτική, χωρίς αυτοεκτίμηση, χωρίς συνείδηση ιστορίας, χωρίς έγνοια ουσιαστική γι αυτόν τον τόπο, τον οποίο σήμερα θρηνούν. Κι αν κάποτε τα έντιμα δάκρυα του Καρούζου ήταν παράσημα στο στήθος του, τώρα οι κροκοδείλιοι κοπετοί των ανησυχούντων αστέρων, όταν δεν προκαλούν γέλιο, επιτείνουν τη διάχυτη μελαγχολία….
ΥΓ «… Αγανακτισμένος είμαι όχι από ατομική ιδιοτέλεια αλλά επειδή αυτός ο τόπος είναι πια αγορέξ… Ένα AGOREΧ είναι η Ελλάδα συνολικά ο κόσμος κι εμείς βέβαια στον βαθμό που το αποδεχόμαστε». Ν. Καρούζος, περ. Μανδραγόρας τευχ. 44 σελ. 12.
ΥΓ2 Τα ΜΜΕ έχασαν την είδηση της εικοσαετίας, δηλαδή τη χρεοκοπία της πατρίδας, υλική και πνευματική. Τι να μας πουν τώρα κι αυτά και οι «διανοούμενοί» τους;
Μάνος Στεφανίδης
επ. καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών
