υπερηχογραφική εξέταση. Είναι λιγότερο συχνές στις μικρές ηλικίες, ενώ η παρουσία τους σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση συνήθως συνεπάγεται περαιτέρω διερεύνηση για τον αποκλεισμό κάποιας κακοήθειας.
Αν και τις περισσότερες φορές οι κύστεις των ωοθηκών δεν δημιουργούν συμπτώματα, κάποιες φορές η παρουσία τους συνοδεύεται από αίσθημα βάρους, ή πιο πόνο χαμηλά στην κοιλιά, όπως και ενοχλήματα στην διάρκεια της επαφής. Άλλοτε, μία κύστη ωοθήκης μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο μίας γυναίκας και να έχει ως αποτέλεσμα διαταραχές περιόδου.Οι περισσότερες κύστεις των ωοθηκών είναι καλοήθους αιτιολογίας. Στην διάγνωση της φύσης μίας κύστης βοηθά η μορφή που έχει στον υπέρηχο, καθώς και τα αποτελέσματα των βιοχημικών εξετάσεων που γίνονται σε συνδυασμό για τον έλεγχο μίας κύστης. Οι πιο πολλές κύστεις προέρχονται από ωοθυλάκια που δεν ολοκλήρωσαν την ωορρηξία φυσιολογικά, ή που μετά την ωορρηξία δεν απορροφήθηκαν με αποτέλεσμα να παραμένουν εντός της ωοθήκης για αρκετόχρονικό διάστημα. Οι κύστεις αυτές έχουν την τάση να απορροφώνται από τον ίδιο τον οργανισμό χωρίς ιατρική παρέμβαση. Συνήθως, με απλή υπερηχογραφική παρακολούθηση μπορεί να γίνει εκτίμηση του μεγέθους, της φύσης της κύστης και να επανεκτιμηθεί μετά πάροδο δύο τριών μηνών προς επιβεβαίωση της απορρόφησης τους από τον ίδιο τον οργανισμό. Άλλοτε, μπορεί να δοθεί μία αγωγή ορμονικής θεραπείας με αντισυλληπτικά χάπια για να επιταχυνθεί η διαδικασία απορρόφησης των κύστεων αυτών. Τέτοιου είδους κύστεις σπάνια χρειάζονται χειρουργικήπαρέμβαση, παρά μόνο αν μεγαλώνουν σε μέγεθος, προκαλούν ολοένα αυξανόμενα συμπτώματα και δεν υποχωρούν με συντηρητική φαρμακευτική αγωγή.
Μία άλλη ομάδα καλοήθων κύστεων ωοθηκών είναι αυτές που προέρχονται από ενδομητρίωση. Οικύστεις αυτές, γνωστές ως ενδομητριώματα, έχουν το χαρακτηριστικό της σχετικά αργής εξέλιξης και της παρουσίας αίματος στο εσωτερικό τους, που καθώς περνά ο χρόνος, γίνεται πιο σκούρο σε απόχρωση, εξού και ο χαρακτηρισμός τους ως ‘σοκολατοειδείς΄ κύστεις. Αυτές οι κύστεις όταν συνοδεύονται από συμπτώματα, κυρίως πόνου στην κοιλιά, είτε με περίοδο, είτε χωρίς, αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Πιο συγκεκριμένα, με την εφαρμογή της λαπαροσκοπικής χειρουργικής μπορεί να γίνει εκτίμηση της περιοχής των γεννητικών οργάνων και της πυέλου για παρουσία ενδομητρίωσης και ταυτόχρονα να γίνει αφαίρεση της κύστης αυτής και καυτηρίαση άλλων εστιών ενδομητρίωσης που μπορεί να συνυπάρχουν.
Οι επιπλοκές από τις κύστεις των ωοθηκών είναι σπάνιες. Συγκεκριμένα, οι επιπλοκές που περιγράφονται προέρχονται είτε από ρήξη, όταν μεγαλώσουν σημαντικά σε μέγεθος, είτε από αιμορραγία, είτε από φλεγμονή των κύστεων αυτών, είτε από συστροφή. Η τελευταία επιπλοκή, αυτή της συστροφής δημιουργείται όταν, λόγω μεγέθους, μία κύστη γυρίσει στην βάση της κάτι που προκαλεί ισχυρό πόνο και μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε νέκρωση της ίδιας της ωοθήκης. Επιπλοκές που έχουν σχέση με το μέγεθος της κύστης αντιμετωπίζονται κατά κύριο λόγο και πάλι λαπαροσκοπικά με την αφαίρεση της κύστης, χωρίς να επηρεαστεί η λειτουργία της υπόλοιπης ωοθήκης, και ολοκληρώνονται με την ιστολογική εξέταση που διενεργείται για την διευκρίνησητης φύσης της κύστης.
Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ κύστης ωοθήκης και πολυκυστικών ωοθηκών. Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι ωοθήκες που δεν έχουν κάποια σχέση με κύστεις. Παρότι ο όρος ‘πολυκυστικές’ παραπέμπει σε κύστεις, στην πραγματικότητα περιγράφει την παρουσία πολλών ανώριμων ωαρίων που συσσωρεύονται στην ωοθήκη καθώς δεν μπορούν να οδηγηθούν σε ωορρηξία.
Τέλος, πολλές φορές η παρουσία κύστεων ωοθηκών μπορεί να είναι αποτέλεσμα ορμονικής θεραπείας που προηγήθηκε για θέμα γονιμότητας. Η πρόκληση ωορρηξίας είτε με χάπια κιτρικής κλομιφαίνης, είτε με ενέσεις γοναδοτροπίνης, συχνά οδηγεί σε δημιουργία κύστεων, οι οποίες όμως είναι παροδικές και σπάνια χρειάζονται ιατρική αντιμετώπιση.
Από τον Νίκο Χριστοφορίδη
MD, MRCOG
Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Υπεύθυνος Κλινικού Τμήματος Embryolab
Αν και τις περισσότερες φορές οι κύστεις των ωοθηκών δεν δημιουργούν συμπτώματα, κάποιες φορές η παρουσία τους συνοδεύεται από αίσθημα βάρους, ή πιο πόνο χαμηλά στην κοιλιά, όπως και ενοχλήματα στην διάρκεια της επαφής. Άλλοτε, μία κύστη ωοθήκης μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο μίας γυναίκας και να έχει ως αποτέλεσμα διαταραχές περιόδου.Οι περισσότερες κύστεις των ωοθηκών είναι καλοήθους αιτιολογίας. Στην διάγνωση της φύσης μίας κύστης βοηθά η μορφή που έχει στον υπέρηχο, καθώς και τα αποτελέσματα των βιοχημικών εξετάσεων που γίνονται σε συνδυασμό για τον έλεγχο μίας κύστης. Οι πιο πολλές κύστεις προέρχονται από ωοθυλάκια που δεν ολοκλήρωσαν την ωορρηξία φυσιολογικά, ή που μετά την ωορρηξία δεν απορροφήθηκαν με αποτέλεσμα να παραμένουν εντός της ωοθήκης για αρκετόχρονικό διάστημα. Οι κύστεις αυτές έχουν την τάση να απορροφώνται από τον ίδιο τον οργανισμό χωρίς ιατρική παρέμβαση. Συνήθως, με απλή υπερηχογραφική παρακολούθηση μπορεί να γίνει εκτίμηση του μεγέθους, της φύσης της κύστης και να επανεκτιμηθεί μετά πάροδο δύο τριών μηνών προς επιβεβαίωση της απορρόφησης τους από τον ίδιο τον οργανισμό. Άλλοτε, μπορεί να δοθεί μία αγωγή ορμονικής θεραπείας με αντισυλληπτικά χάπια για να επιταχυνθεί η διαδικασία απορρόφησης των κύστεων αυτών. Τέτοιου είδους κύστεις σπάνια χρειάζονται χειρουργικήπαρέμβαση, παρά μόνο αν μεγαλώνουν σε μέγεθος, προκαλούν ολοένα αυξανόμενα συμπτώματα και δεν υποχωρούν με συντηρητική φαρμακευτική αγωγή.
Μία άλλη ομάδα καλοήθων κύστεων ωοθηκών είναι αυτές που προέρχονται από ενδομητρίωση. Οικύστεις αυτές, γνωστές ως ενδομητριώματα, έχουν το χαρακτηριστικό της σχετικά αργής εξέλιξης και της παρουσίας αίματος στο εσωτερικό τους, που καθώς περνά ο χρόνος, γίνεται πιο σκούρο σε απόχρωση, εξού και ο χαρακτηρισμός τους ως ‘σοκολατοειδείς΄ κύστεις. Αυτές οι κύστεις όταν συνοδεύονται από συμπτώματα, κυρίως πόνου στην κοιλιά, είτε με περίοδο, είτε χωρίς, αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Πιο συγκεκριμένα, με την εφαρμογή της λαπαροσκοπικής χειρουργικής μπορεί να γίνει εκτίμηση της περιοχής των γεννητικών οργάνων και της πυέλου για παρουσία ενδομητρίωσης και ταυτόχρονα να γίνει αφαίρεση της κύστης αυτής και καυτηρίαση άλλων εστιών ενδομητρίωσης που μπορεί να συνυπάρχουν.
Οι επιπλοκές από τις κύστεις των ωοθηκών είναι σπάνιες. Συγκεκριμένα, οι επιπλοκές που περιγράφονται προέρχονται είτε από ρήξη, όταν μεγαλώσουν σημαντικά σε μέγεθος, είτε από αιμορραγία, είτε από φλεγμονή των κύστεων αυτών, είτε από συστροφή. Η τελευταία επιπλοκή, αυτή της συστροφής δημιουργείται όταν, λόγω μεγέθους, μία κύστη γυρίσει στην βάση της κάτι που προκαλεί ισχυρό πόνο και μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε νέκρωση της ίδιας της ωοθήκης. Επιπλοκές που έχουν σχέση με το μέγεθος της κύστης αντιμετωπίζονται κατά κύριο λόγο και πάλι λαπαροσκοπικά με την αφαίρεση της κύστης, χωρίς να επηρεαστεί η λειτουργία της υπόλοιπης ωοθήκης, και ολοκληρώνονται με την ιστολογική εξέταση που διενεργείται για την διευκρίνησητης φύσης της κύστης.
Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ κύστης ωοθήκης και πολυκυστικών ωοθηκών. Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι ωοθήκες που δεν έχουν κάποια σχέση με κύστεις. Παρότι ο όρος ‘πολυκυστικές’ παραπέμπει σε κύστεις, στην πραγματικότητα περιγράφει την παρουσία πολλών ανώριμων ωαρίων που συσσωρεύονται στην ωοθήκη καθώς δεν μπορούν να οδηγηθούν σε ωορρηξία.
Τέλος, πολλές φορές η παρουσία κύστεων ωοθηκών μπορεί να είναι αποτέλεσμα ορμονικής θεραπείας που προηγήθηκε για θέμα γονιμότητας. Η πρόκληση ωορρηξίας είτε με χάπια κιτρικής κλομιφαίνης, είτε με ενέσεις γοναδοτροπίνης, συχνά οδηγεί σε δημιουργία κύστεων, οι οποίες όμως είναι παροδικές και σπάνια χρειάζονται ιατρική αντιμετώπιση.
Από τον Νίκο Χριστοφορίδη
MD, MRCOG
Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Υπεύθυνος Κλινικού Τμήματος Embryolab
omorfamistika.gr
