1) Κινδυνεύουν οι καταθέσεις μου;
«Κατηγορηματικά όχι» είναι η απάντηση που δίνουν τραπεζικά στελέχη, παράγοντες της αγοράς και κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών. Μπορεί η κρίση να κλιμακώνεται, οι ελληνικές τράπεζες όμως είναι θωρακισμένες και προστατευμένες. Ανεξάρτητα από τις εξελίξεις, τα χρήματα που έχουν τοποθετηθεί σε εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να θεωρούνται απολύτως ασφαλή.
2) Αν κλείσει η τράπεζα μου, χάνω τα χρήματά μου;
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία και για ελληνικές τράπεζες που ανανεώθηκε μάλιστα πρόσφατα, το κράτος εγγυάται τις καταθέσεις κάθε τύπου (εκτός από repos) για ποσό έως 100.000 ευρώ ανά καταθέτη. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα και στο απίθανο ενδεχόμενο πτώχευσης κάποιας ελληνικής τράπεζας, οι καταθέτες δεν κινδυνεύουν να χάσουν τα χρήματά τους, καθώς το κράτος αναλαμβάνει την πληρωμή. Εδώ βέβαια τίθεται και το ερώτημα "ποιό κράτος θα τις προστατεύσει αφού το ίδιο το κράτος βρίσκεται πρωτίστος σε κίνυνο χεοκωπίας"; Αλλά ας θεωρήσουμε ότι αυτό το σενάριο της προστασίας των καταθέσεων από πλευράς κράτους ισχύει έτσι ώστε να μη θεωρηθούμε υπερβολικά αρνητικοί. Όπως εξηγούν πάντως τραπεζικά στελέχη, ακόμα και αν κάποια τράπεζα αντιμετωπίσει πρόβλημα, το πιθανότερο σενάριο είναι να απορροφηθεί από άλλη ή άλλες, προκειμένου να μην διαταραχθεί η ισορροπία του συστήματος. Απλώς, όπως αναφέρουν, ο καταθέτης θα έχει πρόσβαση στα χρήματά του μέσω άλλης τράπεζας.
3) Να καταθέσω τα χρήματά μου σε υποκατάστημα ξένης τράπεζας στην Ελλάδα;
Οι ξένες τράπεζες, με έδρα χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργούν στην Ελλάδα διέπονται από το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει στην κάθε χώρα. Αν δηλαδή η τράπεζα πτωχεύσει οι Έλληνες καταθέτες θα πρέπει να αναζητήσουν τα χρήματά τους μέσω της έδρας της τράπεζας, εκτός της Ελλάδος. Αντίστοιχα, οι εγγυήσεις που δίνονται για τις καταθέσεις διαφέρουν από κράτος σε κράτος.
Συνεπώς, όποιος επιλέξει να καταθέσει χρήματα σε μη ελληνικές τράπεζες (συμπεριλαμβανομένων και των κυπριακών) θα πρέπει να ελέγξει το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει σε κάθε χώρα. Για τις κυπριακές τράπεζες πάντως, το όριο είναι τα 100.000 ευρώ, όσο ακριβώς και στην Ελλάδα.
4) Να σπάσω τις καταθέσεις μου σε πολλούς λογαριασμούς για μεγαλύτερη ασφάλεια;
Αυτή τη στιγμή, το νομοθετικό πλαίσιο καλύπτει καταθέσεις έως 100.000 ευρώ ανά δικαιούχο, ανά τράπεζα. Αυτό σημαίνει ότι αν σε έναν λογαριασμό υπάρχουν δύο δικαιούχοι (π.χ. ένα ανδρόγυνο), καλύπτεται μέχρι του ποσού των 200.000 ευρώ.
Αντίστοιχα, αν κάποιος καταθέσει 300.000 ευρώ σε τρεις διαφορετικές τράπεζες, καλύπτεται πλήρως για το σύνολο των χρημάτων του. Αντίστοιχα, αν μια τριμελής οικογένεια έχει καταθέσεις ύψους 1 εκατ. ευρώ, μπορεί να «σπάσει» τα χρήματα σε τέσσερις τράπεζες, καταθέτοντας 250.000 ευρώ σε κάθε λογαριασμό, ώστε να είναι πλήρως καλυμμένη.
5) Πώς μπορώ να καταθέσω τα χρήματά μου στο εξωτερικό;
Η διακίνηση των κεφαλαίων εντός και εκτός Ελλάδος είναι νόμιμη διαδικασία, αν και περιλαμβάνει αρκετή γραφειοκρατία, κυρίως στο κομμάτι της καταπολέμησης του «ξεπλύματος» χρήματος από παράνομες δραστηριότητες. Αφού ξεπεράσει κανείς το σκόπελο αυτό, μπορεί να επιλέξει χώρα και τράπεζα στην οποία και θα καταθέσει τα χρήματά του.
Προσοχή χρειάζεται στο κομμάτι του πόθεν έσχες, αλλά και στη φορολόγηση των τόκων, καθώς το υπουργείο Οικονομικών έχει απειλήσει πολλάκις εκείνους που έβγαλαν χρήματα έξω από την Ελλάδα για να αποφύγουν τους φόρους.
6) Με ποια κριτήρια να διαλέξω τράπεζα;
Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, η αξιοπιστία της κάθε τράπεζας εξαρτάται από δύο παράγοντες: από τα οικονομικά της μεγέθη και από την κατάσταση της χώρας στην οποία εδρεύει. Οι τρεις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης, (Moody’s, Standard and Poor’s, και Fitch) «βαθμολογούν» όλες τις τράπεζες και τις οικονομίες του πλανήτη, γεγονός που αποτελεί και έναν «μπούσουλα» για την ασφάλεια και την ευρωστία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Εντούτοις, οι βαθμολογίες αυτές δεν είναι απόλυτες, καθώς τα ομόλογα της Lehman Brothers είχαν την καλύτερη δυνατή διαβάθμιση (ΑΑΑ) λίγο πριν η τράπεζα χρεοκοπήσει.
7) Να βάλω τα χρήματά μου σε θυρίδα;
Πολλοί είναι εκείνοι που επέλεξαν να «σηκώσουν» μέρος των καταθέσεων τους από την τράπεζα. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι χρήματα που τοποθετούνται σε θυρίδες δεν τοκίζονται, ενώ στην περίπτωση που κλαπούν από τη θυρίδα, πολύ δύσκολα ο πελάτης της τράπεζας να πάρει πίσω το σύνολο του ποσού, εκτός αν κάνει ειδική ασφάλεια, δηλώνοντας στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα το πλήρες περιεχόμενο της θυρίδας του.
8) Να αγοράσω κρατικά ομόλογα;
Τα κρατικά ομόλογα άλλων χωρών, όπως αυτά της Γερμανίας, το 10ετές αμερικανικό, τα νορβγηγικά και γενικότερα αυτά κρατών με πιστοληπτική διαβάθμιση ΑΑΑ θεωρούνται περισσότερο ασφαλή σε σχέση με τις καταθέσεις, όμως η αξία τους αυξομειώνεται καθημερινά στη δευτερογενή αγορά ενώ η απόδοση τους είναι σαφώς χαμηλότερη. Η μόνη περίπτωση να μην εισπράξει κανείς το κουπόνι των αποδόσεων και το κεφάλαιο στη λήξη του ομολόγου είναι να χρεοκοπήσει το κράτος που τα εκδίδει. Εντούτοις, αν ο επενδυτής έχει ανάγκη τα χρήματα και πρέπει να «σπάσει» το ομόλογο πριν αυτό λήξει, κινδυνεύει να έχει σημαντικές κεφαλαιακές απώλειες. Αν όμως οι κάτοχοι των ομολόγων περιμένουν τη λήξη τους, θα εισπράξουν στο ακέραιο την ονομαστική αξία της επένδυσής τους.
9) Πόσο ασφαλή είναι τα προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου;
Τα προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου (όπως και τα repos και τα σύνθετα καταθετικά προϊόντα) δεν καλύπτονται από το νόμο για την ασφάλεια των καταθέσεων. Αντίθετα, η εγγύηση του κεφαλαίου στη λήξη εξαρτάται από τον εκδότη του προϊόντος, ο οποίος μπορεί να είναι είτε η τράπεζα η οποία το διαθέτει ή ακόμη και κάποιο τρίτο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, εντός και εκτός Ελλάδος. Συνεπώς, σε αυτή την περίπτωση, ο επενδυτής είναι εκτεθειμένος στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας της τράπεζας ή του οποιουδήποτε άλλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, το οποίο και έχει εκδώσει αρχικά.
10) Για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα να «κλειδώσω» σε προθεσμιακές καταθέσεις; Τι πληρώνω αν χρειαστεί να τις «σπάσω»;
Κατά κανόνα, όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της προθεσμιακής κατάθεσης, τόσο υψηλότερα είναι τα επιτόκια. Αυτή τη στιγμή οι αποδόσεις βρίσκονται σε επίπεδα-ρεκόρ, άνω του 5% για έξι μήνες από μικρές τράπεζες και η συγκυρία θεωρείται ιδιαίτερα καλή για εκείνους που θέλουν να «κλειδώσουν» τα χρήματα τους με υψηλές αποδόσεις. Αντίστοιχα, αν κάποιος καταθέτης χρειαστεί να «σπάσει» την προθεσμιακή κατάθεση θα πληρώσει «ποινή» στην τράπεζα. Το ύψος της ποινής εξαρτάται από τη διάρκεια της κατάθεσης και το πόσο κοντά στη λήξη της γίνεται η απόσυρση των χρημάτων, σε κάθε περίπτωση όμως δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των τόκων και να αφαιρεθούν χρήματα από το κεφάλαιο.
