του διεθνούς ενδιαφέροντος καθώς φροντίζουν γι' αυτό οι λαοί της, όμως οι δυναμικές έχουν μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια και σε συνδυασμό με τις αναταραχές που έχει προκαλέσει η λεγόμενη "Αραβική Άνοιξη" οδηγούν σε μια περίεργη κατάσταση που όμοιά της δύσκολα μπορεί να αναζητήσει κανείς στο παρελθόν.
Στο κέντρο των εξελίξεων βρίσκονταν μέχρι σήμερα το Παλαιστινιακό και καθαυτό ως πρόβλημα προκαλούσε το παγκόσμιο πολιτικό ενδιαφέρον. Σήμερα όμως είναι ορατές κι άλλες συνιστώσες δυνάμεις που συνδυαζόμενες δημιουργούν ένα ενδεχομένως εκρηκτικό σύνολο το οποίο δύσκολα μπορεί να αφήσει την Ανατολική Μεσόγειο ανέπαφη... ακόμα και την Ελλάδα.
Στη Συρία τα όπλα του καθεστώτος Άσαντ δεν έχουν σιγήσει ακόμα, αντιθέτως κλιμακώνουν την καταστολή της εξέγερσης της σουνιτικής πλειοψηφίας της χώρας εναντίον του. Εν προκειμένω, ας μην ονειροπολούμε... η εξέγερση δεν έχει τόσα πολλά κοινωνικά ή δημοκρατικά χαρακτηριστικά όσα θα επιθυμούσε η φιλελεύθερη Δύση. Η εξέγερση στη Συρία στηρίζεται σε βαθύτατα πολιτικές συγκρούσεις μεταξύ της σουνιτικής πλειοψηφίας και του κατά κύριο λόγο αλεβιτικού καθεστώτος. Η εσωτερική πολιτική κατάσταση λοιπόν έχει εδώ και πολύ καιρό απασχολήσει τη διεθνή κοινότητα όμως μόνο εδώ και λίγες μέρες έχει ουσιαστικά διεθνοποιηθεί. Μονάχα πολύ πρόσφατα, δηλαδή, εκφράστηκαν ρητά επίσημες απόψεις, πχ των ΗΠΑ και της Τουρκίας, περί της απονομιμοποίησης του καθεστώτος Άσαντ εξαιτίας της βίαιης καταστολής που εφαρμόζει. Μάλιστα η κλιμάκωση της βίας με τη χρήση βαρέων όπλων έδωσε αφορμή στην Άγκυρα να αφήσει αόριστες απειλές χρήσης βίας κατά της Συρίας να αιωρούνται. Για την ώρα οι απειλές αυτές παραμένουν ως πραγματοποιήθηκαν, δηλαδή παντελώς αόριστες και γενικόλογες, ωστόσο αξίζει κανείς να κρατάει κατά νου την περίπτωση της Αλεξανδρέττας και το πώς αυτή πέρασε στα χέρια της Τουρκίας.
Στο Ισραήλ έχει μετά τα γεγονότα των τελευταίων ημερών αυξηθεί ξανά η ένταση στις σχέσεις τόσο με την Παλαιστινιακή Αρχή όσο και με τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Ο θάνατος 8 Ισραηλινών τουριστών και στρατιωτών έγινε αφορμή για βίαιη απάντηση της κυβέρνησης της χώρας με βομβαρδισμούς στη Γάζα. Αποτέλεσμα της κλιμάκωσης αυτής ήταν και ο θάνατος 3 Αιγύπτιων αστυνομικών στα σύνορα με το Ισραήλ από πυρά ισραηλινού ελικοπτέρου. Ως αποτέλεσμα αυτών σήμερα η Αίγυπτος έχει ανακαλέσει τον πρέσβη της από τη χώρα ενώ παράλληλα και η Χαμάς έχει ανακοινώσει το τέλος της εκεχειρίας της με το Ισραήλ. Εξελίξεις καθόλου ασήμαντες αν λάβει κανείς υπόψη του το πόσο εύφλεκτη πολιτικά, θρησκευτικά και στρατιωτικά είναι η συγκεκριμένη περιοχή.
Την ίδια ώρα, στην Κύπρο τα σενάρια τουρκικής πολιτικής παρέμβασης δίνουν και παίρνουν με αφορμή την πραγματοποίηση ερευνών για φυσικό αέριο στην Κυπριακή ΑΟΖ. Από την αρχή της ιστορίας αυτής η Άγκυρα όπως ήταν επόμενο δεν είχε τις καλύτερες προθέσεις, όμως η στάση της δείχνει ιδιαίτερα αγχωμένη, αν όχι επιθετική, τώρα που οι επιτυχημένες κινήσεις της Κύπρου έχουν πια αποφέρει αποτελέσματα και φέρνουν το στόχο της εκμετάλλευσης του υποθαλάσσιου πλούτου της ολοένα και πιο κοντά.
Το Ιράν, φαινομενικά απόμακρο, αλλά ουσιαστικά ακολουθώντας πολύ κοντά τα τεκταινόμενα, δείχνει να αναμένει μια λιγότερο ρευστή κατάσταση στον χώρο για να βγάλει τα συμπεράσματά του και να κινηθεί διπλωματικά. Από την αρχή της "Αραβικής Άνοιξης" η χώρα είναι σε κατάσταση stand-by άλλοτε δοκιμάζοντας τα αντανακλαστικά των αντίπαλων σε αυτήν δυνάμεων (όπως πχ στην κρίση του Μπαχρέιν) κι άλλοτε απλά "διαβάζοντας" τις εξελίξεις και προσαρμόζοντας τον περιφερειακό της στρατηγικό σχεδιασμό.
Ο κεντρικός παρονομαστής στις παραπάνω εξελίξεις δυστυχώς ή ευτυχώς δείχνει πως είναι η Τουρκία και η στάση που αυτή είναι διατεθειμένη να τηρήσει απέναντι σε καθεμιά από τις πλευρές της τωρινής κατάστασης στη Μ. Ανατολή. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχοντας ανατρέψει μια μακρόχρονη στρατηγική συμμαχίας με το Ισραήλ διεκδικεί με αξιώσεις εδώ και μερικά χρόνια το ρόλο του εν δυνάμει αντιπάλου (και όχι απλά ανταγωνιστή). Τα διπλωματικά επεισόδια μεταξύ των δύο χωρών είναι ήδη αρκετά και η Άγκυρα δεν χάνει ευκαιρία να "δείξει δόντια" στον παλαιό της σύμμαχο φροντίζοντας πάντοτε όμως τις κινήσεις της αυτές αφενός να τις καμουφλάρει με το ανάλογο ηθικιστικό μανδύα κι αφετέρου να τις διαφημίζει σε ολόκληρο τον αραβικό (και πλέον) κόσμο. Η Άγκυρα εξάλλου διεκδικεί με αξιώσεις εδώ και μια πενταετία τον ρόλο της, τουλάχιστον κατ' ευφημισμό, περιφερειακής υπερδύναμης, και συνεπακόλουθα αρέσκεται στο να συμπεριφέρεται ανάλογα, είτε απέναντί της έχει τις ΗΠΑ, την ΕΕ, την Ελλάδα, τη Συρία, την Κύπρο ή το Ισραήλ. Όμως με την παρούσα κατάσταση όπως αυτή διαμορφώνεται μετά και τις τελευταίες εξελίξεις στο Παλαιστινιακό, η εξίσωση αν μη τι άλλο μπερδεύει με περισσότερους αγνώστους. Η Τουρκία έχει ήδη ανοίξει διπλωματικό μέτωπο τόσο με την Κύπρο, για το θέμα των εξορυκτικών δραστηριοτήτων, όσο και με τη Συρία, για το θέμα της καταστολής της εξέγερσης, ενώ παράλληλα έχει φροντίσει να αφήσει ανοιχτές τις πληγές στις σχέσεις της με το Ισραήλ. Οι πρόσφατες, μάλιστα, τεραστίου αναστήματος δηλώσεις του ΥπΕξ της, κ. Νταβούτογλου, αναφορικά με την εσωτερική κατάσταση στη Συρία όσο και οι προαναφερθείσες αόριστες απειλές κατά του καθεστώτος Άσαντ δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια ελιγμών στην τουρκική εξωτερική πολιτική, τουλάχιστον όχι αν η Άγκυρα επιθυμεί να διατηρήσει την συγκυριακά αποκτηθείσα φήμη της ως υπερδύναμης. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Άγκυρα εντείνει τη σύγκρουσή της με τους αντάρτες του PKK. Οι νέες επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα άραγε θα μείνουν αναπάντητες από την τουρκική διπλωματία; Αν κρίνουμε από το πρόσφατο παρελθόν, σίγουρα όχι. Το επεισόδιο με τους Αιγύπτιους αστυνομικούς; Η επιδείνωση των σχέσεων του Ισραήλ με την Αίγυπτο είναι δεδομένη όμως η Άγκυρα θα κάνει χρήση αυτής της εξέλιξης στη στάση της απέναντι στο Τελ Αβίβ;
Σταυρόλεξο τριών διαστάσεων μοιάζει η τωρινή κατάσταση στη Μέση Ανατολή και το ανησυχητικό είναι ότι η ελληνική διπλωματία παραμένει στην δική της μηδενική διάσταση που έχει χαράξει από το 2009 αναλώμενη ουσιαστικά σε ανούσιες μαρκετίστικες επαφές εκ φιλοδοξιών-κορυφής αλλά εξ αποτελέσματος-πάτου με μοναδική πυξίδα την εξεύρεση εξωτερικής βοήθειας για την αντιμετώπιση του εξωτερικού χρέους της χώρας. Τέτοια μανιώδη αφοσίωση ούτε ο Νώε δεν έδειξε όταν έφτιαχνε την Κιβωτό. Τουλάχιστον εκείνος σώθηκε... Η Ελλάδα όμως δίχως στιβαρή διπλωματία στον ευαίσθητο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου πώς ακριβώς θα σωθεί;
Γνώμη μου είναι πως ο συνδυασμός των τρεχουσών εξελίξεων στο σύνολο της Μέσης Ανατολής δεν αποτελεί μόνο πηγή προβλημάτων, αλλά και πηγή τεράστιου πλούτου. Η ελληνική διπλωματία μπορεί, αν προσεγγίσει μετρημένα, προσεχτικά και με συγκεκριμένο στρατηγικό προσανατολισμό να αποκομίσει μεγάλα οφέλη, κάτι που θα μπορούσε βεβαίως να είχε κάνει τόσο και με την κρίση στη Λιβύη όσο και με τις εξεγέρσεις στον αραβικό χώρο γενικότερα και που δυστυχώς δεν έκανε. Καταρχήν μας ενδιαφέρει να δούμε τα αντανακλαστικά της χώρας μας ποια θα είναι τόσο αναφορικά με την, πιο άμεσα ενδιαφέρουσα, κατάσταση στη Κύπρο όσο και με το υπόλοιπο, και μεγαλύτερο, τμήμα της τωρινής μεσανατολικής κρίσης. Κατά δεύτερο λόγο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να δούμε πώς ακριβώς θα επιχειρήσει να διαχειριστεί η Άγκυρα, εν μέσω των φιλοδοξιών της, το σύμπλεγμα μετώπων που τόσο ανεύθυνα έχει ανοίξει και το αν και πόσο φθαρμένη θα βγει από αυτήν την πρόκληση κυρίως στα μάτια του διεθνούς καθώς και του περιφερειακού της υποσυστήματος.
3kyklo.gr
