τα ντρίλινα ρούχα και τριτοκοσμικές για σήμερα συνθήκες ζωής μετά το πόλεμο και τον εμφύλιο που αποδεκάτισε κάθε ικμάδα οικονομικού πόρου της ως τα μέσα της δεκαετίας του '70 και έκτοτε κάλπαζε σε δημιουργία και άνοδο. Μεταξύ του 1950 και του 1973, ο μέσος όρος οικονομικής ανάπτυξης της χώρας κυμαινόταν γύρω στο 7%, όντας ο δεύτερος στον κόσμο, μετά από αυτόν της Ιαπωνίας.
Κατοχή και Εμφύλιος
Από το 1941 ως το 1944, η Γερμανική Κατοχή της Ελλάδας (τότε ήταν πολεμική και τώρα οικονομική) και οι θηριώδεις μάχες της με την Ελληνική αντίσταση και μετά οι Αδερφοφάδες –κατά ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ – κατ’ άλλους Εμφύλιος - είχε πρωτοφανείς, ολέθριες συνέπειες για την υποδομή και την οικονομία της χώρας. Επιπλέον, μετά το τέλος του Πολέμου, η Ελλάδα αντιμετώπισε έναν ιδιαίτερα σκληρό εμφύλιο πόλεμο μέχρι το 1949. Το 1950, η θέση της ελληνικής οικονομίας στον παγκόσμιο χάρτη είχε επιδεινωθεί δραματικά. Σύμφωνα με τον Angus Maddison (Monitoring the World Economy 1820-1992, OECD 1995), το ελληνικό κατά κεφαλήν εισόδημα έπεσε συγκριτικά με αυτό της Γαλλίας, από 62% το 1938, σε περίπου 40% το 1949.
Οι υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης παρατηρήθηκαν τη δεκαετία του '50, πολλές φορές ξεπερνώντας το 10% (η βιομηχανική παραγωγή αυξανόταν επίσης κατά 10% ετησίως, για πολλά χρόνια, κυρίως κατά τη δεκαετία του '60). Ο όρος "θαύμα" όμως, χρησιμοποιείται σε σχετικά μικρό βαθμό, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Ο λόγος συνδέεται με την ίδια την ελληνική κοινωνία: η μεταπολεμική περίοδος, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70, ήταν μια εποχή βαθιών πολιτικών διχασμών, με αποκορύφωμα την Χούντα των Συνταγματαρχών (1967 - 1974).
Είναι γεγονός ότι μετά την αποχώρηση του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ στο Παρίσι ως Τριανταφυλλίδη…. και την πολιτική αναρχία που ξέσπασε στο μετέπειτα διάστημα η πλειονότητα του κόσμου αναφωνούσε επιζητώντας ,λύση σε νέα μορφή και πρόσωπα διακυβέρνησης με το μήνυμα «δεν βρίσκεται ένας συνταγματάρχης να τους βάλει όλους του παλιούς πολιτικούς σε ένα καράβι και να το βουλιάξει στο Σαρωνικό?»
Είναι δύσκολο για τους Έλληνες να εντοπίσουν "θετικές πτυχές" στη διάρκεια αυτής της επταετίας – του Γύψου – και το πάγωμα των ατομικών ελευθεριών όταν εξαιτίας των επιρροών του παλαιοκομματικού στάτους υποβαθμίστηκε η παρουσία τους και το συμμάζεμα της οικονομίας της ΕΛΛΑΔΟΣ, αφού με την εσωτερική κατανάλωση και δανεισμό (τετραπλασιάστηκε αλλά η Ελλάδα χρωστούσε στους Έλληνες και όχι στους ξένους ) κατάφεραν στο πέρας της ,να έχουν πλεονασματικά αποτελέσματα και οι ΕΛΛΗΝΕΣ να έχουν ζήσει στο διάστημα αυτό, ανέμελα από την οικονομική ευφορία του εθνικού πλούτου που διαχειρίστηκαν.
Οι δρόμοι και τα έργα ήταν Δημόσια ,γινόντουσαν με μέσα κατασκευαστικά από τη στρατιωτική ΜΟΜΑ - τότε η Ελλάδα απέκτησε οδικό δίκτυο σύγχρονο και έβαλαν τους κακούς και κερδοσκόπους κατασκευαστές στην άκρη , η ναυτιλία είχε τις μεγάλες επιδόσεις της ,η κατασκευαστική άνοδος και τα διαμερίσματα στο forte τους ,τα ήθη και τα έθιμα ήσαν υγιή ,με πρώτο το θεσμό της προβολής της Ελλάδος και της οικογένειας .Ο σεβασμός προς τα ιδεώδη της φυλής μεγάλος και ο τρόπος ζωής Ελλήνων ζηλευτός και αναγνωρισμένος από τους ξένους και τους Έλληνες της αλλοδαπής .Τότε υπήρχε τιμή και λόγος -μπέσα αλλιώς δεν έστεκες στη κοινωνία. Δεν υπήρχαν εμφανώς Λαμόγια . Επιπλέον, η ανάπτυξη αυτή (τουλάχιστον στην αρχή) ήταν κοσμογονική και άλλαξε των τρόπο ζωής των Νεοελλήνων ,αφού ετέθησαν τα θεμέλια της βιομηχανικής επανάστασης και με τις επιδοτήσεις της ΕΤΒΑ άρχισαν να δημιουργούνται η μεγάλες βιομηχανίες της Ελλάδος και ο νέος τρόπος ,αστικού τρόπου ζωής μετά τον βιομηχανισμό της.
Υπερβάσεις αυτής της εξέλιξης έδωσαν κίνητρα στους νέους της υπαίθρου να αναζητήσουν πόρους και εργασία στα αστικά κέντρα και για να εγκατασταθούν πώλησαν κτήματα και εγκαταστάθηκαν στο μεγάλο κέντρο για να αγοράσουν ένα σύγχρονο διαμέρισμα σε πολυκατοικία –νέος θεσμός – και απέκτησαν εργασία και χρήματα.
Δέλεαρ οι απολαύσεις και υπηρεσίες του σύγχρονου πολιτισμού –καυτό νερό από τους θερμοσίφωνες –μέχρις τότε δούλευαν το καζάνι οι νοικοκυρές, ακόμη και για τη λάτρα.
Δέλεαρ αυτής της απόφασης , το μίνιμαλ περιβάλλον του διαμερίσματος και οι διασκεδάσεις της νυκτερινής ζωής ,που πολυποίκιλα άρχισαν να προσφέρονται. Αυτός ο νέος τρόπος ζωής διεύρυνε το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, με αποτέλεσμα να επιταθούν οι πολιτικοί διχασμοί αφού όλοι δεν μπορούσαν να ζήσουν με τον ίδιο τρόπο λόγω διαφορετικής οικονομικής και κοινωνικής οροφής .
Το ελληνικό θαύμα
Η ταχεία ανάρρωση της ελληνικής οικονομίας διευκολύνθηκε από έναν αριθμό μέτρων που ελήφθησαν. Σε αυτά τα μέτρα συμπεριλαμβάνεται και η οικονομική ενίσχυση εκ μέρους των Η.Π.Α. στα πλαίσια του Σχεδίου Μάρσαλ, καθώς και η υποτίμηση της δραχμής. Ακόμη, την εικόνα βοήθησαν ξένες επενδύσεις, σημαντική ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας, ανάπτυξη του τουρισμού και των υπηρεσιών γενικότερα. Τελευταία αλλά εξίσου σημαντική, υπήρξε η ογκώδης οικοδομική δραστηριότητα, η οποία επικεντρώθηκε κυρίως σε τεράστια έργα υποδομής, όπως και στην ανακατασκευή των ελληνικών πόλεων. Η ανοικοδόμηση αυτή όμως, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις δραματικές συνέπειες που είχε η οικονομική αυτή άνοδος, στην ελληνική κοινωνία και στην ανάπτυξη των πόλεών της. Αποτέλεσμα της κατασκευαστικής αυτής δραστηριότητας ήταν μία "αστική ανανέωση", η οποία αντικατέστησε το ευχάριστο, αστικό τοπίο της χώρας, που αποτελείτο κυρίως από χαμηλά κτήρια και σπίτια, με μια μονοτονία απρόσωπων τσιμεντένιων πολυκατοικιών στις περισσότερες ελληνικές πόλεις.
Μετά την αποδόμηση των βιομηχανιών από το 1983 που έκλεισαν ως υπερχρεωμένες από τους φορείς τους και την αδηφάγο πολιτική των τραπεζών, ως προβληματικές τις ανέλαβε το κράτος και έλαβαν ασυλία οι φορείς τους ,οι δε Έλληνες έμειναν με τα διαμερίσματα –τα κλουβιά τους αστικού καθεστώτος και χωρίς εργασία. .
Το δίλημμα μεγάλο να τα πωλήσουν ? πως όμως αφού το πρόβλημα ήτα μεγάλο και το χρηματιστήριο αξίας ακινήτων ήταν στα κάτω του και οι τιμές τους .Ως εκ τούτου το τίμημα που θα εισέπρατταν δεν επαρκούσε να αγοράσουν τα κτήματα που πούλησαν για να το αγοράσουν. Κοινωνικά τα διλήμματα.
Τότε άρχισαν να δημιουργούνται τα νέα τζάκια και κοινωνική μεταβολή του κοινωνικού ιστού από το καθεστώς της ΑΛΛΑΓΗΣ
Συμπέρασμα
Με όρους ετήσιας οικονομικής ανάπτυξης, η Ελλάδα μετά το 1950, ξεπερνούσε συνεχώς τα περισσότερα ευρωπαϊκά έθνη. Μόνη εξαίρεση αποτέλεσε η οικονομική αποτελμάτωση της δεκαετίας του '80, που αίτιό της υπήρξε το αντίβαρο που δημιουργήθηκε από την αντίστοιχη ανάπτυξη της "ελληνικής παραοικονομίας". Παρόλα αυτά, η γενικότερη απόδοση της χώρας, την κατέστησε μία ανεπτυγμένη οικονομική δύναμη και σήμερα οι Έλληνες απολαμβάνουν(στα χαρτιά λογιστικά) κατά κεφαλήν εισόδημα κοντινό με αυτό της Γαλλίας και της Γερμανίας (στοιχεία IMF και World Bank, Απρίλιος 2008).
Πάντα τα ανωτέρω επέφεραν μακροπρόθεσμα τη πτώση της οικονομίας επειδή μετά το 1983 Η ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΕΠΙΛΟΓΉ ΤΗΣ ΚΥΒΈΡΝΗΣΗΣ ήταν η απόφαση εξισορρόπησης της μεσαίας και χαμηλής τάξης στη δημιουργία μίας νέας ,που για την κοινωνική μεταβολή χρεώθηκε το σύνολο της μεσαίας ευπορούσας τάξης και έκτοτε δαπανήθηκαν ΔΑΝΕΙΑ σε σκληρό νόμισμα από το εξωτερικό αφού η Ελλάδα παρήγαγε 80 δις πλούτο και οι Έλληνες κατανάλωναν 110 δις . Η ανάγκη δανεισμού κατέστη αναγκαία ,αφού έλλειπαν από το κλείσιμο των εγχωρίων βιομηχανιών το υγιές χρήμα για να τροφοδοτεί τη παραγωγή τους και να φέρνει υγιές χρήμα από τις εξαγωγές και το εξωτερικό. Εξαιτίας της ανόδου του κόστους λειτουργίας των και τη μη χορήγηση αντισταθμιστικών ωφελειών και το σταμάτημα εισόδου φρέσκου υγιούς χρήματος από τις εξαγωγές έκλεισαν και η καταναλωτική πλέον Ελλάδα με δανεισμό από ξένα κεφάλαια , συνέχισε να παράγει σε ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ αλλά να επιβαρύνεται και το έλλειμμα μας από δανεισμό που από κάποιο σημείο και μετά κατέστησε ανανταποδοτική τη χρήση ξένων κεφαλαίων και τα προϊόντα μας πανάκριβα.
Μπορεί το εξωτερικό έλλειμμα μας τότε να ήταν εξαιρετικά χαμηλό στη περίοδο της επταετίας - εξωτερικών συναλλαγών και το εσωτερικό έλλειμμα να γιγαντώθηκε -τετραπλασιάστηκε ,καλύφθηκε όμως με ομολογιακά δάνεια από χρήματα των Ελλήνων πληρωτέα σε δραχμές ,που άντλησε ο ΜΑΚΑΡΕΖΟΣ κατά την θητεία του αλλά το μεγάλο καλό ήταν ότι οι πιστωτές του εξωτερικού πάντα δημιουργούν φασαρία και προβλήματα στους οφειλέτες τους –και τρέχουν τα spreed-,ενώ οι πιστωτές του εσωτερικού είναι πιο ανεκτικοί και δανείζουν με όρους που συνήθως επιβάλλει το κράτος και όχι εκείνοι. Γεγονός της περιόδου ήταν, ότι ήσαν περιζήτητα αφού εκτόκιζαν τόκους και ωφέλεια 24% και άνω ετησίως και ο ΕΛΛΗΝΑΡΑΣ είχε χρόνο για να ασχοληθεί και με το ποδόγυρο και το ….καμάκι ενώ σήμερα έχει χάσει το κέφι και το χιούμορ του και είναι η χειρότερη μουρτζούφλικη παρέα.
Αυτοί οι λόγοι δημιούργησαν την προσωρινή οικονομική ευημερία της Ελλάδος εκείνη τη περίοδο και ως Έλληνες καταναλωτές χωρίς οικονομικά περίσσεια αποθέματα ζούσαν σαν πλούσιοι , ευπορούσαν αφού δάνειζαν τον εαυτό τους και άπλωναν τα πόδια τους μέχρις εκεί που έφτανε το πάπλωμα τους ,απέφευγαν τη Σκύλα και τη Χάρυβδη του DNT και της Παγκόσμια τράπεζας η δε Ελλάδα ήταν απούλητη ,υγιής και κανείς δεν την απειλούσε.
Αχ ! τι είχαμε και χάσαμε από τις καταναλωτικές κάρτες τα lif style και τα glamors party .
Ο υπερκαταναλωτισμός και τα γούστα μας , μας κατέστρεψαν.
Μόνο οι συγκροτημένες κοινωνίες και αστοί επιβιώνουν με στερήσεις και ταπεινότητα σε τέτοιες σοβαρές κοινωνικές αναταραχές και κρίσεις .
Νέο σύνθημα τώρα για το μέλλον όπως και τότε…. μετά τις Αδερφοφάδες …. Δουλειά και ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ !
Ι. Β.Δ.
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
