Mε λίγα λόγια, ο αλτρουισμός και η γενναιοδωρία δεν είναι αποκλειστικά (αν και περιστασιακά...) χαρακτηριστικά των ανθρώπων.
Σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, τους Times της Νέας Υόρκης και το «Science», οι επιστήμονες του αμερικανικού κέντρου έρευνας Yerkes για τους μεγάλους πιθήκους, με επικεφαλής τη συγκριτική ψυχολόγο Βικτόρια Χόρνερ του πανεπιστημίου Έμορι της Ατλάντα, έκαναν εργαστηριακά πειράματα με επτά χιμπατζήδες, οι οποίοι, όταν κλήθηκαν να διαλέξουν αν θα έχουν μια μπανάνα μόνο για τους ίδιους ή μια μπανάνα για αυτούς και άλλη μία για τους συντρόφους τους, προτίμησαν τη δεύτερη «κοινωνική» επιλογή σε ποσοστό από 53% έως 67%.
Η μελέτη δημοσιεύεται στα «Πρακτικά» της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS)
Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες διεθνώς διαφωνούσαν σχετικά με το πόσο κοινωνικοί και αλτρουιστές είναι οι χιμπατζήδες, οι στενότεροι γενετικά συγγενείς των ανθρώπων.
Η νέα έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει ότι όντως δεν νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους.
«Πάντα ήμουν σκεπτικιστής για τα προηγούμενα αρνητικά ευρήματα. Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει την κοινωνική φύση των χιμπατζήδων μέσω ενός διαφορετικού τεστ, που είναι καλύτερα προσαρμοσμένο στο είδος τους» δήλωσε ένας από τους ερευνητές, ο κορυφαίος διεθνώς ειδικός στα πρωτεύοντα, ζωολόγος Φρανς ντε Βάαλ, του πανεπιστημίου Έμορι της Ατλάντα.
Η διαπίστωση αυτή ρίχνει νέο φως στην εξέλιξη του αλτρουισμού στους ανθρώπους και παράλληλα αυξάνει τα κοινά που μοιραζόμαστε με τους χιμπατζήδες, οι οποίοι, όπως έχουν δείξει πρόσφατες έρευνες, μεταξύ άλλων, μπορούν να κυνηγήσουν με δόρατα, να παίξουν με αυτοσχέδιες κούκλες και να θρηνήσουν τους νεκρούς τους.
Μέχρι τώρα όμως, πολλοί επιστήμονες επέμεναν ότι οι «συγγενείς» μας είναι περισσότερο αντικοινωνικοί παρά γενναιόδωροι και μάλλον απρόθυμοι να μοιραστούν μεταξύ τους διάφορα πράγματα, μια εικόνα που έρχεται τώρα πια να αλλάξει.
Έτσι, μάλλον ανατρέπεται η κυρίαρχη αντίληψη ότι ο αλτρουισμός αναπτύχθηκε μόνο αφότου οι άνθρωποι διαχωρίστηκαν εξελικτικά από τα άλλα πρωτεύοντα (πιθήκους), πριν από περίπου 6 εκατ. χρόνια.
Φαίνεται πως η «φιλάνθρωπη» συμπεριφορά έχει πολύ πιο βαθιές ρίζες. Όπως επεσήμανε η Χόρνερ, «οι άνθρωποι πρέπει πια να ξεπεράσουν την αντίληψη ότι έχουμε ικανότητες που τα άλλα ζώα δεν έχουν. Πρέπει να σταματήσουμε να ψάχνουμε τι είναι αυτό που μας κάνει μοναδικούς και να αποδεχτούμε το γεγονός ότι είμαστε μέλη του ζωικού βασιλείου».
Η άλλη άποψη
Από την άλλη, πάντως, δεν έχουν όλοι πειστεί για τον αλτρουισμό των ζώων.
Σύμφωνα με τον Σάμιουελς Μπόουλς του Ινστιτούτου Σάντα Φε στο Νέο Μεξικό, αλτρουισμός σημαίνει μια πράξη που βλάπτει με κάποιο τρόπο αυτόν που την κάνει.
Όπως παρατηρεί, το να μην έχουν πρόβλημα να πάρει και ο σύντροφός τους μια μπανάνα (κάτι που για τους ίδιους δεν έχει κανένα κόστος, αφού θα πάρουν κανονικά τη δική τους μπανάνα), δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι οι χιμπατζήδες επιδεικνύουν αλτρουισμό, όπως τον εννοούν οι άνθρωποι.
Με την εκτίμηση αυτή συμφωνεί και ο Μάικλ Τομαζέλο του γερμανικού Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ, ο οποίος προσθέτει ότι οι χιμπατζήδες είναι γενναιόδωροι στο μέτρο μόνο που αυτό δεν έχει κόστος για τους ίδιους, π.χ. δεν χρειάζεται να θυσιάσουν την τροφή τους για να την φάνε άλλοι.
