Η ύφεση από τη μία πλευρά και η έκρηξη της ανεργίας σαν επακόλουθο έχουν φέρει δραματική μείωση στα έσοδα των ταμείων και, παρά τις αλλεπάλληλες δραστικές περικοπές στις παροχές, η κατάσταση του συστήματος όχι μόνον δεν δείχνει σημάδια βελτίωσης αλλά επιδεινώνεται.
Από τον νέο κύκλο συζητήσεων της τρόικας με την κυβέρνηση σε τεχνικό επίπεδο, εκτιμήθηκε ότι το έλλειμμα των ασφαλιστικών φορέων έχει υπερβεί όλες τις προβλέψεις και στο τέλος του χρόνου θα είναι 1,5 δισ. ευρώ, εάν δεν επιδεινωθούν κι άλλο ύφεση και ανεργία.
Όπως προκύπτει όμως από σχετικό ρεπορτάζ της "Ελευθεροτυπίας", εκτός από τους φορείς κύριας ασφάλισης, οριακή είναι η κατάσταση και των επικουρικών ταμείων για τα οποία θα γίνουν νέες αναλογιστικές μελέτες και με ορίζοντα έως το 2060. Το τρίτο μεγάλο πρόβλημα είναι τα οικονομικά του κλάδου υγείας, όπου με το «καλημέρα» οι επιτηρητές έθεσαν θέμα περαιτέρω συμπίεσης των δαπανών.
1. Στο σκέλος των εσόδων, από τους λογαριασμούς των ασφαλιστικών φορέων για το πρώτο εξάμηνο του 2011 προκύπτει υστέρηση από 5 έως 15%. Το μεγάλο πρόβλημα είναι η υστέρηση εσόδων του ΙΚΑ όπου η μηνιαία απόκλιση σε σχέση με πέρυσι είναι της τάξεως των 200 εκατ., ευρώ και αποδίδεται κυρίως στην καθίζηση του κλάδου των κατασκευών (οικοδομή και δημόσια έργα). Για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του το 2011 το Ιδρυμα θα χρειαστεί να πάρει προκαταβολικά μέρος της επιχορήγησης από τον τακτικό προϋπολογισμό του 2012. Συνολικά τους επόμενους τέσσερις μήνες θα χρειαστεί περίπου 500 εκατ. ευρώ, ενώ έχει ήδη αντλήσει πρόσθετη επιχορήγηση 600 εκατ. ευρώ.
Πρόσθετη επιχορήγηση 350 εκατ. ευρώ έχει και ο ΟΑΕΕ και εκτιμάται ότι οριακά θα βγάλει το χρόνο. Ο διοικητής του ΙΚΑ Ρ. Σπυρόπουλος ζητεί επίσπευση των μέτρων για την αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας, ενώ παράλληλα εξετάζεται η δυνατότητα να πάρει το Ιδρυμα μέρος των εισφορών των αυθαιρέτων. Την πρόταση αυτή έχει κάνει αποδεκτή ο υπουργός Εργασίας Γ. Κουτρουμάνης και εισηγήθηκε να συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Για την αποδοχή της πρότασης πιέζει και ο πρόεδρος των εργαζομένων Ν. Χατζόπουλος, επισημαίνοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση το ΙΚΑ θα βρεθεί σε ταμειακή αδυναμία μέσα στο 2011. Το πρόβλημα θα μετατεθεί για το 2012.
2. Στο θέμα των επικουρικών, τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου ήταν επίσης χειρότερα από τις προβλέψεις. Το ΕΤΕΑΜ εμφανίζει ήδη άνοιγμα 400 εκατ. ευρώ, ενώ στο κλείσιμο του 2011 εκτιμάται ότι θα είναι πάνω από 500 εκατ. ευρώ με την ένταξη και άλλων παθητικών ταμείων. Τα στοιχεία των αναλογιστικών μελετών για τα επικουρικά που ετέθησαν υπ' όψιν των επιτηρητών, κρίθηκαν ανεπαρκή καθώς σε ορισμένα ταμεία οι μελέτες έγιναν με βάση τα δεδομένα του 2008 και ορίζοντα 25 ετών.
Η τρόικα ζήτησε νέες μελέτες με βάση το τρέχον έτος -που είναι βεβαίως δυσμενέστερο- και ορίζοντα το 2060, γεγονός που θα βαρύνει τα αναλογιστικά τους ελλείμματα. Με τη νέα πλατφόρμα οι περικοπές στις επικουρικές εκτιμάται ότι θα είναι δραματικά μεγαλύτερες από τις έως τώρα εκτιμήσεις, που έκαναν λόγο για 10 έως 40%.
Στα επικουρικά των τραπεζών και των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας ζητείται περικοπή πάνω από 50% και ένταξη όλων των λογαριασμών σε έναν φορέα. Ζητήθηκε επίσης η επανεξέταση των λογαριασμών των μεγάλων επικουρικών, του ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ και του Δημοσίου. Τα χρονικά περιθώρια που αφήνει η τρόικα για την αλλαγή των επικουρικών είναι έως τον Νοέμβριο και οι περικοπές θα ισχύουν για όλα τα ταμεία ανεξαιρέτως από τις αρχές του 2012.
3. Στον κλάδο υγείας οι πιέσεις για άμεσες περικοπές είναι ασφυκτικές, παρ' ότι δεν έχει στεγνώσει το μελάνι του μεσοπρόθεσμου και ο Ενιαίος Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) τίθεται σε λειτουργία επισήμως την προσεχή Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου. Ο Οργανισμός θα έχει ετήσιο προϋπολογισμό 7,5 δισ. ευρώ και θα καλύπτει όλα τα μεγάλα ταμεία, σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας και νοσοκομειακής υγείας. Ωστόσο, η τρόικα, που είχε συμφωνήσει με το αρχικό σχέδιο, θεωρεί ότι το ποσό αυτό είναι πολύ μεγάλο, τριπλάσιο σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε.
Οι επιτηρητές ζήτησαν εναλλακτικό σχέδιο λειτουργίας του Οργανισμού με λιγότερους γιατρούς (20.000 θα είναι οι συμβεβλημένοι, σύμφωνα με τον προγραμματισμό) και περιορισμένες ιατροφαρμακευτικές παροχές. Παράλληλα έθεσαν πιεστικά το ζήτημα της ένταξης και των μικρότερων ταμείων στον Οργανισμό και της εναρμόνισης όλων των παροχών στο επίπεδο των παροχών του ΙΚΑ. Οι μόνες εξαιρέσεις που έγιναν δεκτές είναι των οργανισμών περίθαλψης που έχουν επαρκή αποθεματικά για την προσεχή πενταετία, εφόσον προκύψουν από τις αναλογιστικές τέτοιοι οργανισμοί. Οσον αφορά το θέμα του ελέγχου της φαρμακευτής δαπάνης, όπου επίσης οι επιτηρητές είδαν καθυστερήσεις, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να αμβλύνει την πίεση, με την επίσπευση των διαδικασιών προμήθειας λογισμικού και μηχανογράφησης των φορέων.
Οι νέες προσαρμογές που θέλει η τρόικα, οδηγούν ουσιαστικά σε ένα νέο γενικό ασφαλιστικό πακέτο, το τρίτο κατά σειρά τα τελευταία δύο χρόνια. Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας αντέτεινε ότι οι αποκλίσεις θα έχουν μικρή επιβάρυνση στο έλλειμμα, γύρω στο 0,7%.
Επισημάνθηκε δε στους επιτηρητές ότι ο λογαριασμός στο σπίτι δεν βγαίνει στο παζάρι, όσο λεπτομερής κι αν είναι. Το νόημα της παροιμίας έγινε αντιληπτό στην τρόικα, όμως δεν άλλαξε η στάση της για την κάλυψη των στόχων. Ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας Γ. Κουτρουμάνης έθεσε στο τεχνικό κλιμάκιο τα αρνητικά δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί στην αγορά εργασίας και εκτιμά ότι στην τελική διαπραγμάτευση με τους επικεφαλής οι πιέσεις θα μετριαστούν.
Η κατάσταση όπως επισημαίνεται από την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει φέρει σε οριακό σημείο και τον ΟΑΕΔ, του οποίου η ευστάθεια θα δοκιμαστεί τους επόμενους δύο μήνες με τη λήξη της θερινής τουριστικής περιόδου.
Οι αντοχές του Οργανισμού, τονίζει ο διοικητής Η. Κικίλιας, φθάνουν για την κάλυψη 300.000 επιδοτούμενων ανέργων. Πρώτη φορά ενδέχεται ο αριθμός των επιδοτούμενων ανέργων το φθινόπωρο να είναι μεγαλύτερος.
Ο Οργανισμός πάντως έχει πάρει ήδη πρόσθετη επιχορήγηση 500 εκατ. ευρώ και, όπως άφησαν οι εμπειρογνώμονες της τρόικας να εννοηθεί, πρέπει να πάει σε γενική μείωση των επιδομάτων ή τη θέσπιση εισοδηματικών κριτηρίων, όπως είχαν εισηγηθεί από πέρυσι, μέτρο που δοκιμάστηκε στην κατηγορία των μακροχρόνια ανέργων χωρίς ωστόσο εντυπωσιακά αποτελέσματα.
