Πρόκειται για εγχείρημα ιστορικής σημασίας όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή μας. Η γεώτρηση θα αρχίσει παρά τις απειλές που εκτοξεύει εδώ και ένα μήνα η Άγκυρα, οποία προχώρησε ένα ακόμη βήμα με νορβηγικό ερευνητικό πλοίο, δίδοντας το στίγμα της αντίδρασης της. Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, πόντισε καλώδια στην θαλάσσια περιοχή δυτικά της Κύπρου για να δείξει πως προετοιμάζεται για τις δικές της έρευνες, παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ταυτόχρονα διεκδικεί περιοχές εντός της ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου. Η Άγκυρα έκανε διάβημα στην Ε.Ε. και στα κράτη μέλη της υποστηρίζοντας ότι οι κυπριακές έρευνες θα "ενταφιάσουν" τις προσπάθειες λύσης του κυπριακού και ζητά να παρέμβουν προς την Λευκωσία για να "παγώσουν" οι έρευνες.
Το κοίτασμα στο οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ είναι συνεταιρικό με το Ισραήλ, διότι επεκτείνεται και στις δύο πλευρές της γραμμής, που χωρίζει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) των δύο χωρών.
Η πλατφόρμα- γεωτρύπανο "Όμηρος" έφθασε στο κυπριακό οικόπεδο, το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης. Η ακινητοποίηση της πλατφόρμας έγινε με την πόντιση οκτώ τεράστιων αλυσίδων, μήκους περίπου 1650 μέτρων, με μεγάλα βαρίδια στις άκρες. Οι άγκυρες αυτές σχηματίζουν ένα μεγάλο οκτάγωνο στο βυθό, που διασφαλίζει σταθερότητα κατά τη διάρκεια των εργασιών.
Η Κύπρος διαθέτει 51 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ΑΟΖ, η οποία διαιρείται σε 13 οικόπεδα. Το οικόπεδο 12 έχει ήδη δοθεί στην εταιρεία Noble για εκμετάλλευση. Από τους πρώτους υπολογισμούς, σύμφωνα με τον διευθυντής Υπηρεσίας Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας , Σόλωνα Κασίνη, προκύπτει ότι στο οικόπεδο "12" υπάρχουν διαθέσιμα οκτώ τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου.
Ο κ. Κασίνης ανέφερε ότι η γεώτρηση θα γίνει 5.000 μέτρα κάτω από το βυθό σε σημείο που το ύψος του νερού είναι 1,7 χιλιόμετρα, χωρίς να χρησιμοποιηθεί κανένα χημικό, παρά μόνο το νερό της θάλασσας. Πρόσθεσε ότι πριν το τέλος του χρόνου και σε 60 με 90 μέρες θα γνωρίζουμε για τα κοιτάσματα στο οικόπεδο 12.
Πρόσφατα, σε συνέδριο στο Χιούστον, ο κ. Κασίνης είπε ότι στην περιοχή της Κύπρου υπάρχουν περίπου 1,68 εκατ. βαρέλια πετρελαίου και 122 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Ανέφερε ότι η Κύπρος είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί στη Μεσόγειο το οποίο βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεγάλου ενεργειακού χώρου. Το γεγονός, είπε, ότι αποτελεί μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης την καθιστά πολύ σημαντική, ενώ το νομικό της πλαίσιο είναι ξεκάθαρο και διαθέτει οικονομία η οποία επικεντρώνεται στον τομέα των υπηρεσιών.
Ανέφερε ότι η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει τον δρόμο για την Ευρώπη στον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου αφού αποτελεί αναδυόμενη περιοχή με πολλές προοπτικές για εξόρυξη.
Ο κ. Κασίνης είπε ότι υπάρχει μεγάλη προοπτική για διάθεση επίσης του φυσικού αερίου. Ο κ. Κασίνης είπε ότι πιστεύει ότι θα ολοκληρωθεί η συμφωνία συνεκμετάλλευσης κοινών κοιτασμάτων με το Ισραήλ. Οι πρώτες εκτιμήσεις μιλούν για παραγωγή στα μέσα του 2014, και του χερσαίου τερματικού μέχρι το 2019.
Ο Τέρι Γκέρχαρντ, αντιπρόεδρος του Διεθνούς Τμήματος της Noble Energy, χαρακτήρισε την Κύπρο "εξαίρετη" χώρα, η οποία βρίσκεται στο χείλος μιας επανάστασης στον τομέα του φυσικού αερίου, προσθέτοντας ότι η εταιρεία του έχει τις δυνατότητες και εμπειρίες να το κάνει αυτό πραγματικότητα.
Η Noble Energy, είπε, έχει ήδη εμπειρία με παρόμοιες καταστάσεις στον Ισημερινό και στο Ισραήλ και αναφέρθηκε στο μοντέλο του Ισραήλ όπου πριν από μια δεκαετία έγινε η ανακάλυψη στο "Λεβιθιάν". Είπε ότι η Noble Energy είναι πολύ ενθαρρυμένη για τις προοπτικές για την Κύπρο και η αισιοδοξία αυτή έγκειται στο γεγονός ότι έγιναν οι πρόσφατες ανακαλύψεις στο "Λεβιθιάν".
Η εταιρεία "Noble Energy" δεσμεύθηκε να μεταφέρει στην Κύπρο φυσικό αέριο από το οικόπεδο "12", το οποίο βρίσκεται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της.
Σύμφωνα με πληροφορίες η πρόταση της "Noble Energy" προβλέπει διασωλήνωση 185 χιλιομέτρων, με τοποθέτηση αγωγού διαμέτρου 20 ιντσών. Υπολογίζεται ότι η διασωλήνωση θα αρχίσει εντός του 2012, με ταυτόχρονη τοποθέτηση υποθαλάσσιων εγκαταστάσεων.
Επιπλέον, η πρόταση της εταιρείας προβλέπει τη δημιουργία εργοστασίου υγροποίησης του φυσικού αερίου για εξαγωγή και την κατασκευή τριών δεξαμενών αποθήκευσης.
Η "Noble Energy" θα αναλάβει το κόστος κατασκευής και λειτουργίας και τα κέρδη θα κατανέμονται, αφού πρώτα αφαιρεθούν τα έξοδα της αμερικανικής εταιρείας.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, το μεγαλύτερο ποσοστό των κερδών θα καταλήγει στα ταμεία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο διευθυντής Ενέργειας του υπουργείου Εμπορίου Σόλων Κασίνης, ενημερώνοντας πρόσφατα την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου, διαβεβαίωσε ότι πολλοί θα ζήλευαν τη συμφωνία που υπογράφηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με τη Νoble Εnergy, καθώς είναι κατά πολύ βελτιωμένη σε σχέση με τη συμφωνία που υπέγραψε η εταιρεία με το Ισραήλ.
Σε ό,τι αφορά την ενημέρωση την οποία ζήτησαν Βουλευτές για τη συμφωνία με τη Noble, o κ. Κασίνης είπε ότι με βάση το άρθρο 25 της συμφωνίας, αν το κράτος διαρρεύσει τη συμφωνία θα καταβληθούν τεράστιες αποζημιώσεις.
Μόλις την Παρασκευή, ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφανος Στεφάνου δήλωσε ότι η συμφωνία θα δοθεί στον πρόεδρο της Βουλής και πρόσθεσε ότι οι αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων θα μπορούν να τη δουν στο γραφείο του.
Εξάλλου, στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου ο κ. Κασίνης διευκρίνισε ότι απαιτείται ο καθορισμός σε πολιτικό επίπεδο της στρατηγικής για έλευση του φυσικού αερίου και ενημέρωσε την Επιτροπή ότι στις 17 Μαϊου 2011, μετά την επιστροφή του προέδρου Χριστόφια από το Ισραήλ υπέβαλε τρία σενάρια για την έλευση του φυσικού αερίου.
Το πρώτο για έλευση του φυσικού αερίου με φυσικό αέριο μόνο από το οικόπεδο μας, οικόπεδο 12, το δεύτερο μόνο από τα κοιτάσματα των Ισραηλινών, και τρίτο από κοινού με το Ισραήλ.
Ο κ. Κασίνης είπε ακόμα ότι οι Αμερικανοί (Noble), θέλουν να μας φέρουν φυσικό αέριο μέσα του 2014 και ζητούν συνεργασία για τον αγωγό σημειώνοντας ότι πρέπει επειγόντως να ξεκινήσουμε.
Αναφέροντας ότι υπάρχει δυνατότητα για εξόρυξη 15 εκατομμυρίων τόνων το χρόνο, επανέλαβε ότι η πολιτεία πρέπει να πάρει αποφάσεις, καθώς αυτή η ποσότητα υπερκαλύπτει κατά πολύ τις ανάγκες της Κύπρου και θα πρέπει να γίνουν εξαγωγές και συνεπώς θα πρέπει να γίνει η δέσμευση του χώρου για τη δημιουργία υποδομής υγροποίησης που απαιτεί μεγάλη επένδυση, ή τη εξαγωγή μεθανόλης που δεν χρειάζεται πολύ μεγάλες επενδύσεις. Πρέπει να αξιολογηθούν όλα τα σενάρια σε συνάρτηση με το οικονομικό μέρος, είπε.
Ο διευθυντής της Υπηρεσίας Ενέργειας είπε επίσης ότι ετοίμασε σημείωμα για τροποποίηση του νόμου για την έλευση του φυσικού αερίου, καθώς ο νόμος προβλέπει μόνο για υγροποιημένο φυσικό αέριο, τονίζοντας ότι "τέλος του μήνα θα αρχίσουμε να τρυπούμε" και δεν θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το αέριο στη φυσική του μορφή.
Είπε ακόμα ότι γίνονται συζητήσεις για υγροποίηση φυσικού αερίου χωρίς να έχει υπογραφεί διακρατική συμφωνία Ισραήλ - Κύπρου για υγροποίηση φυσικού αερίου.
Πριν το καλοκαίρι, ο τέως υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Αντώνης Πασχαλίδης, μετά από συνάντηση με αντιπροσωπεία της εταιρείας Noble Energy, δήλωσε πως το 2016 η Κύπρος μπορεί να εξασφαλίσει με υποθαλάσσιο αγωγό "το δικό της φυσικό αέριο" για χρήση από την ΑΗΚ και γύρω στο 2019, θα μπορεί να εμπορεύεται φυσικό αέριο αφού τόσο χρόνο θα πάρει η κατασκευή τερματικού υγροποίησης.
Το ιστορικό των συμφωνιών που υπέγραψαν οι Κύπρος Αίγυπτος, Λίβανος και Ισραήλ για οριοθέτηση της ΑΟΖ είναι συνοπτικά το εξής:
Στις 12 Δεκεμβρίου 1988, η Κύπρος προχώρησε στην επικύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Το Φεβρουάριο του 2003 και τον Ιανουάριο του 2007, η Κύπρος υπέγραψε συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο και το Λίβανο, αντίστοιχα. Η συμφωνία βασίζεται στη διεθνώς αποδεκτή αρχή της μέσης γραμμής και τους όρους της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Τον Δεκέμβριο του 2010 ακολούθησε η υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ για την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Ο Λίβανος αναμένεται ότι θα επικυρώσει προσεχώς την συμφωνία.
Παράλληλα, η Κύπρος εγκαινίασε στις 16 Φεβρουαρίου 2007 τον πρώτο γύρο υποβολής αιτήσεων αδειών έρευνας και αδειών εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ο οποίος έληξε στις 16 Ιουλίου 2007. Αριθμός εταιρειών επέδειξε ενδιαφέρον και δόθηκαν σε αυτές σχετικές πληροφορίες.
Ερευνητικό σκάφος νορβηγικής εταιρείας, υπό σημαία Παναμά, που διενεργούσε, εκ μέρους της κυπριακής Κυβέρνησης, έρευνες για κοιτάσματα πετρελαίου στην ΑΟΖ της Κύπρου ( 27 μίλια από τη νότια ακτή του νησιού ), παρενοχλήθηκε στις 13.11.2008 από τουρκικά πολεμικά σκάφη.
Οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας συνεχίσθηκαν. Συγκεκριμένα τουρκικά πολεμικά σκάφη παρενόχλησαν σε τρεις περιπτώσεις - στις 19, 21 και 24 Νοεμβρίου 2008 - ερευνητικά σκάφη τα οποία έκαναν ωκεανογραφικές έρευνες στην ΑΟΖ της Κύπρου για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η αμερικανική εταιρεία Noble Energy είναι μια από τις 10 μεγαλύτερες παγκοσμίως στον τομέα της έρευνας και εξόρυξης και μέσω κοινοπραξίας με την ισραηλινή εταιρεία Delek, διεξάγει τις έρευνες στην ανακηρυγμένη από το Ισραήλ ΑΟΖ του.
Η αμερικανική εταιρεία, έχει έδρα το Τέξας και έχει εξασφαλίσει ποσοστό 39,6% των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης του "Λεβιάθαν", 36% στο πεδίο "Ταμάρ" και διαθέτει επίσης ποσοστό 47% στο μοναδικό υφιστάμενο παραγωγικό κοίτασμα του Ισραήλ, στο πεδίο Mari-B.
Ο κ. Νίκος Ρολάνδης, υπουργός Εμπορίου της κυβέρνησης Κληρίδη, ο οποίος πρώτος χειρίστηκε την υπόθεση του φυσικού αερίου, επισημαίνει ότι στη θαλάσσια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου υπάρχουν προφανώς αρκετά μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου ή/και πετρελαίου (όχι τόσο μεγάλες όσο δημιουργεί η φαντασία ορισμένων, αλλά τεράστιες με τα κυπριακά δεδομένα).
Ο κ. Ρολάνδης, οποίος πρώτος υπέγραψε με την Αίγυπτο την πρώτη Συμφωνία στην Ανατολική Μεσόγειο για την ΑΟΖ των δύο χωρών τον Φεβρουάριο του 2003 και άρχισε επίσης διαπραγματεύσεις με Λίβανο, Συρία και Ισραήλ, παρατηρεί ότι το πετρέλαιο, ιστορικά, υπήρξε πηγή ευμάρειας αλλά και πηγή καταστροφής, λόγω των πελώριων συμφερόντων. Στη περίπτωση της Κύπρου, σημειώνει σε άρθρο του προχθές στην εφημερίδα "Αλήθεια", υπήρχαν και υπάρχουν επικίνδυνες αμφισβητήσεις από μέρους της Τουρκίας, που δεν υπέγραψε τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας του 1982. Πρόσφατα υπάρχει αμφισβήτηση και από τον Λίβανο, που αρνήθηκε να επικυρώσει τη Συμφωνία που υπέγραψε μαζί μας για την ΑΟΖ, άρα δεν υπάρχει συμφωνία. Εκτός λοιπόν από μας τον μικρό παίκτη, μπήκαν και μεγάλοι παίκτες στο παιγνίδι του πετρελαίου. Το Ισραήλ, η Τουρκία και ο Λίβανος (πίσω από τον οποίο υπάρχει η Χεζπολάχ).
Ο κ. Ρολάνδης αναφέρει ότι, επειδή διέβλεψε από νωρίς τους κινδύνους, πρότεινε πολλές φορές κατά τα τελευταία 5 χρόνια να επιδιώξουμε Συμφωνία με τους Τουρκοκυπρίους (όχι με την Τουρκία). Με βάση τη Συμφωνία αυτή, στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών, ένα λογικό ποσοστό που να συμφωνηθεί, από τα καθαρά κέρδη της Κυπριακής Δημοκρατίας από τους υδρογονάνθρακες να κατατίθεται σε Ειδικό Λογαριασμό (escrow account) και να είναι πληρωτέο στους Τουρκοκύπριους είτε με τη λύση του Κυπριακού είτε σε καθορισμένο χρόνο που θα συμφωνηθεί, οποιοδήποτε από τα δύο συμβεί νωρίτερα. Ο τότε Τουρκοκύπριος ηγέτης Ταλάτ καλωσόρισε την πρότασή του και του ανέφερε πως, αν την δεχόταν και η Κυπριακή Κυβέρνηση, ήταν έτοιμος να αναλάβει το θέμα με την Άγκυρα. Από κυπριακής πλευράς όμως δεν υπήρξε αντίδραση.
Ο πρώην υπουργός υποστηρίζει ότι με την πρόταση του αυτή " θα προστατεύαμε την αξιοπρέπεια και την κυριαρχία μας (οι οποίες τώρα απειλούνται), θα αποφεύγαμε πιθανές στρατιωτικές περιπέτειες, θα κάναμε μια εποικοδομητική κίνηση που θα βοηθούσε και στη λύση του κυπριακού και θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε απρόσκοπτα και γρήγορα με την εκμετάλλευση ενός πλούτου που δυνητικώς ανέρχεται στα $400-$500 δισεκατομμύρια (περίπου 0,5% των παγκοσμίων αποθεμάτων), προτού μας τα φάνε εν μέρει οι γείτονες".
Στο μεταξύ, παραμονές της έναρξης των γεωτρήσεων εκδηλώθηκε, όπως φαίνεται, αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου Χριστόφια και του διευθυντή της Υπηρεσίας Ενέργειας του υπουργείου Εμπορίου, Σόλωνα Κασίνης, με αποτέλεσμα την έκδοση μια γενικής οδηγίας της υπουργού Εμπορίου, Πραξούλας Αντωνιάδου, που απαγορεύει στους λειτουργούς του υπουργείου της να μιλάνε δημοσίως για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου.
Ο κ. Κασίνης αντέδρασε αμέσως στην οδηγία και έστειλε επιστολή σε προεδρικό και υπουργό Εμπορίου, στην οποία, σύμφωνα με την ιστοσελίδα SigmaLive και την εφημερίδα "Αλήθεια" αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: "Τριάντα πέντε χρόνια στη δημόσια υπηρεσία δεν με φίμωσε κανένας. Εσείς, όχι μόνον με φιμώνετε αλλά με παροπλίζετε. Σε ένα εγχείρημα που η επιστημονική μου κατάρτιση αλλά και πείρα, θα έπρεπε να με καθιστούν αναγκαίο".
Αιτία για την υπουργική οδηγία φαίνεται, σύμφωνα με την "Αλήθεια", πως ήταν συνέντευξη, που παραχώρησε ο διευθυντής Ενέργειας στην ισραηλινή οικονομική εφημερίδα Globes και η οποία αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της στις 13 Σεπτεμβρίου 2011, με τίτλο "Κύπρος και Ισραήλ θα πρέπει να ενώσουν δυνάμεις".
Ο Σόλων Κασίνης, χωρίς να ερωτηθεί σχετικά από τον Ισραηλινό δημοσιογράφο Amiram Barkat, ανέφερε: "Δεν εντάσσεται στο πλαίσιο των επαγγελματικών μου αρμοδιοτήτων, αλλά νομίζω ότι είναι δυνατόν να επεκταθεί η συνεργασία (Κύπρου - Ισραήλ) και στο στρατιωτικό τομέα. Για παράδειγμα, θα παρέχετε ασφάλεια στο Leviathan με τα πλοία και τα υποβρύχια σας, γιατί να μην μπορείτε να παρέχετε ασφάλεια και στο μπλοκ ''12'', το οποίο είναι μόνον 33 χιλιόμετρα μακριά;".
Στη συνέχεια, ο δημοσιογράφος τον ρώτησε, ποια είναι η θέση του αναφορικά με το αίτημα της Delek Group για αγορά του 30% των δικαιωμάτων της Noble Energy στο μπλοκ "12". Ο κ. Κασίνης απάντησε ότι το θέμα "είναι υπό εξέταση", προσθέτοντας: "Η κυπριακή νομοθεσία ορίζει ρητώς ότι εάν η Noble Energy θέλει να παραχωρήσει μέρος των δικαιωμάτων της σε άλλη εταιρεία, τότε αυτό υπόκειται σε τρία κριτήρια: εμπειρία, τεχνική ικανότητα και οικονομική ευχέρεια".
Σημειώνεται ότι η Noble Energy θέλει να βάλει συνέταιρο στο κυπριακό θαλάσσιο τεμάχιο "12" την κρατική εταιρεία φυσικού αερίου του Ισραήλ Delek Εnergy, με ποσοστό 30% επί των δικαιωμάτων της Noble στο "12". Οι δύο εταιρείες έχουν ήδη καταλήξει σε συμφωνία από τον Μάρτιο του 2010 και εκκρεμεί η επικύρωση της συμφωνίας από την κυπριακή κυβέρνηση. Το αρχικό χρονοδιάγραμμα έληγε τον Αύγουστο του 2011. Οι δύο εταιρείες, όμως έδωσαν παράταση στο χρονοδιάγραμμα για άλλα δύο χρόνια (μέχρι την 1η Αυγούστου του 2013). Η συμφωνία Noble - Delek προνοεί ότι στην περίπτωση που η κυπριακή κυβέρνηση δεν εγκρίνει την εν λόγω συμφωνία, τότε η Noble υποχρεούται να επιστρέψει όλο το ποσό που θα επενδύσει η Delek για τις εργασίες στο "12".
Στην Globes, ο Σόλων Κασίνης ανέφερε ακόμα ότι Κύπρος και Ισραήλ πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να λειτουργούν άριστα. "Στην τελευταία συνάντησή μου στο Ισραήλ, έθεσα πέντε εισηγήσεις: (α) κατασκευή ενός αγωγού από το Leviathan και το τεμάχιο ''12'' στην Κύπρο, (β) κατασκευή τερματικού για LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο), (γ) κατασκευή μονάδας μεθανόλης, (δ) κατασκευή ηλεκτροπαραγωγών σταθμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας από την Κύπρο στο Ισραήλ και αντίστροφα, και (ε) κατασκευή τερματικών σταθμών αποθήκευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως στρατηγικά αποθέματα των δύο χωρών", δήλωσε ο διευθυντής Ενέργειας του κυπριακού υπουργείου Εμπορίου.
