Το Μπούρτζι οχυρώθηκε για πρώτη φορά από τους Ενετούς το 1471, όταν διοικητής του Ναυπλίου ήταν ο Πασκουαλίνγκο. Τον σχεδιασμό του έκαναν αρχικά ο αρχιτέκτονας Αντόνιο Γκαμπέλο και αργότερα ο Μπρανκαλεόνε.
Το φρούριο, που εξυπηρέτησε την άμυνα της πόλης επί 350 χρόνια, λειτουργούσε με μοναδικό τρόπο:
Χοντρές αλυσίδες που ξεκινούσαν από τις δυο πλευρές του φρουρίου κατέληγαν στις δυο πλευρές του λιμανιού της πόλης. Όταν οι αλυσίδες τεντώνονταν, υψώνονταν κάποια εκατοστά πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, με αποτέλεσμα κανένα πλοίο να μην μπορεί να πλησιάσει την πόλη. Αντίθετα, όταν ήταν χαλαρές, ακουμπούσαν στον βυθό της θάλασσας και τα πλοία περνούσαν ελεύθερα. Γι’ αυτό, το Ναύπλιο ονομάστηκε και «Porto Cadena».
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση του Ναυπλίου. Ωστόσο υπέστη σοβαρές ζημιές, κυρίως στη νότια πλευρά που βλέπει προς την πόλη, από όπου προέρχονταν τα πυρά. Χρησιμοποιήθηκε επίσης ως τόπος διαμονής του δήμιου, που έφευγε από το νησί μόνο για τις εκτελέσεις που γίνονταν στο Παλαμήδι. Όταν οι εκτελέσεις σταμάτησαν, το φρούριο εγκαταλείφθηκε.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, με πρωτοβουλία των κατοίκων του Ναυπλίου, αποφασίστηκε να συντηρηθεί και να χρησιμοποιηθεί ως ξενοδοχείο. Η αναστήλωση και μετατροπή του φρουρίου σε ξενοδοχείο ανατέθηκε στον Γερμανό αρχιτέκτονα Β.Σέφερr. Το ξενοδοχείο λειτούργησε μέχρι τη δεκαετία του ’70 και στη συνέχεια -με επεμβάσεις του ΕΟΤ- μετατράπηκε σε εστιατόριο και αναψυκτήριο, που λειτούργησε έως το 1997.
Το μνημείο θα διατηρηθεί στη μορφή που πήρε μετά τη μετατροπή του σε ξενοδοχείο, τόσο για λειτουργικούς όσο και για ιστορικούς λόγους, καθώς είναι ίσως η πρώτη εφαρμογή ένταξης νέας χρήσης σε μνημείο στην Ελλάδα. Μια επέμβαση που υποδηλώνει τον δυναμισμό της κοινωνίας την εποχή εκείνη, τα πρώτα βήματα του ελληνικού τουρισμού, καθώς και τον τρόπο αντιμετώπισής του από το ελληνικό κράτος σε σχέση με τα μνημεία
Οι επεμβάσεις που έχουν γίνει δεν έχουν αλλοιώσει τη μορφή του μνημείου στον βαθμό να υποβαθμίζεται η αρχαιολογική του αξία. Αντίθετα, κατά τους μελετητές, αποτελούν μέρος της ιστορίας του. Θα διατηρηθούν λοιπόν τα νότια πυροβολεία (τα οποία θα στεγαστούν από πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος), τα ανοίγματα στις όψεις των πυροβολείων και των προμαχώνων -με εξαίρεση ένα μικρό τμήμα-, καθώς και τα βόρεια κτίρια και το κτίσμα στα ανατολικά της νότιας πύλης.
Ο ογκώδης κεντρικός πύργος, που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του φρουρίου, θα παραμείνει κλειστός στο κοινό και στο εσωτερικό του θα κατασκευαστεί σταθερή μεταλλική κλίμακα, μόνο για βοηθητική χρήση. Η πρόταση που εγκρίθηκε από το ΚΑΣ ολοκληρώνεται με την εγκατάσταση βοηθητικών χρήσεων στα βόρεια κτίρια, όπου θα κατασκευαστεί και ανελκυστήρας για τα άτομα με αναπηρία (ΑμΕΑ) ώστε να είναι δυνατή η προσπέλαση του βασικού επιπέδου του φρουρίου. Από το επίπεδο αυτό, η κίνηση των ΑμΕΑ στους υπόλοιπους χώρους θα γίνεται με μικρές ράμπες.
Τέλος, η αποκατάσταση της προβλήτας πρόσδεσης και αγκυροβόλησης σκαφών, που βρίσκεται στα ανατολικά του φρουρίου και παρουσιάζει προβλήματα στο κρηπίδωμα, θα πραγματοποιηθεί μετά από σχετική μελέτη που θα εκπονηθεί από την 23η ΕΒΑ σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς.
