Ομιλία του βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας της Νέας Δημοκρατίας κ. Κώστα Καραγκούνη Αναπληρωτή Υπεύθυνου... του Τομέα Πολιτικής Ευθύνης Δικαιοσύνης της Νέας Δημοκρατίας σε ημερίδα με θέμα «Διαχείριση Υδάτινων Πόρων στην Δυτική Ελλάδα» που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο ΧΙΛΤΟΝ των Αθηνών, υπό την συνδιοργάνωση του Συλλόγου Αιτωλ/νων Περιστερίου «ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ» και της ΜΚΟ, Κέντρο Πολιτισμού & Πνευματικού Στοχασμού «ΤΟ ΜΕΤΕΡΙΖΙ.
Φίλες και Φίλοι,
Θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές της σημερινής εκδηλωσης για την τιμητική πρόσκληση που μου απηύθηναν να βρίσκομαι σήμερα εδώ και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο του Δ. Σ. του Συλλόγου Αιτωλοακαρνάνων Περιστερίου «ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ τον Κώστα τον Μπαλωμένο που πάντα κάνει τα αδύνατα δυνατά να προβάλλει να προωθήσει και να αναδείξει τα πλεονεκτήματα αλλά και τα προβλήματα του μεγαλύτερου και ωραιότερου κατά την άποψή μου νομού της χώρας του Νομού Αιτωλοακαρνανανίας. Το θέμα της σημερινής εκδήλωσης φίλες και φίλοι είναι ιδιαίτερης σημασίας και συνάμα επίκαιρο. Η ορθή διαχείριση των υδάτων στη δυτική ελλάδα και ειδικα στην Αιτωλοακαρνανία που αποτελεί την υδρολογική καρδιά της Ελλάδος αποκτά μείζονα σημασία και αποτελεί πρόκληση τόσο για την Πολιτεία όσο και για τους φορείς αλλά πάνω απ όλα για τους πολίτες. Και τι δεν έχει η Αιτωλοκαρνανία. Λιμνοθάλασσες και ποταμια, λίμνες και καταρράκτες, ο νομός Αιτωλοακαρνανίας έχει τόσο πλούσιο υδάτινο δυναμικό, που και μονο το γεγονος αυτό του δίνει μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ο Αχελώος, από τους μεγαλύτερους ποταμούς, όχι μόνο του Αιτωλοακαρνάνικου χώρου, αλλά της Ελλάδας ολόκληρης, ο Εύηνος και ο Μόρνος, είναι οι τρεις ποταμοί του νομού που μαζί με τα υπόγεια ύδατα τροφοδοτούν πέντε φυσικές λίμνες, τις Λυσιμαχία, Τριχωνίδα, Οζερό, Αμβρακία και Βουλκαριά. Οι τρεις πανέμορφες τεχνητές λίμνες- Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου - που δημιουργήθηκαν από τη ροή του Αχελώου και έχουν εξελιχθεί σε σπουδαίους υδροβιότοπους, εκτός από τις φυσικές καλλονές τους, έχουν και τεράστια οικολογική σημασία.
Μιλώντας για τον υδάτινο πλούτο της περιοχής, η σπουδαιότητα της ιχθυοκαλλιέργειας στις λιμνοθάλασσες, συμβάλλει ιδιαίτερα στην οικονομία του τόπου ενώ τα υδάτινα σπορ είναι άφθονα και πολυποίκιλα παντού .
Παρά το γεγονός ότι στη Δυτική Ελλάδα η διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων ανά μόνιμο κάτοικο δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί χαμηλή, η προσφορά των υδάτινων πόρων έρχεται αντιμέτωπη με αρκετές προκλήσεις λόγω των ιδιαίτερων γεωγραφικών, κλιματικών, δημογραφικών και κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών της περιοχής.
Θέλω να θυμισω οτι ακριβώς λόγω της γεωμορφίας του νομού οι ειδικοί στο πάνελ το γνωρίζουν καλυτερα η Αιτωλοακαρνανία είναι πλούσια σε βροχες. Αν δεν κανω λάθος βρέχει πάνω από 1500 χιλιοστά σε ετήσια βάση στην Αιτωλοακαρνανία ενώ στην Αττική η αντιστοιχια ειναι στα 400 χιλιοστά.
Και μια και ανέφερα την Αττική μπαίνω στον πειρασμό να γυρίσω το χρόνο πίσω και να πάω στα τέλη της δεκαετιας του 80 αρχές του 90 όταν η Πρωτεύουσα αντιμετώπισε τεράστιο πρόβλημα λειψυδρίας και ήταν τότε ζήτημα 40 ημερών να αντέξουν τα αποθεματα υδάτων για την Αθήνα με τις αλήστου μνήμης καμπάνιες της ΕΥΔΑΠ που προειδοποιούσαν για το επερχόμενο κακό. Τα νερά της Αιτωλοακαρνανίας έσωσαν τότε την Πρωτεύουσα. Τοτε θεμελιώθηκε το φράγμα του Ευήνου. Το 2004 στους Ολυμπιακούς αγώνες το ιδιο φραγμα φυλάσσοταν με μεγάλη προσοχή από πιθανό τρομοκρατικό χτύπημα. Αυτά τα λέω απλά για να τονίσω και να θυμισω σε ολους τη σημασία που έχει η Αιτωλοακαρνανία για την Ελλάδα και τη σπουδαιότητα του υδάτινου πλούτου που απλόχερα εμεις οι Αιτωλοακαρνάνες δίνουμε χωρίς να τυγχάνουμε δυστυχώς της ανάλογης προσοχής και ανταμοιβης από την Πολιτεία. Ποιος θα μπορούσε να πιστέψει ότι ενώ δίνουμε νερό σε 5 εκατομμύρια Ελληνες την ίδια στιγμή το 40% της Αιτωλοακαρνανικής γης είναι άνυδρο και πολλοί δήμοι κοινότητες και οικισμοί δεν έχουν ουτε πόσιμο νερό να πιούν. Όλα τα αρδευτικά έργα έχουν παραμείνει στα χαρτιά ενώ ακόμα και το φράγμα των Αχυρών που θα έδινε λυση στον ορεινό όγκο του Ξηρομέρου καρκινοβατεί εδώ και τριάντα χρόνια. Αυτή είναι η ανταπόδοση αυτό είναι το ευχαριστώ του Κράτους προς την Αιτωλοακαρνανία.
Για να γυρισω λοιπόν στο θέμα της ημερίδας ενώ τα νερά που έχουμε αφθονούν δυστυχώς μια σειρά απο λόγους υποβαθμιζουν τον υδάτινο πλούτο μας τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα.
Ο αγροτικός τομέας στην Ελλάδα, είναι μακράν ο μεγαλύτερος καταναλωτής υδατικών πόρων, απορροφώντας το 86% της συνολικής κατανάλωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ η Ελλάδα έχει τη δεύτερη χειρότερη θέση τόσο στην κατά κεφαλήν κατανάλωση, όσο και στην προστιθέμενη αξία ανά m3 κατανάλωσης νερού στον αγροτικό τομέα. Ειδικά στην Αιτωλοακαρνανια που είναι κατεξοχήν αγροτικός νομός με ένα δίκτυο δυστυχώς κακοσυντηρημένο και παλιό χάνονται σημαντικα αποθέματα γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια εξοικονόμησης υδάτινων πόρων. Ο τύπος της καλλιέργειας σε συνδυασμό με τα είδη των εδαφών τα οποία καλλιεργούνται, είναι παράγοντες που αυξάνουν την κατανάλωση υδάτων προς άρδευση. Επιπλέον, ένας μεγάλος όγκος υδάτων «χάνεται» από τη λανθασμένη επιλογή του τρόπου άρδευσης, καθώς τουλάχιστον το 60-70% του νερού που διατίθεται προς άρδευση δεν φθάνει ποτέ στον τελικό αποδέκτη.
Μόνο για το βαμβάκι ξοδεύεται νερό που θα μπορούσε να ξεδιψάσει όλη τη χώρα. Η γεωργία, ως θεματοφύλακας της υπαίθρου και παραγωγός δημοσίων αγαθών, μπορεί να αποτελέσει την απάντηση στην πρόκληση για σεβασμό των φυσικών μας πόρων. Με σωστή και ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων μας μπορεί να επιτευχθεί μια ορθολογική αντιμετώπιση του προβλήματος της ξηρασίας και της ερημοποίησης.
Ενώ ιστορικά η Ελλάδα έχει να επιδείξει σειρά πρωτοπόρων έργων που σχετίζονται με την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, σήμερα η χώρα είναι περισσότερο γνωστή για τον τομεακό σχεδιασμό και τις αντικρουόμενες χρήσεις νερού (υπουργεία, υπηρεσίες, ιδιωτικοί φορείς δρουν ανεξάρτητα και αυτόνομα), την ιδιοκτησιακή αντίληψη για τους υδάτινους πόρους (με εκατοντάδες χιλιάδες παράνομες γεωτρήσεις και άγνωστης έκτασης παράνομες απολήψεις επιφανειακού νερού), τη διατήρηση απαρχαιωμένων τεχνικών άρδευσης και υδροβόρων καλλιεργειών, την ανεπαρκή πληροφόρηση του αγρότη, κ.ά
Σημαντικό μέρος των υδάτινων αποθεμάτων του νομου μας βρίσκεται σε ταμιευτήρες, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς και ως εκ τούτου τελούν υπό τη διαχείριση της ΔΕΗ. Αντικαθιστώντας δυναμικότητα θερμικής ηλεκτροπαραγωγής, η υδροηλεκτρική παραγωγή συνεισφέρει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Να λοιπόν που ο νομός μας και γενικότερα η περιοχή της Δυτικής Ελλάδος αποτελει κομβικό σημείο ανάπτυξης και αειφοριας αρκεί τον υδάτινο αυτόν πλούτο να τον σεβαστούμε και να τον αξιοποιήσουμε αρθολογικα και σωστα με την μεγαλυτερη ωφέλεια και απόδοση. Διοτι ας μην ξεχνάμε ότι οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στα υδάτινα οικοσυστήματα έχουν επιφέρει μεγάλες αλλαγές στους διαθέσιμους υδατικούς πόρους. Οι εύκολες πηγές νερού έχουν περιοριστεί εξαιτίας των φαινομένων από τις κλιματικές αλλαγές (π.χ. ξηρασία, ερημοποίηση) και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (π.χ. μόλυνση, παρεμβάσεις).
Δεν μπορουμε λοιπόν να μην εξετάσουμε με μεγαλυτερη ένταση το πώς με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών θα επιτύχουμε τόσο την εξοικονόμηση όσο και την επαναχρησιμοποίηση νερού για συκεκριμένους σκοπούς. Επιπλέον, η υπεράντληση των υπόγειων νερών έχει περιβαλλοντικό, ενεργειακό και οικονομικό κόστος το οποίο θα μπορούσε να αντισταθμιστεί με αντικατάσταση της εκμετάλλευσής τους με κατάλληλα έργα αξιοποίησης ανεκμετάλλευτων επιφανειακών νερών. Παραδείγματα τέτοιων έργων είναι φράγματα, λιμνοδεξαμενές, ταμιευτήρες, διυλιστήρια, κλπ.
Πρεπει να γίνει κατανοητό ότι σήμερα δεν είναι δυνατόν να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση για την ανάπτυξη μιας περιοχής, χωρίς να παίρνει υπόψη της μια από τις βασικές προϋποθέσεις της, το νερό. Και συγκεκριμένα την εκμετάλλευση και την διαχείριση των υδατικών πόρων.
Μια υδατική πολιτική πρέπει να εξασφαλίζει στόχους, ώστε η διαχείριση των υδάτων, να μην επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα και ποσότητα των υδατικών πόρων.
Στην Ευρωπαϊκή Ενωση αναγνωρίζεται η ανάγκη δράσης για την αποφυγή μακροπρόθεσμης επιδείνωσης της ποιότητας και της ποσότητας των γλυκών υδάτων και τη διαμόρφωση μιας συνολικής πολιτικής, για την προστασία των γλυκών υδάτων. Μιας πολιτικής που στοχεύει στη διατήρηση και τη βελτίωση του υδάτινου περιβάλλοντος.
Η υδατική πολιτική, που διαμορφώθηκε με την Οδηγία 2000/00/ΕΚ της 28-12-00, θεωρείται ότι πρέπει να αποβλέπει στην Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Υδατικών Πόρων , να είναι συγκεκριμένη και να βρίσκεται κοντά στους πόρους και τους ανθρώπους.
Το νερό πρέπει να «κυβερνηθεί» (διοίκηση, επιδότηση), να «αξιοποιηθεί» (αξία, τιμή, κόστος) και να διανεμηθεί με εύλογο τρόπο και με τους κανόνες της ισότητας. Δεδομένης της λειψυδρίας, των γεωπολιτικών διαταραχών αλλά και των στοιχείων των Ηνωμένων Eθνών, βάσει των οποίων, μέχρι το 2025, περίπου 30 χώρες θα πληγούν από τη λειψυδρία, 18 από τις οποίες βρίσκονται στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, οι πιέσεις θα ενταθούν και μπορεί να γίνει αντιληπττο πόσο σημαντικό είναι να έχεις μεγάλα υδάτινα αποθέματα
Δεν είναι δυνατό να σπαταλώνται σήμερα για κανένα λόγο αλόγιστα τα αποθέματα νερού.
Οι επιλογές και οι μελλοντική κατεύθυνση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ (η προώθηση γεωργίας μειωμένης έντασης, διεθνώς ανταγωνιστικής και συμβατής με την προστασία του περιβάλλοντος) μας οδηγουν στο πως θα σχεδιάσουμε το μελλον. Βασικό στοιχείο της ΚΑΠ είναι η εξοικονόμηση νερού στις υφιστάμενες χρήσεις και όχι η επέκταση της άρδευσης ειδικά σε καλλιέργειες που υπερσπαταλούν το νερό.
Πέρα απο τη σπατάλη όμως υπάρχει και η ρύπανση των υδατων και επιτρέψτε μου να αναφέρω το παράδειγμα της λίμνης τριχωνίδας της μεγαλύτερης λίμνης της Ελλάδας. Αυτό το μεγαλείο της φύσης ένα σπάνιο οικοσύστημα ιδιαίτερης οικολογικής αξίας υποβαθμιζεται και καταστρεφεται καθημερινά με την απορροή αστικων λυμμάτων βιομηχανικων καθώς και αγροτικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων. Ενας παράδεισος που θα μπορουσε να αποτελέσει τον οικονομικό και όχι μόνο πνεύμονα ολόκληρης της τριχωνίδας έχει καταντησει να είναι αποθήκη πάσης φύσεως απορριμάτων. Αναλογιστείτε φίλες και φίλοι και κάνω έκκληση σε σας κύριε Γενικέ ότι από αυτό νερό πίνει ολόκληρη η περιοχή της Μακρυνείας. Νερό που πολλές φορές έχει διαπιστωθεί ως ακατάλληλο. Το ίδιο ισχύει και για τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού. Η ύπαρξη υδροθείου, τοξικής ουσίας σε μεγάλες συγκεντρώσεις, στο κατώτατο επίπεδο των υδάτων της λιμνοθάλασσας, μια σειρά έργων που εμποδίζουν την απρόσκοπτη ροή υδάτων στη λιμνοθάλασσα, με αποτέλεσμα να μην ανανεώνεται το νερό της, η εισροή μεγάλης ποσότητας γλυκού νερού από τη Λυσιμαχία, καθώς και φυτοφάρμακα και λύματα που χωρίς σωστή επεξεργασία καταλήγουν στη λιμνοθάλασσα προκαλούν και επιτείνουν την καταστροφή της και θέτουν σε μαρασμό τη βιωσιμότητα της παραδοσειακής ιχθυοπαραγωγής των εξαίρετων ιβαριών της .
Συνοψίζοντας την τοποθέτησή μου θέλω να καταλήξω σε κάποια συμπεράσματα. Πρώτον δεν είναι δυνατό η Αιτωλοακαρνανια και γενικότερα η Δυτική Ελλάδα να σπαταλά το μεγαλύτερο φυσικό της απόθεμα που αύριο θα πληρώνεται χρυσό τα ύδατά της. Οφείλει με συγκεκριμένα έργα, όπως μικρά φράγματα να διατηρήσει και να αξιοποιήσει το νερό χωρίς να σπαταλά τα πολύτιμα αποθέματά της. Οφείλουμε να εξασφαλίσουμε τη συλλογή βρόχινων υδάτων και να κατευθύνουμε τη χρήση τους για άρδευση οικιακών κήπων και άλλες εργασίες με χαμηλές ποιοτικές απαιτήσεις
Οφείλουμε περαιτέρω να διασφαλίσουμε την ποιότητα των υδάτων της αφου από το νερό αυτό πίνουν οι Αιτωλοακαρνάνες και όχι μόνο.
Να ενημερώσουμε τους αγροτες σχετικά με εναλλακτικές μορφές άρδευσης και τις καλλιέργειες με ηπιότερη χρήση νερού
Να αυστηρόποιήσουμε την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» σε βιομηχανικές και αγροτικές εγκαταστάσεις, έτσι ώστε η πρόκληση ρύπανσης να γίνει κακή επιχειρηματική επιλογή και η καθαρή παραγωγή να αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα.
Φίλες και Φίλοι
Το θέμα αυτό ούτε εξαντλείται σε μια εισήγηση ούτε βεβαίως επιλύεται με ευχολόγια. Η σωστή διαχείριση καθώς και η προστασία των υδάτων ειναι απολύτως βεβαιο ότι θα μεγιστοποίησει την οικονομική και κοινωνική ευημερία, της περιοχης και πρέπει να γίνει για όλους πρωτης προτεραιότητας ζήτημα. Χωρίς εκπτώσεις και χωρίς συμβιβασμούς
Φίλες και Φίλοι,
Θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές της σημερινής εκδηλωσης για την τιμητική πρόσκληση που μου απηύθηναν να βρίσκομαι σήμερα εδώ και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο του Δ. Σ. του Συλλόγου Αιτωλοακαρνάνων Περιστερίου «ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ τον Κώστα τον Μπαλωμένο που πάντα κάνει τα αδύνατα δυνατά να προβάλλει να προωθήσει και να αναδείξει τα πλεονεκτήματα αλλά και τα προβλήματα του μεγαλύτερου και ωραιότερου κατά την άποψή μου νομού της χώρας του Νομού Αιτωλοακαρνανανίας. Το θέμα της σημερινής εκδήλωσης φίλες και φίλοι είναι ιδιαίτερης σημασίας και συνάμα επίκαιρο. Η ορθή διαχείριση των υδάτων στη δυτική ελλάδα και ειδικα στην Αιτωλοακαρνανία που αποτελεί την υδρολογική καρδιά της Ελλάδος αποκτά μείζονα σημασία και αποτελεί πρόκληση τόσο για την Πολιτεία όσο και για τους φορείς αλλά πάνω απ όλα για τους πολίτες. Και τι δεν έχει η Αιτωλοκαρνανία. Λιμνοθάλασσες και ποταμια, λίμνες και καταρράκτες, ο νομός Αιτωλοακαρνανίας έχει τόσο πλούσιο υδάτινο δυναμικό, που και μονο το γεγονος αυτό του δίνει μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ο Αχελώος, από τους μεγαλύτερους ποταμούς, όχι μόνο του Αιτωλοακαρνάνικου χώρου, αλλά της Ελλάδας ολόκληρης, ο Εύηνος και ο Μόρνος, είναι οι τρεις ποταμοί του νομού που μαζί με τα υπόγεια ύδατα τροφοδοτούν πέντε φυσικές λίμνες, τις Λυσιμαχία, Τριχωνίδα, Οζερό, Αμβρακία και Βουλκαριά. Οι τρεις πανέμορφες τεχνητές λίμνες- Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου - που δημιουργήθηκαν από τη ροή του Αχελώου και έχουν εξελιχθεί σε σπουδαίους υδροβιότοπους, εκτός από τις φυσικές καλλονές τους, έχουν και τεράστια οικολογική σημασία.
Μιλώντας για τον υδάτινο πλούτο της περιοχής, η σπουδαιότητα της ιχθυοκαλλιέργειας στις λιμνοθάλασσες, συμβάλλει ιδιαίτερα στην οικονομία του τόπου ενώ τα υδάτινα σπορ είναι άφθονα και πολυποίκιλα παντού .
Παρά το γεγονός ότι στη Δυτική Ελλάδα η διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων ανά μόνιμο κάτοικο δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί χαμηλή, η προσφορά των υδάτινων πόρων έρχεται αντιμέτωπη με αρκετές προκλήσεις λόγω των ιδιαίτερων γεωγραφικών, κλιματικών, δημογραφικών και κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών της περιοχής.
Θέλω να θυμισω οτι ακριβώς λόγω της γεωμορφίας του νομού οι ειδικοί στο πάνελ το γνωρίζουν καλυτερα η Αιτωλοακαρνανία είναι πλούσια σε βροχες. Αν δεν κανω λάθος βρέχει πάνω από 1500 χιλιοστά σε ετήσια βάση στην Αιτωλοακαρνανία ενώ στην Αττική η αντιστοιχια ειναι στα 400 χιλιοστά.
Και μια και ανέφερα την Αττική μπαίνω στον πειρασμό να γυρίσω το χρόνο πίσω και να πάω στα τέλη της δεκαετιας του 80 αρχές του 90 όταν η Πρωτεύουσα αντιμετώπισε τεράστιο πρόβλημα λειψυδρίας και ήταν τότε ζήτημα 40 ημερών να αντέξουν τα αποθεματα υδάτων για την Αθήνα με τις αλήστου μνήμης καμπάνιες της ΕΥΔΑΠ που προειδοποιούσαν για το επερχόμενο κακό. Τα νερά της Αιτωλοακαρνανίας έσωσαν τότε την Πρωτεύουσα. Τοτε θεμελιώθηκε το φράγμα του Ευήνου. Το 2004 στους Ολυμπιακούς αγώνες το ιδιο φραγμα φυλάσσοταν με μεγάλη προσοχή από πιθανό τρομοκρατικό χτύπημα. Αυτά τα λέω απλά για να τονίσω και να θυμισω σε ολους τη σημασία που έχει η Αιτωλοακαρνανία για την Ελλάδα και τη σπουδαιότητα του υδάτινου πλούτου που απλόχερα εμεις οι Αιτωλοακαρνάνες δίνουμε χωρίς να τυγχάνουμε δυστυχώς της ανάλογης προσοχής και ανταμοιβης από την Πολιτεία. Ποιος θα μπορούσε να πιστέψει ότι ενώ δίνουμε νερό σε 5 εκατομμύρια Ελληνες την ίδια στιγμή το 40% της Αιτωλοακαρνανικής γης είναι άνυδρο και πολλοί δήμοι κοινότητες και οικισμοί δεν έχουν ουτε πόσιμο νερό να πιούν. Όλα τα αρδευτικά έργα έχουν παραμείνει στα χαρτιά ενώ ακόμα και το φράγμα των Αχυρών που θα έδινε λυση στον ορεινό όγκο του Ξηρομέρου καρκινοβατεί εδώ και τριάντα χρόνια. Αυτή είναι η ανταπόδοση αυτό είναι το ευχαριστώ του Κράτους προς την Αιτωλοακαρνανία.
Για να γυρισω λοιπόν στο θέμα της ημερίδας ενώ τα νερά που έχουμε αφθονούν δυστυχώς μια σειρά απο λόγους υποβαθμιζουν τον υδάτινο πλούτο μας τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα.
Ο αγροτικός τομέας στην Ελλάδα, είναι μακράν ο μεγαλύτερος καταναλωτής υδατικών πόρων, απορροφώντας το 86% της συνολικής κατανάλωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ η Ελλάδα έχει τη δεύτερη χειρότερη θέση τόσο στην κατά κεφαλήν κατανάλωση, όσο και στην προστιθέμενη αξία ανά m3 κατανάλωσης νερού στον αγροτικό τομέα. Ειδικά στην Αιτωλοακαρνανια που είναι κατεξοχήν αγροτικός νομός με ένα δίκτυο δυστυχώς κακοσυντηρημένο και παλιό χάνονται σημαντικα αποθέματα γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια εξοικονόμησης υδάτινων πόρων. Ο τύπος της καλλιέργειας σε συνδυασμό με τα είδη των εδαφών τα οποία καλλιεργούνται, είναι παράγοντες που αυξάνουν την κατανάλωση υδάτων προς άρδευση. Επιπλέον, ένας μεγάλος όγκος υδάτων «χάνεται» από τη λανθασμένη επιλογή του τρόπου άρδευσης, καθώς τουλάχιστον το 60-70% του νερού που διατίθεται προς άρδευση δεν φθάνει ποτέ στον τελικό αποδέκτη.
Μόνο για το βαμβάκι ξοδεύεται νερό που θα μπορούσε να ξεδιψάσει όλη τη χώρα. Η γεωργία, ως θεματοφύλακας της υπαίθρου και παραγωγός δημοσίων αγαθών, μπορεί να αποτελέσει την απάντηση στην πρόκληση για σεβασμό των φυσικών μας πόρων. Με σωστή και ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων μας μπορεί να επιτευχθεί μια ορθολογική αντιμετώπιση του προβλήματος της ξηρασίας και της ερημοποίησης.
Ενώ ιστορικά η Ελλάδα έχει να επιδείξει σειρά πρωτοπόρων έργων που σχετίζονται με την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, σήμερα η χώρα είναι περισσότερο γνωστή για τον τομεακό σχεδιασμό και τις αντικρουόμενες χρήσεις νερού (υπουργεία, υπηρεσίες, ιδιωτικοί φορείς δρουν ανεξάρτητα και αυτόνομα), την ιδιοκτησιακή αντίληψη για τους υδάτινους πόρους (με εκατοντάδες χιλιάδες παράνομες γεωτρήσεις και άγνωστης έκτασης παράνομες απολήψεις επιφανειακού νερού), τη διατήρηση απαρχαιωμένων τεχνικών άρδευσης και υδροβόρων καλλιεργειών, την ανεπαρκή πληροφόρηση του αγρότη, κ.ά
Σημαντικό μέρος των υδάτινων αποθεμάτων του νομου μας βρίσκεται σε ταμιευτήρες, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς και ως εκ τούτου τελούν υπό τη διαχείριση της ΔΕΗ. Αντικαθιστώντας δυναμικότητα θερμικής ηλεκτροπαραγωγής, η υδροηλεκτρική παραγωγή συνεισφέρει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Να λοιπόν που ο νομός μας και γενικότερα η περιοχή της Δυτικής Ελλάδος αποτελει κομβικό σημείο ανάπτυξης και αειφοριας αρκεί τον υδάτινο αυτόν πλούτο να τον σεβαστούμε και να τον αξιοποιήσουμε αρθολογικα και σωστα με την μεγαλυτερη ωφέλεια και απόδοση. Διοτι ας μην ξεχνάμε ότι οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στα υδάτινα οικοσυστήματα έχουν επιφέρει μεγάλες αλλαγές στους διαθέσιμους υδατικούς πόρους. Οι εύκολες πηγές νερού έχουν περιοριστεί εξαιτίας των φαινομένων από τις κλιματικές αλλαγές (π.χ. ξηρασία, ερημοποίηση) και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (π.χ. μόλυνση, παρεμβάσεις).
Δεν μπορουμε λοιπόν να μην εξετάσουμε με μεγαλυτερη ένταση το πώς με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών θα επιτύχουμε τόσο την εξοικονόμηση όσο και την επαναχρησιμοποίηση νερού για συκεκριμένους σκοπούς. Επιπλέον, η υπεράντληση των υπόγειων νερών έχει περιβαλλοντικό, ενεργειακό και οικονομικό κόστος το οποίο θα μπορούσε να αντισταθμιστεί με αντικατάσταση της εκμετάλλευσής τους με κατάλληλα έργα αξιοποίησης ανεκμετάλλευτων επιφανειακών νερών. Παραδείγματα τέτοιων έργων είναι φράγματα, λιμνοδεξαμενές, ταμιευτήρες, διυλιστήρια, κλπ.
Πρεπει να γίνει κατανοητό ότι σήμερα δεν είναι δυνατόν να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση για την ανάπτυξη μιας περιοχής, χωρίς να παίρνει υπόψη της μια από τις βασικές προϋποθέσεις της, το νερό. Και συγκεκριμένα την εκμετάλλευση και την διαχείριση των υδατικών πόρων.
Μια υδατική πολιτική πρέπει να εξασφαλίζει στόχους, ώστε η διαχείριση των υδάτων, να μην επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα και ποσότητα των υδατικών πόρων.
Στην Ευρωπαϊκή Ενωση αναγνωρίζεται η ανάγκη δράσης για την αποφυγή μακροπρόθεσμης επιδείνωσης της ποιότητας και της ποσότητας των γλυκών υδάτων και τη διαμόρφωση μιας συνολικής πολιτικής, για την προστασία των γλυκών υδάτων. Μιας πολιτικής που στοχεύει στη διατήρηση και τη βελτίωση του υδάτινου περιβάλλοντος.
Η υδατική πολιτική, που διαμορφώθηκε με την Οδηγία 2000/00/ΕΚ της 28-12-00, θεωρείται ότι πρέπει να αποβλέπει στην Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Υδατικών Πόρων , να είναι συγκεκριμένη και να βρίσκεται κοντά στους πόρους και τους ανθρώπους.
Το νερό πρέπει να «κυβερνηθεί» (διοίκηση, επιδότηση), να «αξιοποιηθεί» (αξία, τιμή, κόστος) και να διανεμηθεί με εύλογο τρόπο και με τους κανόνες της ισότητας. Δεδομένης της λειψυδρίας, των γεωπολιτικών διαταραχών αλλά και των στοιχείων των Ηνωμένων Eθνών, βάσει των οποίων, μέχρι το 2025, περίπου 30 χώρες θα πληγούν από τη λειψυδρία, 18 από τις οποίες βρίσκονται στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, οι πιέσεις θα ενταθούν και μπορεί να γίνει αντιληπττο πόσο σημαντικό είναι να έχεις μεγάλα υδάτινα αποθέματα
Δεν είναι δυνατό να σπαταλώνται σήμερα για κανένα λόγο αλόγιστα τα αποθέματα νερού.
Οι επιλογές και οι μελλοντική κατεύθυνση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ (η προώθηση γεωργίας μειωμένης έντασης, διεθνώς ανταγωνιστικής και συμβατής με την προστασία του περιβάλλοντος) μας οδηγουν στο πως θα σχεδιάσουμε το μελλον. Βασικό στοιχείο της ΚΑΠ είναι η εξοικονόμηση νερού στις υφιστάμενες χρήσεις και όχι η επέκταση της άρδευσης ειδικά σε καλλιέργειες που υπερσπαταλούν το νερό.
Πέρα απο τη σπατάλη όμως υπάρχει και η ρύπανση των υδατων και επιτρέψτε μου να αναφέρω το παράδειγμα της λίμνης τριχωνίδας της μεγαλύτερης λίμνης της Ελλάδας. Αυτό το μεγαλείο της φύσης ένα σπάνιο οικοσύστημα ιδιαίτερης οικολογικής αξίας υποβαθμιζεται και καταστρεφεται καθημερινά με την απορροή αστικων λυμμάτων βιομηχανικων καθώς και αγροτικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων. Ενας παράδεισος που θα μπορουσε να αποτελέσει τον οικονομικό και όχι μόνο πνεύμονα ολόκληρης της τριχωνίδας έχει καταντησει να είναι αποθήκη πάσης φύσεως απορριμάτων. Αναλογιστείτε φίλες και φίλοι και κάνω έκκληση σε σας κύριε Γενικέ ότι από αυτό νερό πίνει ολόκληρη η περιοχή της Μακρυνείας. Νερό που πολλές φορές έχει διαπιστωθεί ως ακατάλληλο. Το ίδιο ισχύει και για τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού. Η ύπαρξη υδροθείου, τοξικής ουσίας σε μεγάλες συγκεντρώσεις, στο κατώτατο επίπεδο των υδάτων της λιμνοθάλασσας, μια σειρά έργων που εμποδίζουν την απρόσκοπτη ροή υδάτων στη λιμνοθάλασσα, με αποτέλεσμα να μην ανανεώνεται το νερό της, η εισροή μεγάλης ποσότητας γλυκού νερού από τη Λυσιμαχία, καθώς και φυτοφάρμακα και λύματα που χωρίς σωστή επεξεργασία καταλήγουν στη λιμνοθάλασσα προκαλούν και επιτείνουν την καταστροφή της και θέτουν σε μαρασμό τη βιωσιμότητα της παραδοσειακής ιχθυοπαραγωγής των εξαίρετων ιβαριών της .
Συνοψίζοντας την τοποθέτησή μου θέλω να καταλήξω σε κάποια συμπεράσματα. Πρώτον δεν είναι δυνατό η Αιτωλοακαρνανια και γενικότερα η Δυτική Ελλάδα να σπαταλά το μεγαλύτερο φυσικό της απόθεμα που αύριο θα πληρώνεται χρυσό τα ύδατά της. Οφείλει με συγκεκριμένα έργα, όπως μικρά φράγματα να διατηρήσει και να αξιοποιήσει το νερό χωρίς να σπαταλά τα πολύτιμα αποθέματά της. Οφείλουμε να εξασφαλίσουμε τη συλλογή βρόχινων υδάτων και να κατευθύνουμε τη χρήση τους για άρδευση οικιακών κήπων και άλλες εργασίες με χαμηλές ποιοτικές απαιτήσεις
Οφείλουμε περαιτέρω να διασφαλίσουμε την ποιότητα των υδάτων της αφου από το νερό αυτό πίνουν οι Αιτωλοακαρνάνες και όχι μόνο.
Να ενημερώσουμε τους αγροτες σχετικά με εναλλακτικές μορφές άρδευσης και τις καλλιέργειες με ηπιότερη χρήση νερού
Να αυστηρόποιήσουμε την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» σε βιομηχανικές και αγροτικές εγκαταστάσεις, έτσι ώστε η πρόκληση ρύπανσης να γίνει κακή επιχειρηματική επιλογή και η καθαρή παραγωγή να αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα.
Φίλες και Φίλοι
Το θέμα αυτό ούτε εξαντλείται σε μια εισήγηση ούτε βεβαίως επιλύεται με ευχολόγια. Η σωστή διαχείριση καθώς και η προστασία των υδάτων ειναι απολύτως βεβαιο ότι θα μεγιστοποίησει την οικονομική και κοινωνική ευημερία, της περιοχης και πρέπει να γίνει για όλους πρωτης προτεραιότητας ζήτημα. Χωρίς εκπτώσεις και χωρίς συμβιβασμούς
