Ιταλοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι ζήτησαν αρχικά το αγγείο το 2005 στο πλαίσιο μιας μεγάλης έρευνας που διεξήγαγαν σχετικά με την προέλευση αρχαιοτήτων σε οκτώ αμερικανικά μουσεία, μεταξύ των οποίων το Getty στο Λος Άντζελες, το Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης και το Museum of Fine Arts της Βοστώνης.
«Λυπούμαστε πολύ που χάνουμε αυτό το αντικείμενο γιατί είναι πολύ σημαντικό δείγμα αρχαίας τέχνης», λέει ο Kaywin Feldman, διευθυντής του μουσείου και πρώην πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Διευθυντών Μουσείων. Το συγκεκριμένο αγγείο ήταν το «καμάρι» του μουσείου της Μινεάπολης, καθώς η συλλογή αρχαιοτήτων του είναι σχετικά μικρή.
Το μουσείο της Μινεάπολης χειρίστηκε με υπευθυνότητα το αίτημα επαναπατρισμού του κρατήρα. Οι υπεύθυνοι του μουσείου άρχισαν να ερευνούν το θέμα τον προηγούμενο χρόνο. Ο Feldman απευθύνθηκε στο ιταλικό υπουργείο Πολιτισμού ζητώντας αποδείξεις που να στηρίζουν την απαίτηση επιστροφής του κρατήρα. Οι ιταλικές αρχές παρουσίασαν τρεις φωτογραφίες ενός κλεμμένου αντικειμένου, στις οποίες φαίνονταν λεπτομέρειες που δεν θα μπορούσαν να ανήκουν σε κανένα άλλο αγγείο.
Οι συγκεκριμένες φωτογραφίες προέρχονταν από ένα σύνολο 10.000 πολαρόιντ πολιτιστικών αγαθών που ανασκάφηκαν παράνομα και ανακαλύφθηκαν από την ιταλική αστυνομία σε έφοδο που πραγματοποίησε το 1995 σε ελβετική αποθήκη εμπορευμάτων, την οποία λειτουργούσε ο Giacomo Medici, ένας έμπορος αρχαιοτήτων. Ο Medici καταδικάστηκε σε δεκαετή κάθειρξη για παράνομο εμπόριο έργων τέχνης. Ο Medici φαίνεται πως αγόραζε αρχαιότητες από τυμβωρύχους, τις οποίες στη συνέχεια συντηρούσε και πωλούσε σε ανυποψίαστους αγοραστές εκ μέρους είτε μουσείων είτε ιδιωτών-συλλεκτών, μέσα από ένα καλό δίκτυο εμπόρων έργων τέχνης.
Το μουσείο της Μινεάπολης αγόρασε το εν λόγω αγγείο το 1983 από τον Robin Symes, Βρετανό έμπορο αρχαιοτήτων ο οποίος, σε ορισμένες περιπτώσεις, είχε συνεργαστεί με τον Medici. Ο Symes είχε μεταπωλήσει και στο Getty πολλά αντικείμενα τα οποία αργότερα αμφισβητήθηκαν ως προς τη νομιμότητά τους.
Το αγγείο
Το ερυθρόμορφο αγγείο του 5ου αι. π.Χ. (59,69x34,93 εκ.) ανήκει στον τύπο του ελικωτού κρατήρα. Φέρει παράσταση πομπής με τον Διόνυσο, Σατύρους και Μαινάδες. Το αγγείο προέρχεται πιθανότητα από το Rutigliano της επαρχίας της Puglia στη νότια Ιταλία, όπου κατά την αρχαιότητα υπήρχαν ελληνικές αποικίες. Ο ζωγράφος του αγγείου θεωρείται πως ήταν ο Ζωγράφος του Μέθυσου. Υπάρχουν άλλα 19 αγγεία που σώζονται και έχουν αποδοθεί στον ίδιο αγγειογράφο.
Μια καλή συνεργασία
Ο Ιταλός υπουργός Πολιτισμού, Giancarlo Galan, πάντως, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την αίσια έκβαση της υπόθεσης. Είπε πως η επιτυχία του εγχειρήματος οφείλεται στο γεγονός ότι η Ιταλία επέλεξε τη διπλωματική οδό προκειμένου να της επιστραφούν αντικείμενα αμφισβητούμενης προέλευσης. Ευχαρίστησε το μουσείο της Μινεάπολης για την καλή συνεργασία και είπε πως η σχέση που αναπτύχθηκε ανάμεσα στο μουσείο και τις ιταλικές αρχές μπορεί στο μέλλον να οδηγήσει σε δανεισμούς και εκθέσεις.
Από την πλευρά του μουσείου, ο Feldman είπε πως η απόφαση της επιστροφής του κρατήρα «δείχνει ότι το MIA παραμένει πιστό στα υψηλά ηθικά κριτήρια που έχει θέσει για τη συγκρότηση και τη διατήρηση της συλλογής μας».
Ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη περίπτωση, πάντως οι ιταλικές πιέσεις είχαν αποτέλεσμα, καθώς τα αμερικανικά μουσεία άρχισαν να επιστρέφουν τα αμφιλεγόμενα αντικείμενα στις χώρες προέλευσής τους και έπαψαν να αγοράζουν αρχαιότητες για τις οποίες δεν υπήρχε επιβεβαιώσιμο ιστορικό ιδιοκτησίας.
erroso.blogspot.com
