Για πάρα πολύ καιρό οι μεταλλευτικές εταιρείες χρησιμοποιούσαν το μάντρα της ανάπτυξης για να δικαιολογήσουν περιβαλλοντικές καταστροφές(mantra: ένας ήχος, συλλαβή, λέξη ή ομάδα λέξεων που θεωρούνται ικανά να προκαλέσουν “μεταμόρφωση”).
Έχετε παρατηρήσει ότι η μεταλλεία μπαίνει όλο και περισσότερο στα ρουθούνια των ανθρώπων; Παγκοσμίως, όλο και περισσότερες κοινότητες την αντιμάχονται. Ομάδες φτωχών χωρικών έρχονται αντιμέτωποι με εταιρείες με ισχυρές διασυνδέσεις και πολλά λεφτά, που αντιπροσωπεύουν το βάρβαρο αλλά ισχυρό θεμέλιο του παγκοσποιημένου συστήματος ελεύθερης αγοράς. Πρέπει να θαυμάσετε το στυλ τους.
Πάρτε για παράδειγμα την Σούμπα, στην ανατολική Ινδονησία, η οποία είναι επί του παρόντος γεμάτη με τα αποκαλυπτικά σημάδια της έρευνας για χρυσό. Οι φλέβες της, λέει η Αυστραλιανή εταιρεία Hillgrove Resources, είναι πλούσιες και πολλά υποσχόμενες. Η απάντηση των ανθρώπων της περιοχής; Συνεχιζόμενες ταραχές και οργή. Όπως το βλέπουν εκείνη, η εξόρυξη χρυσού απειλεί τη γη, το νερό, τον πολιτισμό τους – την ίδια την ύπαρξή τους. Συνήθως χρειάζονται περίπου 691.000 λίτρα (σχεδόν 700 κυβικά μέτρα) νερού για την παραγωγή ενός κιλού λάμψης. Στο περιδέραιο των άνυδρων νησιών της ανατολικής Ινδονησίας που κρέμονται απαλά πάνω από την Αυστραλία, το νερό είναι πιο πολύτιμο από το χρυσό. Το Αυστραλιανό μεγαθήριο BHP, που πρόσφατα ανακοίνωσε κέρδη 15 δις λιρών Αγγλίας, παραχώρησε την άδεια, αφού οι τοπικές διαμαρτυρίες δεν έδειξαν κανένα σημείο υποχώρησης. Η Hillgrove δεν μπορεί να πει ότι δεν είχε προειδοποιηθεί.
Στο Palawan, ένα αστραφτερό νησιωτικό στολίδι στις Φιλιππίνες, επίσης ξετυλίγεται μια ιστορία που είναι πάρα πολύ γνωστή στην Ασία. Ένας πλούσιος και ισχυρός μεγιστάνας αεροπορικής εταιρείας που είναι στη λίστα του Forbes, ο Lucio Tan, σε συνεργασία με μια μεγάλη βρετανική μεταλλευτική εταιρεία εξόρυξης, την Toledo Nickel, θέλει να εξορύξει ένα από τα τελευταία σημαντικά αρχαία δάση της Ασίας (μειώνοντας έτσι σημαντικά τις δυνατότητες δέσμευσης του άνθρακα), για να επωφεληθεί από τις τιμές ρεκόρ του νικελίου που είναι απαραίτητο για να κινηθούν τα υβριδικά αυτοκίνητα και να ικανοποιήθει ο εθισμός μας σε gadgets. Αλλά οι ιθαγενείς πληθυσμοί που παίζουν στα δάχτυλα την τεχνολογία προτιμούν να έχουν δέντρα. Στο νησί Λουζόν των Φιλιππίνων, μεταλλευτικές εταιρείες με ονόματα που θυμίζουν κέντρα υγείας, όπως Oceana και Oxiana, αντιμετωπίζουν και οι δύο αντίσταση από τους ντόπιους.
Στην Αυστραλία, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Ένα τυχαίο δείγμα είδησης φανερώνει ότι οι αγρότες, που δεν είναι γνωστοί για το ριζοσπαστισμό τους, τον τελευταίο καιρό κάθονται με αποφασιστικότητα σε πτυσσόμενες καρέκλες κρατώντας πλακάτ κατά της εξόρυξης άνθρακα. Στους αγρότες της Δυτικής Αυστραλίας είπαν ότι πρέπει να αφαιρέσουν τα πανώ που δείχνουν την αντίσταση στο ορυχείο σιδήρου απειλεί να ρουφήξει το νερό που απαιτείται για τις καλλιέργειες και το ζωικό κεφάλαιο.
Καθώς τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα βρίσκονται σε σεισμική ταλάντωση, η ζήτηση για μέταλλα – ιδίως χρυσό – εντείνεται. Οι μέτοχοι μπορεί να διαβάζουν νευρικά τις αναφορές για τις διαδηλώσεις, αλλά η πίστη τους εξαγοράζεται με αυξημένα μερίσματα. Πώς μπορεί το περιβάλλον να κερδίσει απέναντι σε τέτοιο μαγείρεμα δωροδοκίας; O Υπουργός πόρων της Αυστραλίας Martin Ferguson απέρριψε τις αντιδράσεις, δηλώνοντας ότι οι άνθρωποι δεν υποστηρίζοντας τους ανθρώπους να έχουν κανένα δικαίωμα σε ότι βρίσκεται κάτω από τη γη, προσθέτοντας δυσοίωνα ότι οι αγρότες και οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν μπορούν να ασκήσουν βέτο στην εξόρυξη. Μας λένε ότι είναι προς το εθνικό συμφέρον, αλλά όλο και περισσότερο αυτό είναι κώδικας για τα συμφέροντα μιας ελίτ. Στο κάτω κάτω, το τεστ για κάθε συμμετοχική δημοκρατία είναι η δύναμη των λαών να επηρεάσουν το πεπρωμένο τους. Οι εταιρείες εξόρυξης μέχρι σήμερα έχουν χρησιμοποιήσει το μάντρα της ανάπτυξης και των κερδών για να δικαιολογήσουν την καταστροφή των βιοτόπων τους.
Το περιβάλλον είναι ένα από τα τελευταία παγκόσμια κοινά αγαθά, και οι κοινωνικοπολιτισμικές συνέπειες και το περιβαλλοντικό κόστος της εξόρυξης είναι όλο και περισσότερο μη αποδεκτά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε μικρά νησιά, όπου το νερό και η καλλιεργήσιμη γη είναι περιορισμένα. Ο Υπουργός Μεταλλείων της Παπούα Νέα Γουινέα Byron Chan ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα αλλάξει το νόμογια “να μεταβιβάσει την ιδιοκτησία [των μεταλλείων] από την κυβέρνηση στους ιδιοκτήτες γης”. Ο Greg Anderson, από το Επιμελητήριο Μεταλλείων και Πετρελαίου της Αυστραλίας πνίγηκε με τη γραβάτα του, όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει.
Η Σούμπα, όπου η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι συνεχής, δεν μπορεί να διαθέσει τα 143 gigajoules της ενέργειας που χρειάζονται για την παραγωγή ενός κιλού χρυσού – επίσης δεν χρειάζεται ούτε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ούτε τοξικά αντιδραστήρια, όπως κυάνιο. Απλά και μόνο το άνοιγμα της γης απελευθερώνει εκπομπές μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα. Περισσότερος άνθρακας παράγεται από την επεξεργασία, τη μεταφορά και την κατασκεύ προϊόντων. Η τιμή του χρυσού δεν είναι δυνατόν να αντισταθμίσει αυτά που πληρώνει το περιβάλλον. Η κοινότητα ως μέτοχος δεν είναι προφανώς μέσα στα γούστα του.
Σε μια εκθαμβωτική επίδειξη τόλμης, το “γραφείο προστασίας του περιβάλλοντος” του Κουήνσλαντ μαζί με τους Φίλους της Γης, ξεκίνησε μια δικαστική υπόθεση κατά της Xstrata Coal, αντιδρώντας στην αξίωση της εταιρείας για την παραχώρηση 32.000 εκταρίων στο δυτικό Κουήνσλαντ. Η προσφυγή επικαλείται τις μελλοντικές κλιματικές συνέπειες για το παγκόσμιο περιβάλλον, τόσο από το ορυχείο όσο και από τη μελλοντική χρήση του άνθρακα. Μπαίνει κανείς στον πειρασμό να χειροκροτήσει.
Μπορεί να τους ενέπνευσε η σειρά του Donald Brown για τα σημεία της ηθικής. Αυτή δέχεται ότι δεν έχουμε αντιμετωπίσει “τις κυβερνήσεις ή τα άτομα που αντιτίθενται στις εθνικές πολιτικές για την κλιματική αλλαγή μόνο για λόγους εθνικού οικονομικού κόστους και που αρνούνται ότι, πέραν των εθνικών οικονομικών συμφερόντων, τα έθνη πρέπει να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους, τα καθήκοντα και τις ευθύνες για την πρόληψη βλαβών στα εκατομμύρια των φτωχών και ευάλωτων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο “. Θα μπορούσε να μιλάει για τη μεταλλεία όταν λέει ότι “ενδέχεται μερικοί άνθρωποι ή οικοσυστήματα να υποστούν σοβαρές βλάβες … και εκείνοι που θα τεθούν σε κίνδυνο δεν έχουν συναινέσει να τεθούν σε κίνδυνο”.
Μέχρι τώρα, η εξόρυξη ήταν ένα ευνοημένο παιδί που δεν περιοριζόταν ιδιαίτερα από ηθικούς προβληματισμούς. Ήρθε η ώρα τα δικαιώματα των ανθρώπων να πάρουν προβάδισμα. Η ηθική, φαινομενικά περιττή σε έναν κόσμο άμεσης ικανοποίηση, μπορεί σύντομα να μπει ξανά στο χορό, διώχνωντας την αχαλίνωτη ανάπτυξη έξω από τη σκηνή.
