Συγγραφέας η επίκουρη καθηγήτρια σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Νew Castel University της Αγγλίας Βιολέττα Χιονίδου. Τίτλος : "Λιμός και θάνατος στην Κατοχική Ελλάδα, 1941-1944". Σελίδες 295 με πλούσια βιβλιογραφία ελληνική και ξένη.
Η συγγραφέας εξετάζει με διεπιστημονική οπτική και εμβρίθεια τη διατροφική κρίση και τα πολιτικά ζητήματα γύρω από αυτή, εστιάζοντας στη δημογραφία του λιμού και στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων επισιτιστικής βοήθειας.
Είναι το πρώτο βιβλίο που ερευνά τα αρχεία του Ερυθρού Σταυρού τα οποία σχετίζονται με το μεγάλο αυτό θέμα που έχει ξεχασθεί, σε αντίθεση με τον εμφύλιο πόλεμο, για τον οποίο υπάρχει δημόσια μνήμη. Και όμως: ο ελληνικός -επί Άξονα- λιμός κόστισε τη ζωή του 5% του ελληνικού πληθυσμού και θεωρείται πως ήταν ο τελευταίος σημαντικότερος ,από άποψη θνησιμότητας ,στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η μελέτη περιλαμβάνει τα εξής κεφάλαια-ενότητες:Σκιαγραφείται το ιστορικό πλαίσιο και η εμπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εγκατάσταση των δυνάμεων κατοχής, ο ναυτικός αποκλεισμός από τους συμμάχους και η άρση του αποκλεισμού με παρέμβαση του αμερικανού Προέδρου Ρούσβελτ . Καταγράφονται τα επίπεδα αγροτικής παραγωγής σε Σύρο-Μύκονο- Χίο, η περιορισμένη επικοινωνία με την υπόλοιπη Ελλάδα, η απασχόληση, ο πληθωρισμός, οι καταστροφές από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αναλύεται η στάση της κατοχικής κυβέρνησης και η συμπεριφορά των τοπικών διοικήσεων , οι επιτάξεις των τροφίμων από τους Γερμανούς και οι αρπαγές προϊόντων από στρατιώτες , η επιβολή ελέγχων στις αγορές που περιόρισε το εμπόριο , η δημιουργία της μαύρης αγοράς και η συμμετοχή όλων των τάξεων σε αυτή. Παρουσιάζεται η οργάνωση συσσιτίων από το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, η εγκατάσταση στην Αθήνα της Επιτροπής Διαχείρισης Βοήθειας σε σχέση με το Διεθνές Κομιτάτο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, οι αυστηρές απαγορεύσεις στη μετακίνηση πληθυσμών και οι παράνομοι τρόποι φυγής σε Μέση Ανατολή. Τεκμηριώνεται η εξέλιξη της θνησιμότητας που κυμάνθηκε από 300 % έως 1000 % καθώς και οι διαφορές ως προς το φύλο και την ηλικία, η επίδραση της ασιτίας στην κατάρρευση του ανοσοποιητικού συστήματος των ανθρώπων και οι θάνατοι ανά επαγγελματικές ομάδες και τάξεις . Ορισμένα στοιχεία για το μέγεθος του δράματος :
-Πριν από τον πόλεμο μια οκά ελαιόλαδου κόστιζε 44 δραχμές. Τον Δεκέμβριο του 1942 κόστιζε 14.000 δραχμές.
-Τον Οκτώβριο του 1941 στα συσσίτια διαφόρων φορέων της Αθήνας και του Πειραιά προσφερόταν 25.000 μερίδες φαγητού. Τον Σεπτέμβριο του 1942 οι μερίδες έφθασαν τις 900.000.
-Τον Ιανουάριο του 1942 το 70% των θανάτων στα νησιά Σύρος, Μύκονος, Χίος ήταν άνδρες. "Γυναίκες σήκωναν τα φέρετρα… Πέθαιναν οι εργάτες ".
Η συγγραφέας καταλήγει επισημαίνοντας πως στο τέλος της κατοχής, σίγουρα, οι χαμένοι ήταν οι ζητιάνοι, οι άποροι, οι έγκλειστοι στα ιδρύματα, οι ηλικιωμένοι, οι άνεργοι, οι εργάτες της πόλης, οι ψαράδες, οι τεχνίτες και οι ακτήμονες πρόσφυγες. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι οικογένειες των ναυτικών κατάφεραν να επιβιώσουν αλλά συνολικά και αυτές οι κοινωνικές ομάδες βγήκαν ηττημένες. "Είναι βέβαιο ότι οι ανώτερες τάξεις δεν πείνασαν… Αλλά και οι αγρότες που διέθεταν αρκετή γη κατάφεραν να επιβιώσουν και να συσσωρεύσουν χρυσές λίρες , κοσμήματα και αστικά υπάρχοντα…".Επικαλούμενη μάλιστα προφορικές και γραπτές πηγές, φωτίζει τη μαύρη αγορά της Χίου όπου οι χωρικοί έκαναν "τράμπα" κοσμήματα, έπιπλα, ψαλίδια , ραπτομηχανές, ρούχα και προικιά, ανταλλάσοντας αγροτικά προϊόντα που αγόραζαν για να μην πεθάνουν από πείνα γυναίκες ναυτικών- κυρίως από τον Βροντάδο. Ακόμη και το σεξ προσφερόταν με αντάλλαγμα τροφίμων…
Η μελέτη γράφτηκε στα αγγλικά και μεταφράστηκε από τον Δημήτρη Μιχαήλ.
