Ερωτηθείς από το δημοσιογράφο της εφημερίδας, Οκαν Κονουράλπ, τι έχει αλλάξει (Σ.τ.Μ. για το Πατριαρχείο) στα είκοσι χρόνια από την ανάρρησή του στον Θρόνο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης απαντά ότι πολλά έχουν αλλάξει προς την θετική κατεύθυνση. Η Τουρκία είναι σήμερα για όλους μας μια χώρα πιο δημοκρατική. Και από πλευράς μειονοτήτων μπορώ να το πω ξεκάθαρα ότι κατά την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, αισθανόμαστε περισσότερο άνετα. Δεν φοβόμαστε από το Κράτος.
Ασφαλώς δεν μπορώ να πω ότι βρίσκουμε ανταπόκριση σε όλα τα θέματα, για παράδειγμα η Θεολογική Σχολή της Χάλκης παρ’ όλες τις υποσχέσεις της Κυβέρνησης του AKP παραμένει τα τελευταία 4ο χρόνια κλειστή. Σε άλλους όμως τομείς έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις. Όπως για παράδειγμα η απόφαση να επιστραφούν τα ακίνητα που αφαιρέθηκαν από τα βακούφια (ευαγή ιδρύματα), η παραχώρηση αδειών για την τέλεση λειτουργιών στα Μοναστήρια της Παναγίας Σουμελά και την Καππαδοκίας.
Ο Πατριάρχης σημείωσε ότι παλαιότερα οι αντιπροσωπείες του Πατριαρχείου που μετέβαιναν στην Άγκυρα για επαφές με αξιωματούχους αντιμετωπίζονταν με ψυχρότητα, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που σε συναντήσεις “δεν έλεγαν ούτε, καθίστε”.
«Τώρα αντιμετωπιζόμαστε με πολύ ευγένεια και αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο με τον Πρωθυπουργό Ερντογάν και το κόμμα του αλλά καιόταν συναντήθηκα με τον Ντενίζ Μπαικάλ (σ.σ. πρωην Αρχηγός Αξιωμ. Αντιπολιτεύσεως) αντιμετωπίστηκα με την ίδια ευγένεια».
Στο σημείο αυτό υπενθύμισε ότι με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού Ερντογάν παρέχεται η υπηκοότητα σε Ιεράρχες του Θρόνου από το εξωτερικό οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα σε μια μελλοντική Πατριαρχική εκλογή να είναι εκλέκτορες και εκλόγιμοι. “Και δεν θα γίνει η εκλογή μόνο με 15 Ιεράρχες”, είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης αφήνοντας να εννοηθεί ότι σε μια μελλοντική εκλογή θα έχουν λόγο και ψήφο όλοι οι Ιεράρχες του Θρόνου και όχι μόνο οι εν Τουρκία διαβιούντες.
Ερωτηθείς εάν η βελτίωση των σχέσεων με την Πολιτεία αυξάνει τις ελπίδες του για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης είπε ότι «κατά το παρελθόν έχουν γίνει πολύ μεγάλες αδικίες σε βάρος της Κοινότητάς μας.
Ένα από τα σοβαρά θέματά που εκκρεμούν είναι η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής». Παρά το γεγονός ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι πρώτο τη τάξει μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών, είπε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, δεν έχει τη δυνατότητα να εκπαιδεύει το ίδιο τα στελέχη του. «Δεν χάνω τις ελπίδες μου για την επαναλειτουργία της Σχολής», τόνισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης και επανέλαβε ότι το ζήτημα αυτό δεν εντάσσεται στις ελληνοτουρκικές διαφορές αλλά αποτελεί αντικείμενο σεβασμού των θρησκευτικών ελευθεριών.
«Δηλαδή περιμένετε κάποια έκπληξη από τον Πρωθυπουργό Ερντογάν όπως έκανε με το διάταγμα για την επιστροφή των ακινήτων των μειονοτικών ιδρυμάτων;», ρώτησε ο δημοσιογράφος-
«Είναι στα πλαίσια των πιθανοτήτων διότι ο Πρωθυπουργός συνηθίζει τέτοια γενναία βήματα και εκπλήξεις. Κατά καιρούς ο Πρωθυπουργός μιλάει για τη λειτουργία Τζαμιού στην Αθήνα και το συσχετίζει με την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής. Εμείς δεν έχουμε καμία ευθύνη γι’ αυτό το θέμα. Είμαι θετικός για το Τζαμί. Και η Ελληνική Κυβέρνηση έλαβε πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά το να τίθεται ένας τέτοιος όρος για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης είναι αδικία», απάντησε ο Πατριάρχης.
Ερωτηθείς για τις προσδοκίες του από τις προωθούμενες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις ο Οικουμενικός Πατριάρχης είπε πως “αρχίζουμε σιγά, σιγά να απομακρυνόμαστε από την αίσθηση ότι είμαστε πολίτες δευτέρας κατηγορίας”.“Ελπίζουμε πως στο νέο Σύνταγμα η αρχή ότι όλοι οι πολίτες είναι ίσοι θα εδραιωθεί ισχυρά και θα βιώσουμε την ισότητα όχι στα λόγια αλλά στην ουσία του όρου. Θέλουμε ισότητα και θρησκευτική ελευθερία. Είμαστε Ρωμιοί με τουρκική υπηκοότητα».
Στην συνέχεια ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος τόνισε με έμφαση: «Να μην μας αντιμετωπίσουν ούτε ως ξένους ούτε ως εχθρούς. Αυτά όλα να αξιολογηθούν λεπτομερώς στο νέο Σύνταγμα. Ούτως ώστε να μην σχολιαστούν λανθασμένα το Σύνταγμα και οι Νόμοι από μέρους γραφειοκρατών όπως συνέβαινε στο παρελθόν».
Σε άλλο ερώτημα σχετικό πως βλέπει το μέλλον μιας κοινότητος που ο πληθυσμός της μειώνεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης επανέλαβε πως η Ομογένεια της Πόλης, πού πλήρωσε το τίμημα του Κυπριακού, έχει ανάγκη από νέο αίμα.
«Με την Λοζάνη εντάξει πραγματοποιήθηκε η ανταλλαγή των πληθυσμών. Όμως τα γεγονότα της 6/7ης Σεπτεμβρίου 1955 και τα γεγονότα των απελάσεων του 1964 μας κατέστρεψαν, πληρώσαμε το τίμημα του Κυπριακού,
ο πληθυσμός από 120.000 μειώθηκε στις 3.000. Εμείς έχουμε ανάγκη από νέο αίμα. Τώρα λόγο της μεγάλης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα ορισμένοι πού έφυγαν από την Τουρκία επιθυμούν να επιστρέψουν, ακόμη και Έλληνες που δεν είναι από την Πόλη θέλουν να εγκατασταθούν εδώ. Μας έρχονται επιστολές στις οποίες μας γράφουν «βρείτε μας εργασία και κατοικία».
Στην ερώτηση σε ποιό σημείο βρίσκονται οι συζητήσεις για το ζήτημα της «Οικουμενικότητας» στο νέο Σύνταγμα, ο Πατριάρχης απάντησε:
«Είμαστε το αρχαιότερο ίδρυμα στον τόπο αυτό. Είμαστε ένα ίδρυμα 17 αιώνων, είναι μία ευκαιρία για την Τουρκία».
Στη συνέχεια ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφέρθηκε στην απόφαση της επιτροπής της Βενετίας ότι το Πατριαρχείο είναι Οικουμενικό και ότι στην χρήση του όρου αυτού δεν μπορεί να το εμποδίσει κανείς, προσθέτοντας μάλιστα, ότι δεν εμπεριέχει κανένα πολιτικό χαρακτήρα αφού πρόκειται για ένα όρο που η χρήση του ξεκινά από τον 6ο αιώνα και μαρτυρεί την θέση του στον Ορθόδοξο κόσμο του Πατριαρχείου. Επίσης εξέφρασε την επιθυμία του να υπάρχει αναγνώριση της νομικής προσωπικότητας του Πατριαρχείου.
Ο δημοσιογράφος της Hürriyet δεν παρέλειψε να ρωτήσει, “τι εκφράζει για σας η Εργκενεκόν”, για να απαντήσει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος: «Ζήσαμε προσωπικά την υπόθεση της Εργκενεκόν. Εκείνη την σκοτεινή περίοδο υπήρχε μία εκστρατεία που κατευθυνόταν από πολλές πλευρές. Ο αοίδιμος Πατριάρχης Δημήτριος θα μετέβαινε στην Αμερική. Οπλισμένοι αστυνομικοί φύλαγαν μπροστά στην πόρτα του γραφείου του και μέσα στο γραφείο του με το πρόσχημα ότι «υπάρχει κίνδυνος». Μπήκαν μέχρι και στο σπίτι του. Ο Πατριάρχης Δημήτριος προσωπικά μου έλεγε : Βαρθολομαίε παιδί μου, έχω την αίσθηση ότι όταν κοιμούμαι θα έλθουν να με σκοτώσουν.
Σκοπός δεν ήταν να προστατεύσουν αλλά να φοβίσουν για να αποτρέψουν την μετάβαση στις Η.Π.Α. Ένας σύλλογος με την επωνυμία «Τούρκοι της Δυτικής Θράκης», για αρκετές ημέρες εμπόδισαν τις εισόδους και εξόδους του Πατριαρχείου, (σ.σ. καθόντουσαν στα σκαλοπάτια του Πατριαρχείου εμποδίζοντας οποιαδήποτε πρόσβαση). Οι δυνάμεις ασφαλείας και η Νομαρχία δεν τους απομάκρυνε. Ο δικηγόρος Κεριντζή, η Σεβγκή Έρενερόλ και άλλοι ερχόντουσαν στο Πατριαρχείο, κατέθεταν μαύρο στεφάνι και έβριζαν. Τώρα είναι όλοι στην φυλακή».
