Ο Αλεξάντερ Πέιν, ελληνικής καταγωγής Αμερικανός σκηνοθέτης, διάσημος από ταινίες όπως το Πλαγίως και το About Schmidt, ήρθε στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει την νέα του ταινία Οι Απόγονοι, με πρωταγωνιστή τον Τζορτζ Κλούνεϊ.
Η ταινία αποτελεί μια τρυφερή και σκληρά αστεία καταγραφή της σχέσης ενός πατέρα με τις δύο κόρες του, όταν η μητέρα τους πέφτει σε κώμα. Την ίδια ώρα εκείνος καλείται να λάβει μια απόφαση που θα αλλάξει το μέλλον μιας τεράστιας παρθένας έκτασης στη Χαβάη.
Στη συνέντευξη Τύπου, ο Αλ.Πέιν και ο διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας Φαίδων Παπαμιχαήλ μίλησαν για το ελληνικό σινεμά, για την κρίση, για τον διάσημο πρωταγωνιστή του, ενώ ο Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης εξέφρασε την επιθυμία του να σκηνοθετήσει μια ελληνική ταινία στη χώρα μας.
Γιατί έκανε επτά χρόνια να γυρίσει ταινία
Αλεξάντερ Πέιν: Με βασανίζει αυτή η ερώτηση, γιατί δεν ήθελα να μου πάρει τόσο χρόνο. Ο βασικός λόγος ήταν ότι πέρασα περίπου τρία χρόνια γράφοντας το σενάριο για μια ταινία που δεν έχει βγει ακόμα. Η εταιρεία μου στο Λος Άντζελες είχε αγοράσει τα δικαιώματα του βιβλίου (της Κ.Χ.Χέμινγκς), αλλά δεν ήθελα να το γυρίσω εγώ, λόγω της άλλης ταινίας. Όταν τελικά κατάλαβα ότι δεν μπορούσαν να βρεθούν τα χρήματα για την άλλη ταινία, αποφάσισα να κάνω τους Απόγονους. Αυτό έγινε πριν από δύο χρόνια.
Φαίδων Παπαμιχαήλ: Η αλήθεια είναι ότι έκανε επτά χρόνια να συνέλθει από το Πλαγίως.
Για την συνεργασία του με τον Τζορτζ Κλούνεϊ
Ο Τζορτζ ήθελε να συνεργαστούμε στο Πλαγίως (όχι για τον ρόλο του Τζιαμάτι), αλλά δεν ήταν κατάλληλος για εκείνον τον ρόλο. Είναι όμως ιδανικός για τον ρόλο στους Απογόνους. Όλοι λένε για το πόσο όμορφος είναι. Αναρωτιέμαι καμιά φορά: αν δεν ήταν ηθοποιός, εάν δούλευε για παράδειγμα σε ένα βενζινάδικο, θα πρόσεχαν την εμφάνισή του;
Πριν συνεργαστώ με τον Τζ.Κλούνεϊ, όλοι μου έλεγαν τι τυχερός που ήμουν, ότι η συνεργασία με τον Τζορτζ είναι ένα μεγάλο δώρο. Είχαν δίκιο. Είναι συνεργάσιμος, απίστευτος επαγγελματίας. Ήταν μόλις η δεύτερη εμπειρία μου με έναν μεγάλο σταρ. Η πρώτη ήταν στο About Schmidt με τον Τζακ Νίκολσον. Είναι πολύ καλό να δουλεύεις με μεγάλους σταρ, γιατί έχουν κάνει πολύ περισσότερες ταινίες από ότι εσύ και μπορούν να σου πουν όταν κάνεις λάθος. Ήταν σαν να οδηγούσα Φίατ και ξαφνικά να βρέθηκα να οδηγώ μια Μαζεράτι.
Για τα δύο νεαρά κορίτσια της ταινίας
Αλ.Πέιν: Είχαν διαφορετικά μπακγκράουντ. Η μία ήταν 18 όταν κάναμε την ταινία, αλλά από μικρή είχε εμπειρία ηθοποιού. Η μικρή δεν είχε απολύτως καμία εμπειρία με την υποκριτική, ούτε καν σε θεατρικό του σχολείου. Ήταν τόσο παράξενο το πώς τη βρήκα. Είχα δει περίπου 300 κορίτσια για τον ρόλο. Αυτό που συνέβαινε συνήθως ήταν ότι τα κορίτσια είχαν «δασκαλέψει» οι μανάδες τους και όταν έρχονταν για οντισιόν ήταν χάλια. Δεν με άκουγαν καν. Είχαν στο μυαλό τους τι τους είχε πει η μητέρα τους. Μια μέρα πήγα να δω έναν φίλο μου, Σέρβο κινηματογραφιστή, και η γυναίκα του με ρώτησε πώς πάει η οντισιόν. Εκείνη το είπε σε μια φίλη της και εκείνη σε μια άλλη φίλη που το είπε στην αδελφή της που είχε μια κόρη. Τρεις μέρες μετά άνοιξα το e-mail μου και βρήκα μια οντισιόν από ένα 10χρονο κορίτσι.
Για τη θέση ενός ανθρωποκεντρικού σινεμά στο Χόλιγουντ
Αλ.Πέιν: Δεν ξέρω πώς μπορεί το σινεμά που κάνω να επιβιώσει στον κυκεώνα των μπλοκμπάστερ. Αισθάνομαι πολύ τυχερός που κάνω το είδος του σινεμά που κάνω. Καταλαβαίνω ότι είναι σπάνιο. Δεν υπάρχουν πολλοί Αμερικανοί σκηνοθέτες που γυρίζουν μικρές, ανθρώπινες ταινίες, δράματα ή κωμωδίες. Διατηρώ χαμηλό το κόστος για να μην έχω το άγχος να έχω μεγάλο κέρδος. Για μένα, εάν η ταινία μου βγάλει κέρδος ένα δολάριο, τότε μπορώ να συνεχίσω να κάνω ταινίες. Απλά ελπίζω ότι περισσότεροι σκηνοθέτες θα είχαν την επιθυμία να γυρίζουν τέτοιου είδους ταινίες.
Φ.Παπ.: Τα στούντιο θα γυρίζουν τις μεγάλες ταινίες, τους Μπάτμαν και τους Iron Man. Αυτό μπορεί να ανοίξει δρόμους και για μικρότερου προϋπολογισμού ταινίες. Χρειάζονται και οι ταινίες μικρότερου κόστους. Σκηνοθέτες θέλουν να γυρίζουν καλλιτεχνικές ταινίες χωρίς πολλά χρήματα. Υπάρχουν ανεξάρτητοι σκηνοθέτες και σήμερα μπορούν να κάνουν ταινίες με 200.000 δολάρια.
Αλ.Πέιν: Ή και λιγότερα.
Φ.Παπ.: Υπάρχουν πολλές ιστορίες που μπορείς να διηγηθείς με 200.000 δολάρια. Πιστεύω ότι τα στούντιο θα γυρίζουν μπλοκμπάστερ και κάποια από τα κέρδη θα πηγαίνουν σε μικρότερες ταινίες, από τις οποίες δεν πιστεύουν ότι θα έχουν τόσο κέρδος, για λόγους πρεστίζ.
Αλ.Πέιν: Οι παραγωγοί δεν πηγαίνουν στα Όσκαρ με τους Transformers.
Φ.Παπ.: Και οι σταρ το ίδιο. Κάνουν μεγάλες ταινίες για να βγάλουν κάποια χρήματα, αλλά θέλουν να κάνουν ταινίες που θα πάρουν βραβεία που θα έχουν νόημα. Όπως ο Τζορτζ Κλούνεϊ, ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ.
Για το αμερικανικό σινεμά
Αλ.Πέιν: Δεν βλέπω τόσες πολλές αμερικάνικες ταινίες. Βλέπω περισσότερο ευρωπαϊκό κινηματογράφο και παλιές ταινίες. Κάθε χρόνο θα υπάρχουν τρεις ή τέσσερις αμερικανικές ταινίες που μου αρέσουν. Αλλά μέχρι εκεί. Νομίζω ότι λείπουν ο χαρακτήρες, η ιστορία, η ανθρωπιά, η εγγύτητα στην πραγματικότητα. Υπάρχουν αριστουργηματικές ταινίες που γυρίζονται, όχι όμως απαραιτήτως αμερικάνικες. Φέτος βρήκα εξαιρετικό το ιρανικό Ένας Χωρισμός.
Για τα Όσκαρ
Αλ.Πέιν: Δεν τα σκέφτομαι όταν κάνω μια ταινία. Τα σκέφτομαι όταν αρχίζουν και με ρωτάνε για αυτά.
Για την επόμενη ταινία του
Αλ.Πέιν: Θα συνεργαστώ ξανά με τον Φαίδωνα. Τα γυρίσματα ξεκινούν τον Μάιο. Θα είναι μια μικρή κωμωδία, γυρισμένη σε ασπρόμαυρο. Θα γυριστεί ψηφιακά και θα προβληθεί στην τηλεόραση έγχρωμη.
Για την προοπτική να εργαστεί στην Ελλάδα
Αλ.Πέιν: Θέλω να κάνω μια ελληνική ταινία. Το λέω εδώ και χρόνια και επιτέλους φαίνεται ότι μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Μετά από μερικές ακόμα αμερικάνικες ταινίες, θέλω να μετακομίσω στην Ελλάδα, να μάθω -επιτέλους- λίγα καλύτερα ελληνικά και να κάνω μια ελληνική ταινία. Θέλω να έρθω, να είμαι ανοιχτός σε ιδέες, αν και έχω στο μυαλό μου μια ιδέα. Δυστυχώς, δεν μπορώ να τη μοιραστώ μαζί σας.
Για το ελληνικό σινεμά
Αλ.Πέιν: Είμαι τόσο χαρούμενος που τουλάχιστον δύο ελληνικές ταινίες (ο Κυνόδοντας και το Attenberg) ταξιδεύουν έξω από την Ελλάδα, είτε αρέσουν, είτε όχι και συναντούν ένα διεθνές κοινό. Περίμενα όλη μου τη ζωή για να γίνει κάτι τέτοιο. Συχνά η κρίση είναι καλή για τις τέχνες. Οι κινηματογραφιστές έχουν κάτι να πουν για την κατάσταση (άμεσα ή μεταφορικά), τότε αυτή είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να μετατραπεί αυτό σε φωνή και να ταξιδέψει στον κόσμο.
Για ελληνική κρίση
Αλ.Πέιν: Πώς υποτίθεται ότι πρέπει να νιώσω; Είναι τρομοκρατικό και σπαραξικάρδιο και απογοητευτικό. Φαίνεται πως δεν υπάρχει εύκολη λύση. Είναι τρομερό. Είμαι πολύ συγκινημένος που είμαι εδώ, έστω και για τρεις μέρες. Έχει σημασία που είμαι εδώ, μιλάω με τον κόσμο, αισθάνομαι αλληλεγγύη. Εμείς οι Έλληνες της διασποράς διαβάζουμε κάθε μέρα τις εφημερίδες, πολύ προβληματισμένοι, και αισθανόμαστε κοντά στους Έλληνες. Είμαι Αμερικάνος, ζω μια τελείως διαφορετική ζωή στην Ελλάδα, αλλά σε αυτή τη δύσκολη στιγμή το ελληνικό DNA μου και η ελληνική καρδιά μου ξυπνούν ξανά.
Φ.Παπ.: Έχω φίλους που δουλεύουν εδώ. Προσπαθώ να τους δώσω κουράγιο, τους λέω να μην είναι αρνητικοί, να σκέφτονται θετικά, να συνεχίσουν να δουλεύουν. Πρέπει να κάνουμε την Ελλάδα ανταγωνιστική, να γυρίζονται ταινίες, να έρθουν ξένα στούντιο στην Ελλάδα για να γυρίσουν ταινίες. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Πρέπει να σφίξουν όλοι το ζωνάρι και να δουλέψουν. Οι Αμερικανοί δουλεύουν πολύ σκληρά και θυμώνουν με τους Έλληνες γιατί θεωρούν ότι δεν δουλεύουν τόσο πολύ και ότι έχουν μεγάλα προνόμια. Αισθάνονται μια εχθρότητα, αλλά ουσιαστικά δεν καταλαβαίνουν την κατάσταση.
Αλ.Πέιν: Σε αυτές τις περιόδους κρίσης πρέπει όλοι να επικεντρωθούμε στην ομορφιά, στην τέχνη.
Η τελετή έναρξης
Η τελετή έναρξης του 52ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, δεν θα μπορούσε παρά να έχει το βλέμμα της στραμμένο στις πολιτικές εξελίξεις.
«Είμαι σίγουρος ότι κάποιοι εδώ μέσα, και πολλοί περισσότεροι έξω από αυτή την αίθουσα, αναρωτιούνται τι χρειάζονται τα φεστιβάλ και οι γιορτές τη στιγμή που η χώρα βουλιάζει», σχολίασε ο διευθυντής του Φεστιβάλ Δημήτρης Εϊπίδης. Και πρόσθεσε ότι η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα είναι πως εάν η χώρα μας έχει ελπίδα να ξαναγεννηθεί, μπορεί να το πετύχει με πολίτες ώριμους, εξωστρεφείς, καινοτόμους, τολμηρούς, που έχουν όραμα και σχέδιο.
«Χρειάζεται να ψυχαγωγούμαστε, να προσλαμβάνουμε ερεθίσματα, να κατανοούμε τον κόσμο γύρω μας. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να τον αλλάξουμε», είπε, συμπληρώνοντας ότι, σε αυτό το πλαίσιο, οι ταινίες του 52ου ΦΚΘ «προσφέρουν υλικό για διεισδυτικές και ουσιαστικές παρεμβάσεις, για μια πρωτοποριακή ερμηνεία των κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών εξελίξεων του κόσμου γύρω μας.
Ο κ. Εϊπίδης ανακοίνωσε την ίδρυση της Ταινιοθήκης της Θεσσαλονίκης. «Η Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης είναι για εμάς ένα έργο ζωής που θα αναπτύξει και θα διευρύνει την κινηματογραφική Παιδεία στην πόλη, και παράλληλα θα αξιοποιήσει τον ζωντανό πυρήνα των θεατών που το Φεστιβάλ έχει δημιουργήσει. Ένα δώρο που η Θεσσαλονίκη αξίζει για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευθέρωσή της», επεσήμανε ο κ. Εϊπίδης.
«Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία που βρίσκεται η χώρα και οι πολίτες της, επιμένουμε να κρατούμε ανοιχτό τον ορίζοντα προς την ελπίδα και το μέλλον μέσα από την τέχνη του κινηματογράφου. Μπαίνοντας στις σκοτεινές αίθουσες και εγκαταλείποντας τη μαυρίλα της τηλεοπτικής τρομολαγνείας, όχι μόνο καλλιεργούμε και κρατούμε ζωντανό το κριτικό μας πνεύμα, αλλά ανοίγουμε και μια πόρτα στη ζωή, γιατί όλοι ξέρουμε ότι ο κινηματογράφος είναι ένα διάπλατα ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο» δήλωσε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, και πρόεδρος του Φεστιβάλ.
«Υπάρχουν πολλά πράγματα που βλέπω απόψε και με συγκινούν βαθιά», είπε ο Αλεξάντερ Πέιν, παίρνοντας τον λόγο.
Όπως εξήγησε ο ίδιος, αποδέχτηκε την πρόταση να δώσει το παρών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όχι μόνο επειδή η παρουσίαση της ταινίας του στην Ελλάδα εμπεριείχε το συμβολισμό της υποστήριξης προς τη χώρα καταγωγής του, αλλά και επειδή, όπως σημείωσε χαρακτηριστικά «το ίδιο το Φεστιβάλ σημαίνει πολλά για μένα. Είναι η τρίτη φορά που συμμετέχω, από το 1996, και είναι πολύ σημαντικό ότι ο θεσμός αυτός με υποστήριξε ως νέο δημιουργό».
Ο Αλ.Πέιν είπε ότι σε περιόδους κρίσης πρέπει να στραφούμε στην τέχνη. «Είναι πολύ σημαντικό και υπέροχα ελληνικό» είπε.
Και συμπλήρωσε στα ελληνικά: «Είμαι πολύ ευτυχισμένος απόψε γιατί η οικογένειά μου είναι εδώ, είναι εδώ τα 13 ξαδέρφια μου από την Αθήνα και το Αίγιο. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, σας αγαπώ πάρα πολύ».
