συνέπειες για την Ελλάδα όταν και αν ανοίξει ''η πύλη εξόδου προς την κόλαση''.
Το δημοσίευμα στηρίζεται πάνω σε άρθρο-προσθήκη στη Συνθήκη της Λισαβόνας που ουσιαστικά δίνει τη δυνατότητα εξόδου από την ευρωζώνη.
Μετά την παρουσίαση των τεράστιων δυσκολιών που θα πρέπει να ξεπεραστούν για να φύγει η Ελλάδα από το ευρώ και να τυπώσει δραχμές, οι Financial Times καταλήγουν πως από την καταστροφή της Ελλάδας δεν θα βγει ενισχυμένο το ευρώ.
Το άρθρο κλείνει με μία συναισθηματική επίκληση στην, υποτιθέμενη ως, πεμπτουσία της Ε.Ε, δηλαδή στην αλληλεγγύη :''Πως οι Ευρωπαίοι θα αντέξουν να βλέπουν εκ του μακρόθεν τους Έλληνες να ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια;''
Διαβάστε όλο το άρθρο με τίτλο ''Δύσκολο το μονοπάτι που οδηγεί στη δραχμή''
Το ερώτημα που τίθεται επί τάπητος ολοένα και πιο απαιτητικά στην Ευρώπη είναι η παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Σε μία κρίσιμη στιγμή, οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας αναφέρθηκαν ανοιχτά στο ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την ΟΝΕ, καταρρίπτοντας ένα μεγάλο ταμπού.
Όταν διαμορφώθηκε το ευρώ, άπαντες ήταν τόσο αισιόδοξοι που επέλεξαν να μη συμπεριλάβουν ένα σημαντικό εργαλείο: την πόρτα εξόδου. Δεν υπάρχει νομικός τρόπος για την έξοδο μιας χώρας από την ευρωζώνη. Πράγματι, οι ευρωπαϊκές συμφωνίες ορίζουν ότι σχεδόν όλα τα μέλη της Ε.Ε. θα ενταχθούν τελικά στην ευρωζώνη στο πλαίσιο ακόμα βαθύτερης ενοποίησης.
Η παράλειψη αυτή, όμως, μπορεί να αντικατοπτρίζει ένα ακόμη πιο σκοτεινό προαίσθημα: ότι με το να σκέφτεται κανείς τους τρόπους εξόδου από την ευρωζώνη -πόσο μάλλον με το να τους εφαρμόζει- πρακτικά προσκαλεί τις χώρες να τους χρησιμοποιήσουν, διακυβεύοντας στη συνέχεια όλο το εγχείρημα. «Εάν οι επενδυτές εκτιμήσουν ότι η ένταξη μιας χώρας στην ευρωζώνη μπορεί να είναι κάτι προσωρινό, τότε υπονομεύεται σοβαρά η εμπιστοσύνη στη μακροπρόθεσμη αξία του ενιαίου νομίσματος», αναφέρει ο Thomas Klau, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων και συγγραφέας βιβλίου για τη δημιουργία του ευρώ.
Στις Βρυξέλλες, στην έδρα της Κομισιόν, οι αξιωματούχοι διχάζονται. Από τη μία πλευρά αναγνωρίζουν την ανάγκη να υπάρξει εναλλακτικός σχεδιασμός για την περίπτωση της Ελλάδας, από την άλλη φοβούνται ότι έτσι θα πυροδοτήσουν αντίστοιχα σενάρια για την Ιταλία και την Ισπανία. Γερμανοί οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι μόνο η ιδέα μιας τέτοιας πιθανότητας θα μπορούσε να πυροδοτήσει κύμα φυγής των τραπεζικών καταθέσεων ανά την Ευρώπη. «Εάν γίνει σαφές ότι ο κόσμος μπορεί να βγαίνει και να μπαίνει στην ευρωζώνη τόσο εύκολα, τότε θα εισέλθουμε σε κατάσταση αστάθειας και αυτό είναι το τελευταίο που χρειαζόμαστε τώρα», παρατηρεί αξιωματούχος της Κομισιόν.
Παρά τους κινδύνους, πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν αρχίσει εδώ και καιρό να συζητούν -κατ’ ιδίαν- το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την ευρώζωνη. Τον Ιούλιο, το υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας ξεκίνησε άσκηση επί χάρτου για να μελετηθούν οι επιπτώσεις αυτού του σεναρίου, ειδικότερα για τους Βρετανούς υπηκόους που βρίσκονται στην Ελλάδα.
Στη Συνθήκη της Λισαβόνας προστέθηκε ένα άρθρο για τη δυνατότητα εξόδου από την ευρωζώνη. Το ειδικό άρθρο 50 επιτρέπει σε ένα κράτος-μέλος να αποχωρήσει εάν η έξοδός του γίνει αποδεκτή από την ισχυρή πλειοψηφία των υπόλοιπων μελών. Το άρθρο προστέθηκε κυρίως για να καθησυχαστούν οι ευρωσκεπτικιστές στην Τσεχία και στη Βρετανία ότι η Ε.Ε. δεν θα είναι μόνιμος ζουρλομανδύας.
Εν τέλει, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι νομικά δεν αποτρέπεται η έξοδος μιας χώρας από την ευρωζώνη ή την Ε.Ε. εάν είναι αποφασισμένη να προχωρήσει. Υπάρχουν, όμως, πολλές άλλες επιπλοκές.
Η Ελλάδα θα πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί πληρωμές δισεκατομμυρίων ευρώ από τις Βρυξέλλες. Ακόμη, διεκδικεί κοινοτικά κονδύλια 15 δισ. ευρώ που δεν έχει απορροφήσει βάσει του τρέχοντος επταετούς κοινοτικού προϋπολογισμού. Οι αγρότες της χώρας επίσης περιμένουν μεγάλες κοινοτικές επιδοτήσεις.
Τα εγχώρια συμβόλαια με ονομαστική αξία σε ευρώ -από συμβόλαια ακινήτων, μέχρι συμβάσεις εργασίας- θα πρέπει να ξαναγραφτούν. Θα υπάρξει επίσης κύμα αντιδικιών από τους ξένους πιστωτές, που θα παλέψουν με κάθε τους δύναμη ώστε να μην αναπροσαρμοστούν οι υποχρεώσεις της χώρας προς το εξωτερικό στο νέο νόμισμα.
Κατά τις διαπραγματεύσεις του προηγούμενου μήνα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πέτυχαν σημαντική υποχώρηση από την Ελλάδα. Η νομική δικαιοδοσία για τα ομόλογα της χώρας ορίστηκε στη Βρετανία (ενώ μέχρι πρότινος ήταν στην Ελλάδα), γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατον για την Αθήνα να προχωρήσει σε αλλαγή του νομίσματος στο οποίο υπολογίζεται η ονομαστική αξία των τίτλων.
Το πιο δύσκολο σημείο, όμως, θα είναι να αποτραπεί το κύμα φυγής των τραπεζικών καταθέσεων που θα προκληθεί από τον πανικό. Δεδομένου ότι η αξία του νέου νομίσματος θα είναι σημαντικά χαμηλότερη από αυτήν του ευρώ, οι Έλληνες θα σπεύσουν να μετατρέψουν τις αποταμιεύσεις τους στο νέο νόμισμα.
Η Αργεντινή, εν μέσω της δικής της κρίσης, επέβαλε περιορισμούς στις κινήσεις των κεφαλαίων, απαγορεύοντας στους πολίτες της χώρας να τραβήξουν περισσότερα από 250 δολάρια ανά φορά και μόνο 1.000 δολ. για ταξίδια στο εξωτερικό. Τέτοια μέτρα, όμως, παραβιάζουν τους κανόνες από την Ε.Ε. ως προς την ελεύθερη κίνηση των κεφαλαίων.
Η εκτύπωση και η διανομή νέων χαρτονομισμάτων είναι επίσης ένα δύσκολο έργο. Το 2003, η συμμαχία των προθύμων, αφού εισέβαλε στο Ιράκ, κατάφερε να δημιουργήσει νέο νόμισμα για να αντικαταστήσει εκείνο του Σαντάμ Χουσεΐν, σε διάστημα μικρότερο των 3 μηνών. Η συμμαχία κατέφυγε στην De La Rue, εξειδικευμένη εταιρία εκτυπώσεων ασφαλείας, ενώ χρησιμοποίησε μία μοίρα 27 Boeing 747 και 500 ένοπλους φρουρούς.
Στην Ελλάδα μπορεί να μη βρίσκονται σε πόλεμο, αλλά και πάλι η δουλειά που χρειάζεται θα είναι κολοσσιαία. «Θα πρέπει να επαναπρογραμματιστούν οι υπολογιστές, τα μηχανήματα αυτόματης πώλησης, ακόμη και τα μηχανήματα πληρωμών στα γκαράζ. Θα πρέπει να διανεμηθούν χαρτονομίσματα και κέρματα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας», αναφέρει ο Barry Eichengreen, οικονομολόγος του Berkeley στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στην έκθεσή του «Διάσπαση της ευρωζώνης», που έγραψε το 2007. «Αρκεί κανείς να θυμηθεί τον εκτενή σχεδιασμό που υπήρξε για την εισαγωγή του ευρώ», εξηγεί.
Ακόμη και εκείνοι που θεωρητικά ευνοούνται από την έξοδο έχουν τις επιφυλάξεις τους. Ο τουρισμός είναι ένας κλάδος που θεωρητικά θα ευνοηθεί από την επιστροφή στη δραχμή, επειδή οι χαμηλότερες τιμές θα προσελκύσουν περισσότερους ταξιδιώτες. «Αυτή είναι η μία πλευρά του νομίσματος», υποστηρίζει ο Θέμος Τσόκας, ιδιοκτήτης ξενοδοχείου στη Μύκονο και συμπληρώνει: «Η άλλη πλευρά είναι εκείνη που αφορά τις προμήθειες του ξενοδοχείου, όλα όσα χρησιμοποιούμε τα εισάγουμε». Όλα αυτά θα γίνουν ακριβότερα εν μια νυκτί. Ο ίδιος αναφέρει επίσης ότι τα επιτόκια για τα δάνεια των ξενοδοχείων θα εκτιναχθούν ως αποτέλεσμα του υψηλότερου πληθωρισμού.
Και εκτός Ελλάδας, αρκετοί πλέον αναγνωρίζουν ότι η έξοδος της χώρας από την ευρωζώνη δεν θα προσφέρει τα επιθυμητά οφέλη. Ο κ. Eichengreen υποστηρίζει ότι η άνοδος των μισθών τελικά θα εκμηδενίσει τα όποια οφέλη για την ανταγωνιστικότητα στο εξωτερικό.
Και βεβαίως, δεν υπάρχει καμία εξασφάλιση ότι τα υπόλοιπα μέλη της ευρωζώνης θα απελευθερωθούν από το βάρος στήριξης της Αθήνας. Ο κ. Klau εκτιμά πως τα υπόλοιπα μέλη της ευρωζώνης θα κληθούν αφενός να προστατεύσουν τις δικές τους τράπεζες από τους μετασεισμούς, αφετέρου να στηρίξουν την πάμφτωχη πλέον Ελλάδα, ίσως για μία δεκαετία.
«Δεν νομίζω ότι οι Ευρωπαίοι θα αντέξουν να βλέπουν εκ του μακρόθεν τους Έλληνες να ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια», δηλώνει και συμπληρώνει: «Μπορεί να το έχουμε ξεχάσει λόγω της κρίσης, αλλά η θεμελιώδης αρχή της Ε.Ε. είναι η αλληλεγγύη».
