Υποστηρίζουν ότι η ζωή σε κοινότητες αναπτύχθηκε όταν οι πρώτοι πρόγονοί μας από… νυκτόβιοι έγιναν ημερόβιοι και αναγκάστηκαν να υιοθετήσουν την αρχή «η ισχύς εν τη ενώσει» για να προστατευθούν από τους νέους εχθρούς που είχαν να αντιμετωπίσουν στο φως της ημέρας.
Από τη μοναχική ζωή στην ομάδα
Όλα τα πρωτεύοντα θηλαστικά – μαζί και τα ανθρωποειδή και ο άνθρωπος – ήταν στο πολύ μακρινό παρελθόν τους μοναχικά ζώα. Η αιτία και η χρονική στιγμή του «περάσματός» τους στην ομαδική, κοινωνική ζωή δεν έχουν προσδιοριστεί απόλυτα από την επιστήμη.
Βασιζόμενοι σε παρατηρήσεις σε άλλα κοινωνικά είδη εντόμων και πουλιών, ορισμένοι βιολόγοι έχουν υποστηρίξει την άποψη ότι οι κοινωνικές ομάδες αρχίζουν να σχηματίζονται στα ζώα, όταν τα μικρά δεν φεύγουν από το σημείο όπου γεννήθηκαν αλλά παραμένουν στη «φωλιά» και βοηθούν στην ανατροφή των αδελφών τους.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με επικεφαλής τη δρα Σουζάνε Σουλτς, προσέγγισαν όμως το ζήτημα με άλλο τρόπο, με μια ευρεία ανάλυση της κοινωνικής οργάνωσης των πρωτευόντων θηλαστικών. Στη μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature», ανατρέπουν αυτή τη θεωρία και προτείνουν μια εντελώς διαφορετική εξήγηση.
Κληρονομική κοινωνικότητα
Οι επιστήμονες μελέτησαν 217 είδη πρωτευόντων θηλαστικών – τόσο σύγχρονων όσο και προϊστορικών – εξετάζοντας και συγκρίνοντας τις δομές των κοινωνιών τους και την κοινωνική συμπεριφορά τους. Διαπίστωσαν ότι στα είδη που έχουν στενότερη συγγένεια μεταξύ τους οι κοινωνικές δομές είναι παρόμοιες.
Αυτό, όπως θεωρούν, υποδηλώνει ότι η κοινωνικότητα των πρωτευόντων είναι κληρονομική – έχει περάσει από γενιά σε γενιά και μέσα από μια κοινή ιστορία και έναν κοινό πρόγονο σε όλα τα είδη διαμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται μέσα στις ομάδες τους.
Αυτός ο κοινός πρόγονος, σύμφωνα με τα συμπεράσματά τους, ανάγεται στο πολύ μακρινό παρελθόν. Οι ερευνητές τοποθετούν το πέρασμα των πρώτων ανθρωποειδών από τη μοναχική στην κοινωνική ζωή στα περίπου 52 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Όπως τονίζουν, αυτό έγινε «μονομιάς» και συνέπεσε με τη μετατροπή τους από νυκτόβια σε ημερόβια ζώα και την έξοδό τους στο φως της ημέρας. Δεν συνέπεσε ωστόσο με την αλλαγή της δυναμικής της οικογένειας και των συναισθηματικών δεσμών των θηλυκών η οποία εμφανίστηκε 16 εκατομμύρια χρόνια αργότερα.
Στρατηγική επιλογή επιβίωσης
Η δρ. Σουλτς θεωρεί ότι η ανάπτυξη των κοινωνικών ομάδων αποτέλεσε μια στρατηγική επιλογή επιβίωσης. «Αν είσαι ένα μικρό ζώο που δρα τη νύχτα τότε η καλύτερη στρατηγική σου για να αποφύγεις να γίνεις λεία των αρπακτικών είναι να μην σε ανιχνεύουν εύκολα» δήλωσε στο BBC, εξηγώντας την αρχική «μοναξιά» των μακρινών προγόνων μας.
Με το πέρασμα στην ημερήσια δραστηριότητα όμως τα πράγματα άλλαξαν. «Από τη στιγμή που περνάς στη δράση κατά τη διάρκεια της ημέρας η στρατηγική αυτή δεν είναι και τόσο αποτελεσματική οπότε μια εναλλακτική στρατηγική για να μειώσεις τον κίνδυνο να σε φάνε είναι να ζεις σε κοινωνικές ομάδες», υπογράμμισε.
Η ερευνήτρια πιστεύει ότι το πέρασμα στην ημερήσια δραστηριότητα επέτρεψε στα πρώτα πρωτεύοντα θηλαστικά να βρίσκουν πιο εύκολα την τροφή τους, να επικοινωνούν καλύτερα μεταξύ τους και να κινούνται πιο γρήγορα μέσα στα δάση.
Η ανθρώπινη κοινωνική ποικιλία είναι μοναδική
Οι ανθρώπινες κοινωνίες σχηματίστηκαν, όπως τόνισε, κατά τον ίδιο τρόπο με αυτόν των άλλων πρωτευόντων, χαρακτηρίζονται όμως από μια σημαντική διαφορά: το είδος μας είναι το μοναδικό το οποίο παρουσιάζει ποικιλία στις κοινωνικές δομές του.
«Στις ανθρώπινες κοινωνίες έχουμε πολυγαμία, έχουμε μονογαμία, σε κάποια μέρη οι γυναίκες φεύγουν από την ομάδα από την οποία γεννήθηκαν σε άλλα μέρη φεύγουν οι άνδρες» παρατήρησε προσθέτοντας ότι οι λόγοι για αυτή τη διαφοροποίηση δεν είναι γνωστοί.
