Καλοήθεις παθήσεις
Περίπου μία στις πέντε γυναίκες, εμφανίζει καλοήθη πάθηση του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της. Τα περισσότερα ψηλαφητά εξογκώματα 'ογκίδια' (8 στα 10) στο μαστό είναι καλοήθη. Μπορεί αυτά να είναι μία κύστη που περιέχει υγρό ή ένα ινοαδένωμα (υπερβολική ανάπτυξη ινώδους ιστού) και μπορούν να θεραπευτούν με μεγάλη ευκολία. Αν εσείς ψηλαφίσετε τυχαία ένα εξόγκωμα κατά την αυτοεξέταση, επειδή δεν μπορείτε να καταλάβετε αν αυτό είναι καλοήθες ή κακόηθες πρέπει απαραιτήτως να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας το συντομότερο δυνατό.
Κύστεις
Μια κύστη στο μαστό είναι μια τοπική συλλογή υγρού. Η κύστη έχει ομαλή υφή, μετακινείται εύκολα, μπορεί να είναι μαλακή και πολλές φορές είναι επώδυνη. Οι κύστεις συχνά παρουσιάζονται και στους δύο μαστούς και μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε σημείο. Περίπου 10% των γυναικών (1 στις 10) αναπτύσσουν υποτροπιάζουσες κύστεις (δηλαδή ξαναπαρουσιάζονται). Οι κύστεις για να δημιουργηθούν χρειάζονται ορμόνες και γι' αυτό είναι πιο συχνές σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 30 και 50 ετών και συνήθως εξαφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση. Η θεραπεία με υποκατάσταση ορμονών μπορεί να προκαλέσει την αρχική ανάπτυξη ή την επανεμφάνισή τους όπως ήταν και πριν την εμμηνόπαυση.
Ινοαδενώματα
Πρόκειται για ογκίδια που αποτελούνται από ινώδη και αδενικό ιστό, τα οποία ίσως να προκαλέσουν δυσφορία και μπορεί να μεγαλώσουν με τον καιρό ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γι' αυτό είναι επιθυμητό να αφαιρούνται πριν από οποιαδήποτε εγκυμοσύνη. Τα ινοαδενώματα είναι ο πιο κοινός όγκος σε γυναίκες νεαρής ηλικίας, μεταξύ 20 - 30 ετών, παρόλο που γνωρίζουμε ότι μπορεί να αναπτυχθούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Τα ινοαδενώματα συχνά έχουν πολύ μεγάλη κινητικότητα και μπορούν να μετακινηθούν με ευκολία κάτω από το δέρμα μετά από πίεση με τα δάκτυλα. Από τη στιγμή που έχει επιβεβαιωθεί ότι κάποιος όγκος είναι ινοαδένωμα δεν υπάρχει λόγος να αφαιρεθεί, εκτός εάν το επιθυμεί η γυναίκα. Αν ένας όγκος είναι μικρότερος του ενός εκατοστού, δεν μεγαλώνει ή δεν καθίσταται επώδυνος ή όταν μια γυναίκα έχει υπερβεί την ηλικία των 30 ετών, ο γιατρός μπορεί να προτείνει την αφαίρεσή του.
Η εγχείριση είναι απλή και συνήθως γίνεται χωρίς να υπάρξει εισαγωγή στο νοσοκομείο. Ο όγκος στέλνεται στο εργαστήριο για μικροσκοπική εξέταση. Η αφαίρεση ενός ινοαδενώματος δεν βλάπτει καθόλου το μαστό και δεν θα επηρεάσει την ικανότητα για θηλασμό. Τα ινοαδενώματα δεν επανεμφανίζονται αν αφαιρεθούν ολοκληρωτικά, αλλά είναι πιθανό μελλοντικά να αναπτυχθεί κάποιο άλλο, σε οποιονδήποτε από τους μαστούς.
Ινοκυστική νόσος
Οι ινοκυστικές αλλοιώσεις του μαστό αποτελούν τις πιο συχνές αιτίες ανησυχίας στις γυναίκες ηλικίας 40 - 50 ετών, σε ποσοστό περίπου 40% (4 στις 10). Αυτή η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει πόνο στο μαστό. Η ινοκυστική νόσος, επίσης, αποκαλείται ινοαδένωση ή ορμονική μαστοπάθεια. Οι ινοκυστικές αλλοιώσεις προκαλούνται από αλλαγές στα επίπεδα των θηλυκών ορμονών, των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσης. Οι ορμόνες προκαλούν διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, διόγκωση των γαλακτικών αδένων και διήθηση των πόρων από την κατακράτηση υγρού στο μαστό.
Είναι πιθανό να νιώθετε φουσκωμένους τους μαστούς, να σας πονάνε, να είναι ευαίσθητοι και να εμφανίσουν 'εξογκώματα'. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα οι μαστοί, συνήθως, επιστρέφουν στο φυσιολογικό, δηλαδή, όπως ήταν προηγουμένως. Όμως, ορισμένες περιοχές του μαστού μπορεί να παραμείνουν πιο σκληρές από άλλες και μπορεί να δημιουργηθούν κύστεις σε φραγμένους ή διευρυμένους γαλακτοφόρους πόρους. Αυτές οι περιοχές μπορεί να εμφανίζουν ομοιόμορφο και παχύτερο σχήμα, με επιφάνεια γεμάτη εξογκώματα.
Οι ινοκυστικές αλλαγές μπορεί να εμφανίζονται και στους δύο μαστούς, συχνά στο άνω και έξω τεταρτημόριο, όπου βρίσκεται ο περισσότερος μαστικός αδένας ή στην κάτω πλευρά του μαστού. Η δυσφορία μπορεί να κυμαίνεται από έναν ήπιο πόνο μέχρι εξαιρετική ευαισθησία στην αφή ή έξαψη. Οι αλλαγές αυτές συνήθως, εξαφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση και αυτό επιβεβαιώνει ότι η αιτία τους είναι οι ορμόνες.
Θεραπεία της ινοκυστικής νόσου
Δεν είναι απαραίτητο όλες οι γυναίκες που εμφανίζουν μαστικούς όγκους, να έχουν ινοκυστική νόσο. Συνήθως, δεν είναι απαραίτητη η ειδική θεραπεία. Ο πόνος, κατά κανόνα, οφείλεται στο ορμονικό πρήξιμο και θα περάσει όταν το πρήξιμο υποχωρήσει. Μόνο ο γιατρός σας θα μπορέσει να σας καθοδηγήσει σωστά.
Καρκίνος του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου σήμερα στις γυναίκες. Σπάνια εμφανίζεται πριν τα 30 χρόνια. Πιο συχνά προσβάλλει ηλικίες μεταξύ 50 και 70 ετών. Σήμερα οι γυναίκες δεν χρειάζεται να κάνουν συνήθως μαστεκτομή (ολική αφαίρεση του στήθους), διότι η αφαίρεση του όγκου ακολουθούμενη από ακτινοθεραπεία είναι το ίδιο αποτελεσματική.
Παράγοντες κινδύνου
Δεν είναι ακόμη γνωστό τι ακριβώς προκαλεί τον καρκίνο του μαστού. Είναι γνωστό όμως ότι ορισμένες καταστάσεις που λέγονται παράγοντες κινδύνου συνδέονται με τη νόσο. Αυτούς τους παράγοντες τους χωρίζουμε σε 3 κατηγορίες.
αυτούς που δεν μπορούμε να μεταβάλλουμε
αυτούς που προέρχονται από τον τρόπο ζωής του ανθρώπου
στους αβέβαιους.
Παράγοντες που δεν μεταβάλλονται είναι: φύλο, ηλικία, οικογενειακό ιστορικό (ο καρκίνος του μαστού είναι πιο συχνός σε γυναίκες που μητέρα, αδελφή, γιαγιά έπασχεή πάσχει από τη νόσο), φυλή (πιο συχνά εντοπίζεται στη λευκή φυλή), προηγούμενη ακτινοθεραπεία, γενετικοί παράγοντες (μετάλλαξη γονιδίων).
Παράγοντες που προέρχονται από τον τρόπο ζωής είναι: ατεκνία (γυναίκες χωρίς παιδιά ή που γέννησαν μετά τα 30 το πρώτο τους παιδί έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού), αντισυλληπτικά χάπια (μειώνουν τις πιθανότητες καρκίνου του μαστού), θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης (οιστρογόνα με προγεστερόνη, αυξάνουν ελαφρά την πιθανότητα καρκίνου του μαστού), εγκυμοσύνη και θηλασμός (μειώνουν ελαφρά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού) και διατροφή και αλκοόλ (σε υπέρβαρες γυναίκες υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού).
Παράγοντες αβέβαιοι θεωρούνται η μόλυνση του περιβάλλοντος από εντομοκτόνα και αγροτικά φάρμακα και το κάπνισμα, ιδίως αν αρχίζει κατά την εφηβική ηλικία.
Όσο νωρίτερα διαγνωσθεί ο καρκίνος του μαστού τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για τη θεραπεία του. Στις μικρές ηλικίες (20-40) συνιστάται η αυτοεξέταση του στήθους κάθε μήνα. Μετά τα 40 οι γυναίκες χρειάζονται και κλινική εξέταση από γιατρό και μια σειρά προληπτικών εξετάσεων (μαστογραφία, υπερηχογράφημα μαστού).
Αυτοεξέταση του στήθους
Οπτικός έλεγχος: παρατηρούμε αλλαγές στο μέγεθος και το σχήμα των μαστών, αλλαγές στο σχήμα και στην υφή των θηλών και αν υπάρχει έκκριση από αυτές. Ο έλεγχος γίνεται με 3 τρόπους. Σε όρθια στάση με τα χέρια χαλαρά κρεμασμένα κάτω, σηκώνοντας τα χέρια ψηλά πάνω από το κεφάλι, παρατηρούμε πώς ακολουθούν την κίνηση οι μαστοί και προσέχουμε για τυχόν αλλαγές της επιφάνειας του δέρματος των μαστών. Με τα χέρια στη μέση παρατηρούμε για αλλαγές στο περίγραμμα των μαστών ή για τυχόν τράβηγμα σε κάποια περιοχή.
Ψηλάφηση του μαστού και της μασχάλης: θεωρείται η σημαντικότερη μέθοδος εξέτασης των μαστών. Η ψηλάφηση μπορεί να γίνει σε όρθια ή ξαπλωμένη θέση του σώματος και πάντα με τον ίδιο τρόπο.
Κλινική εξέταση: οι γυναίκες μεταξύ 20-40 ετών πρέπει να κάνουν κλινική εξέταση κάθε 3 χρόνια από γιατρό. Μετά τα 40 κάθε χρόνο. Σωστό είναι η εξέταση αυτή να γίνεται πριν από κάθε άλλη εξέταση (μαστογραφία, υπερηχογράφημα).
Μαστογραφία: μαστογραφία είναι η ακτινογραφία του μαστού με ένα ειδικό μηχάνημα, τον μαστογράφο. Με την μαστογραφία παίρνουμε πληροφορίες για ψηλαφητά ογκίδια αλλά και για μη ψηλαφητές ανωμαλίες. Η πρώτη μαστογραφία πρέπει να γίνεται σε ηλικία 35-40 ετών και αποτελεί τη μαστογραφία αναφοράς για το μέλλον. Μετά τα 40 η γυναίκα πρέπει να κάνει προληπτικά κάθε χρόνο μαστογραφία, έτσι ο καρκίνος αν έχει αναπτυχθεί έχει ανακαλυφθεί στα πρώτα στάδια.
Υπερηχογράφημα μαστού: είναι μια απλή εξέταση η οποία χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να σχηματίσει μια εικόνα του μαστού. Είναι πολύ ευαίσθητο και μπορεί να ξεχωρίσει για παράδειγμα, τη διαφορά ανάμεσα σε ένα συμπαγή όγκο και μια κύστη.
Συμπληρωματικές εξετάσεις: αν κατά τη μαστογραφία και το υπερηχογράφημα του μαστού διαπιστωθεί κάποιος όγκος, γίνονται οι συμπληρωματικές εξετάσεις (μαγνητική τομογραφία, κυτταρολογική εξέταση και βιοψία).
Μαγνητική τομογραφία: η μαγνητική τομογραφία με χρήση ενδοφλέβιας χορήγησης σκιαγραφικής ουσίας είναι η πιο ευαίσθητη συμπληρωματική απεικονιστική μέθοδος. Χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να καθορίσουμε την τοπική έκταση της κακοήθους βλάβης, όταν έχουμε διηθητικό λοβιακό καρκίνο του μαστού και προεγχειρητικά.
Σε καμία περίπτωση η μαγνητική τομογραφία δεν πρέπει να αντικαταστήσει την κλασική μαστογραφία κα το υπερηχογράφημα. Είναι συμπληρωματική μέθοδος. Καμιά εξέταση δεν καταργεί την άλλη, αλλά τη συμπληρώνει για να γίνει έλεγχος για τυχόν εξάπλωση του καρκίνου σε κάποιο άλλο μέρος του σώματος.
Θεραπεία
Σήμερα, τα όπλα που διαθέτουμε για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 2 κατηγορίες.
Τοπική θεραπεία, που έχει σκοπό να αντιμετωπίσει τον όγκο χωρίς να επηρεάσει το υπόλοιπο σώμα και περιλαμβάνει τη χειρουργική εκτομή και την ακτινοθεραπεία.
Συστηματική θεραπεία, κατά την οποία χορηγούμε μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή από το στόμα φάρμακα ώστε να αντιμετωπισθούν τα καρκινικά κύτταρα που πιθανώς έχουν διασκορπιστεί έξω από τον μαστό και περιλαμβάνει την ορμονοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία.
Η ζωή μετά τη διάγνωση
Η διάγνωση καρκίνου του μαστού είναι μια εμπειρία πολύ τραυματική για τις περισσότερες γυναίκες. Πολλές γυναίκες νιώθουν απογοητευμένες και αγχωμένες. Σκέφτονται για τις αλλαγές που πρέπει να κάνουν στη ζωή τους επειδή θα πρέπει να είναι στο νοσοκομείο και να τους παρέχεται θεραπεία. Η θεραπεία μπορεί να προκαλέσει αίσθημα κούρασης, λήθαργου και κακής ψυχολογικής κατάστασης που γρήγορα θα ξεπεραστεί.
Σε περίπτωση που νιώσετε έτσι, μιλήστε στο σύντροφό σας ή σε άλλα άτομα που είναι δίπλα σας, ακόμη και με γυναίκες που έχουν την ίδια πάθηση. Πολλές γυναίκες έτσι αποκτούν αυτοπεποίθηση. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία δεν μειώνουν τη σεξουαλικότητα μιας γυναίκας. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλές γυναίκες κάθε μέρα αντιμετωπίζουν τη δύσκολη πραγματικότητα του καρκίνου του μαστού. Καλό είναι να συζητάμε μαζί τους και να αντιμετωπίζουμε συλλογικά τους φόβους, τις ανησυχίες και τα προβλήματα.
