Ιστορικό
Στις αρχές του 1970, όταν τα διαζύγια βρισκόταν σε υψηλούς βαθμούς στον δυτικό κόσμο, ο Gardner ερεύνησε βαθιά το θέμα των επιπτώσεων στα παιδιά των διαζυγίων.
Δεν ήταν εύκολο να εξηγηθούν φαινόμενα όπου το παιδί στρεφόταν εναντίον του γονέα που δεν είχε την επιμέλεια δίχως λόγο. Αυτό μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Δεν ήταν απλή συκοφαντική δυσφήμιση του άλλου γονέα, δεν ήταν απλή πλύση εγκεφάλου του παιδιού, δεν ήταν απλό ψυχολογικό του πρόβλημα. Κάτι το διαφορετικό, το ανεξήγητο συνέβαινε.
Ήταν φόβος; Ήταν ψυχιατρικό φαινόμενο; Είχε σχέση με δικαστικές αποφάσεις; Είχε σχέση με την ψυχολογία, τις μεθόδους και την ψυχική κατάσταση του γονέα με τον οποίο μένει το παιδί; Μήπως όλα αυτά;
Πρώτος μίλησε γ΄αυτό ο Gardner (PAS : Parental Alienation Syndrome) αλλά και οι Turkat, Nichols, κτλ. Στην Ελλάδα, Ο ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. (Σύλλογος Για την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια) πραγματοποίησε ημερίδες όπου γ΄αυτό μίλησαν οι: Σπιτάλας Ν., Χριστοδουλάκης Θ.
Πράγματι, ο Gardner και ο Turkat μετά από έρευνες νομικών και ψυχολογικών θεμάτων και περιπτώσεων παιδιών διαζευγμένων, απέδειξαν ότι αποτελεί σύνδρομο βαθιά ριζωμένο στη συνείδηση και τον ψυχικό κόσμο του παιδιού και δεν αποβάλλεται. Υπάρχει σε ήπια, σε μέτρια και σε βαριά μορφή.
Στην τελευταία κατηγορία, το παιδί δεν έχει ενοχές, δεν θέλει καμία σχέση με τον άλλο γονέα (ούτε και τηλεφωνική), τρομάζει και απεχθάνεται τον γονέα. Μάλιστα μπορεί και να πάει σε δικαστήριο εναντίον του επειδή το έπεισε ο γονέας με τον οποίο διαμένει.
Το 2002, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνώρισε το Σύνδρομο Γονεϊκής Αποξένωσης (Parental Alienation Syndrome * P.A.S.) σε μια Διεθνή Διάσκεψη.
Η κυρία Mary Banotti (διαμεσολαβήτρια για τις διεθνείς απαγωγές παιδιών), γράφει στην έκθεσή της, ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V ότι: αυτό το φαινόμενο αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως πρόβλημα των παιδιών στα οποία δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στον ένα ή στον άλλο γονέα. Ο γονέας που έχει την επιμέλεια φροντίζει να αποξενώσει τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια από τα παιδιά του και αυτή η πρακτική είναι δυστυχώς πολύ συνηθισμένη και έχει καταστροφικές συνέπειες για το παιδί. Είναι σημαντικό οι δικαστικές αρχές και οι κοινωνικοί λειτουργοί που αναλαμβάνουν παιδιά σε αυτή την κατάσταση να γνωρίζουν ότι υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές και δεν πρέπει να κάνουν διακρίσεις κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την πρόσβαση και τα δικαιώματα επίσκεψης.
Σε πέντε πολιτείες των Η.Π.Α., αναγνωρίσθηκε η 24η Απριλίου κάθε έτους ως ημέρα γονικής αποξένωσης (parental alienation). Πλείστα άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες την διετία 2005-2007 αναφέρονται στο σύνδρομο αυτό και στην Ελλάδα.
Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των αποξενωμένων παιδιών στην Ελλάδα ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες και είναι ο υψηλότερος τόσο σε ποσοστά όσο και σε απόλυτους αριθμούς σε όλο τον κόσμο.
Σε τέσσερεις Πολιτείες των ΗΠΑ καθώς και σε άλλες χώρες, έχει αναγνωριστεί επίσημα και μάλιστα αναφέρεται σε δικαστικές αποφάσεις της Γαλλίας, Καναδά, Ολλανδίας, κτλ για να εξηγηθεί η άρνηση του παιδιού να συναστραφεί με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια.
Σ΄αυτό το θέμα, ο καθηγητής Κουμάντος προτείνει αναστροφή της επιμέλειας λόγω κακής άσκησης διότι επιμένει ότι ο γονέας στον οποίο έχει ανατεθεί η επιμέλεια παιδιού πρέπει να τρέφει αγαθά συναισθήματα για τον άλλο γονέα στο παιδί.Καθιερώνεται η 25η Ιουλίου ως Παγκόσμια ημέρα Αποξένωσης. Το σύνδρομο αυτό έχουν και τα παιδιά των διαζυγίων που η μητέρα ψευδώς κατήγγειλε τον πατέρα για σεξουαλική παρενόχληση-κακοποίηση.
Στο ιστολόγιο του ΣΥΓΑΠΑ ΠΑΤΡΑΣ έχει αναρτηθεί ολόκληρη η εισήγηση της κυρίας Μανώλα, ψυχολόγου σε ημερίδα της Λάρισας για τις περιπτώσεις αυτές.
Ο Gardner διαχωρίζει το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης από Την Γονική Αποξένωση ως γενικού όρου όπου υπάρχουν αίτια όπως γονική παραμέληση, κακοποίηση (σωματική, συναισθηματική, σεξουαλική), εγκατάλειψη ή και αποξένωση από γονική συμπεριφορά. Ειδικά, το Σύνδρομο PAS είναι πολύ συγκεκριμένο και υποκατηγορία του προηγούμενου το οποίο προκύπτει από ΄πλύση εγκεφάλου΄ και την παιδική συμπεριφορά-φόβο. Ο Δρ Douglass επισημαίνει οτι η Γονική Αποξένωση επικεντρώνεται στη συμπεριφορά των γονέων ενώ το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης εστιάζεται στην κατάσταση και συμπεριφορά του παιδιού από την αδικαιολόγητη εκστρατεία συκοφάντησης-δυσφήμισης του άλλου γονέα.
Συμπτώματα
Άγχος, νευρικότητα, κατάθλιψη, αδιαφορία προς τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια, εχθρότητα, απέχθεια, δεν θέλει τηλεφωνική ή άλλη επαφή, φοβάται να εκδηλώσει τα συναισθήματά του μπροστά στον γονέα από τον οποίο εξαρτάται με δικαστικά απόφαση. Σίγουρα προηγήθηκε το Σύνδρομο της Στοκχόλμης και συκοφαντική δυσφήμιση.
Παραδείγματα
Πρώτο παράδειγμα (βαρειά μορφή): Παιδί πέντε ετών άκουσε την μητέρα του να κατηγορεί τον πατέρα για παρενόχλησή του και ενδεχόμενη κακοποίησή του. Αυτό το φανταστικό γεγονός ενσωμάτωσε στο υποσυνείδητό του και μίσησε τον πατέρα.
Δεύτερο παράδειγμα (μέτρια μορφή): Μητέρα κατηγόρησε τον πατέρα, κατά τη στιγμή του διαζυγίου, για δική της κακοποίηση. Η συκοφαντία αυτή άγγιξε την ψυχή του παιδιού και αυτό δεν θέλει να δει και να μιλήσει στον πατέρα. Η μητέρα όμως συνεργάζεται με ψυχολόγο.
Τρίτο παράδειγμα (ήπια μορφή): Υπάρχουν κατηγορίες ενάντια στον πατέρα και έντονη διαμάχη διαζυγίου . Το παιδί φοβάται, οδηγείται σε παιδοψυχίατρο. Μετά από χρόνια, η πάθηση αυτή είναι ανατρέψιμη.
Θεραπεία
Απεμπλοκή απο δικαστήρια, δικαστικές αποφάσεις επικοινωνίας. Να παρακολουθείται το παιδί από παιδοψυχίατρο Να υπάρχει επιθυμία ψυχολογικής-ψυχιατρικής βοήθειας από τους γονείς
