Στην διάρκεια τελετής για την επέτειο μιας μάχης του 19ου αιώνα για την ανεξαρτητοποίηση της χώρας από την γαλλική αποικιοκρατική επικυριαρχία, ο Μαρτελί ζήτησε συγγνώμη από τα θύματα των αϊτινών ένοπλων δυνάμεων στο παρελθόν. Ο στρατός καταργήθηκε το 1995 από τον πρώην πρόεδρο Ζαν-Μπερτράντ Αριστίντ--ο οποίος είχε ανατραπεί το 1991 με στρατιωτικό πραξικόπημα.
Ο Μαρτελί, πρώην αστέρας της ποπ, είπε ότι οι Αϊτινοί θα προτιμούσαν η χώρα τους να προστατεύεται από τον δικό της στρατό παρά από τις ξένες δυνάμεις που βρίσκονται στο έδαφός της από το 1994 με εντολή του ΟΗΕ.
"Αυτό κρατάει 17 χρόνια. . . πάει πολύ. Πρέπει να σταματήσει και θα σταματήσει", είπε στην ομιλία του μπροστά στο προεδρικό παλάτι, σε μια εκδήλωση στην οποία παρευρέθηκαν υπουργοί, ξένοι διπλωμάτες και αξιωματούχοι.
Ο Μαρτελί, ο οποίος αναδείχθηκε πρόεδρος τον Μάρτιο κάνοντας προεκλογική εκστρατεία με μια εθνικιστική πλατφόρμα, υποσχόμενος να "ανανεώσει" την Αϊτή μετά τον καταστροφικό σεισμό του 2010, ανακοίνωσε την δημιουργία μιας επιτροπής η οποία θα προετοιμάσει την διαδικασία ανασύστασης των ένοπλων δυνάμεων.
Αφού υπάρξουν διαβουλεύσεις με διάφορους τομείς της κοινωνίας το σχέδιο θα παρουσιαστεί την 1η Ιανουαρίου, στην επέτειο της ανεξαρτησίας της πιο φτωχής χώρας του Δυτικού Ημισφαιρίου.
Η ομιλία του Μαρτελί επευφημήθηκε από ένα μέρος των συγκεντρωμένων και ακούστηκαν κάποιοι που φώναξαν "ζήτω ο στρατός!".
Όμως ακτιβιστές οργανώσεων προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και χορηγοί της κυβέρνησης της χώρας εκφράζουν φόβους ότι η ανασύσταση ενός θεσμού που είχε κατηγορηθεί για σωρεία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα διχάσει και θα εκτρέψει πόρους από πολύ πιο πιεστικές ανάγκες, ειδικά την ανοικοδόμηση μετά το σεισμό του Ιανουαρίου του 2010.
"Η κύρια ανησυχία μας είναι ποια λειτουργία θα επιτελέσει αυτός ο στρατός στην Αϊτή και ποιος θα τον συνενώσει σε ένα ενιαίο σύνολο", επισήμανε ο Ζεράρντο Ντούκος, ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας στην Αϊτή, προσθέτοντας πως αναμένεται τα πρώην στελέχη των ένοπλων δυνάμεων να ενταχθούν και στο νέο στράτευμα.
"Γνωρίζουμε ότι ο στρατός στο παρελθόν ενεχόταν σε καταστολή. . . Χρειαζόμαστε μια διαδικασία πλήρους ελέγχου", δήλωσε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Ρόιτερς.
Ο πληθυσμός στην Αϊτή αντιμετωπίζει όλο και πιο αρνητικά την δύναμη για τη σταθεροποίηση της χώρας (MINUSTAH), τους κυανόκρανους του ΟΗΕ. Η εικόνα των κυανόκρανων αμαυρώθηκε από τις πρόσφατες καταγγελίες για σεξουαλική επίθεση σε βάρος ενός νεαρού πολίτη και τις κατηγορίες ότι ήταν οι κυανόκρανοι από το Νεπάλ που προκάλεσαν το θανατηφόρο ξέσπασμα χολέρας στη χώρα της Καραϊβικής. Πάνω από 6.700 Αϊτινοί έχουν χάσει τη ζωή τους από χολέρα από πέρυσι.
"Φτάνει πια με τους ξένους στρατιώτες που έφεραν τη χολέρα εδώ, προκαλώντας το θάνατο χιλιάδων Αϊτινών. . . Χρειαζόμαστε τον δικό μας στρατό να τους αντικαταστήσει", είπε ο 25χρονος Λοσάρ Ζερεμί, ο πατέρας του οποίου ήταν στρατιωτικός χειρουργός.
Άλλοι όμως αμφιβάλλουν, σημειώνοντας ότι η έμφαση και οι πόροι θα πρέπει να κατευθυνθούν σε προτεραιότητες όπως η στέγαση για το τουλάχιστον μισό εκατομμύριο πολίτες που εξακολουθούν να είναι άστεγοι εξαιτίας του σεισμού και ζουν ως και σήμερα σε σκηνές και κάτω από μουσαμάδες.
"Δε νομίζω ότι η προτεραιότητα αυτή τη στιγμή θα έπρεπε να είναι η επανασύσταση του στρατού όταν έχουμε τόσο πολλούς ανθρώπους σε σκηνές και η κυβέρνηση λέει ότι δεν έχει τα χρήματα να τους βγάλει από τα στρατόπεδα", σχολίασε ο κάτοικος του Πορτ-ο-Πρενς Τζόελ Λακρουά, 26 ετών.
Δεν είναι ως τώρα σαφές από πού θα προέλθουν τα χρήματα για να συσταθεί και να εξοπλιστεί ο στρατός. Ένα σχέδιο που προβλέπει η δύναμή του αρχικά να φθάνει τους 3.500 άνδρες και το αρχικό κόστος να ανέρχεται στα 95 εκατ. δολάρια κυκλοφορεί τις τελευταίες εβδομάδες σε κυβερνητικούς κύκλους μαζί με την πρόταση να συσταθεί μια εθνική υπηρεσία πληροφοριών.
Οι δυτικές δωρήτριες χώρες, που χρηματοδοτούν την δύναμη του ΟΗΕ στην Αϊτή κι επωμίζονται μέρος του κόστους της ανοικοδόμησης, αντιδρούν έντονα στην ιδέα να χρηματοδοτήσουν, να εκπαιδεύσουν και να εξοπλίσουν έναν ανασυσταθέντα στρατό. Ήδη, ο ΟΗΕ εκπαιδεύει την ανασυσταθείσα αστυνομία, που θα έχει 10.000 άνδρες και θα αναλάβει τον έλεγχο όταν η MINUSTAH αποσυρθεί.
Αϊτινοί αξιωματούχοι λένε ότι η αστυνομία θα αποτελέσει την βασική υπηρεσία τήρησης του νόμου και ο στρατός θα παρεμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις εκτάκτου εθνικής ανάγκης.
Ξένοι διπλωμάτες φέρονται να αποπειράθηκαν να πείσουν τον πρόεδρο Μαρτελί να εγκαταλείψει την ιδέα.
"Του καταστήσαμε σαφές ότι η ανασύσταση του στρατού δεν αποτελεί προτεραιότητα για την διεθνή κοινότητα η οποία επικεντρώνεται. . . στην ανοικοδόμηση δύο χρόνια μετά το σεισμό", είπε ένας διπλωμάτης υπό τον όρο της διατήρησης της ανωνυμίας του στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Ο Μαρτελί επιμένει. Στην ομιλία του, ανέφερε ότι ο στρατός γεννήθηκε στην διάρκεια του ιστορικού αγώνα για την ανεξαρτησία--όταν η εξέγερση των σκλάβων στην Αϊτή οδήγησε στην γέννηση της πρώτης ανεξάρτητης δημοκρατίας μαύρων το 1804. Αναγνώρισε παρ'όλ'αυτά πως πολλοί υπέστησαν "ακρότητες" στα χέρια του στρατού στο παρελθόν.
"Ο στόχος είναι να ανασυστήσουμε τον αϊτινό στρατό, να τον συμφιλιώσουμε με το λαό, να τον κάνουμε δημοκρατικό και σύγχρονο, ένα στρατό του 21ου αιώνα προσαρμοσμένο στις πραγματικές μας ανάγκες, απαλλαγμένο από όλα τα καταπιεστικά χαρακτηριστικά και τις ενέργειες του παρελθόντος, στραμμένο στην εθνική ανάπτυξη", υποστήριξε.
