Δεσμώτες του ιλίγγου

Με το όπλο παρά πόδα πα­ραμένουν ηγετικά στελέ­χη, βουλευτές και μέλη του ΠΑΣΟΚ, περιμένο­ντας να προωθηθούν τα καυτά ζητή­ματα της οικονομίας προκειμένου να αρχίσει ο… εσωκομματικός χορός. Ο πανικός της εκλογικής συντριβής που έρχεται έχει κινητοποιήσει τους πά­ντες και το μόνο που τους κρατάει εί­ναι η αίσθηση ότι τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας είναι τόσο δρα­ματικά που, όσο δεν «σταθεροποι­είται» οικονομικά η χώρα, δεν τους παίρνει να κινηθούν για τα εσωκομμα­τικά τους χωρίς οι πολίτες να τους πά­ρουν με τις πέτρες.

Τα ερωτήματα για τις επόμενες κι­νήσεις είναι πολλά και εξαρτώνται από μια σειρά παράγοντες. Ο κυριότε­ρος δεν είναι ο Γιώργος Παπανδρέου, αλλά η ημερομηνία των εκλογών, και αυτό γιατί, αν υπάρξουν επιπλοκές με την εκταμίευση της έκτης δόσης και τη νέα δανειακή σύμβαση, μπορεί οι πο­λιτικές εξελίξεις να είναι τόσο ραγδαί­ες, που να μην αφήσουν «κενά» για αλλαγές στην ηγεσία του κόμματος.

Το θέμα είναι ότι όσο περνούν οι μέρες η βεβαιότητα του περασμένου Σαββατοκύριακου (όπως τουλάχιστον αποτυπώθηκε στον φιλοκυβερνητικό Τύπο) για εγκατάλειψη της προεδρίας από τον Γιώργο Παπανδρέου έχει αρχίσει και υποχωρεί. Πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούν ως υπερβολικές τις συγκινητικές και δακρύβρεχτες στιγμές που διέρρευσε ότι έζησε τάχα μου ηγετικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ την πε­ρασμένη Παρασκευή, που συναντήθη­κε με τον τέως πρωθυπουργό.

Μάλιστα οι πιο πρόσφατοι συνομι­λητές του λένε ότι ο ίδιος ο Παπανδρέ­ου δεν έχει ανοίξει καθόλου τα χαρτιά του σε κανέναν και κατά πάγια τακτι­κή ακούει με πολλή προσοχή, ρωτάει συγκεκριμένα πράγματα και πιο πολύ επιχειρεί να «διαβάσει» σκέψεις, δι­αθέσεις και προθέσεις της ηγετικής ομάδας του κόμματος παρά να μοιρα­στεί τη δική του πρόθεση για το πολιτι­κό του μέλλον.

Κανείς ως τώρα δεν μπορεί να ισχυ­ριστεί με βεβαιότητα ότι γνωρίζει τι θα πράξει ο Γιώργος Παπανδρέου, παρότι πολλά στελέχη θα ήθελαν μια ομαλή διαδοχή χωρίς κλυδωνισμούς. Πολλοί πάντως είναι αυτοί που εκτιμούν ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα αποφασίσει οριστικά μετά τη λήξη της εκκρεμότη­τας με την 6η δόση και αφού ζυγίσει την κατάσταση που διαμορφώνεται στο εσωτερικό του κόμματος. Ο ίδι­ος γνωρίζει ότι κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή από ένα κίνημα ανατροπής του, αφού αρκεί μια κρίσιμη μάζα βουλευ­τών να του δείξει τον δρόμο της εξό­δου για να υπονομευτεί ολοσχερώς η δυνατότητά του να επιβληθεί στο κόμ­μα. Πολλοί είναι αυτοί που επιμένουν ότι μπορεί η πρότασή του για δημοψή­φισμα να δημιούργησε συνθήκες επανασυσπείρωσης κοινωνικών δυνάμε­ων, ωστόσο οι χειρισμοί του:

♦ με τους υποψήφιους πρωθυπουρ­γούς και η προσπάθειά του να ελέγξει τις εξελίξεις μέσα από λύσεις τύπου Πετσάλνικου,

♦ στην προσπάθεια αλλαγής του εκλογικού νόμου και την καθιέρωση λίστας,

♦ και στη συγκυβέρνηση με τον Λαϊ­κό Ορθόδοξο Συναγερμό, έχουν δημιουργήσει νέες αποσυσπειρώσεις στο καταρρέον ΠΑΣΟΚ.

Η ύπαρξη του ΠΑΣΟΚ

Πολλοί βουλευτές, πολιτευτές αλλά και στελέχη εκτιμούν ότι με τον Γιώρ­γο Παπανδρέου στο τιμόνι του κόμμα­τος το ΠΑΣΟΚ θα συντριβεί εκλογικά και μάλιστα θα έρθει αντιμέτωπο με ένα αποτέλεσμα που μπορεί να είναι καθοριστικό για την ύπαρξή του. Και το στηρίζουν αυτό στις εντελώς απο­γοητευτικές δημοσκοπήσεις που γυρί­ζουν το κόμμα στα ποσοστά του 1976. Γι’ αυτό και στο παρασκήνιο πιέζουν γιαάμεση αντικατάσταση της ηγεσίας του κόμματος, προκειμένου ένα άλ­λο στέλεχος να μπορέσει να αντέξει μια σκληρή αυτοκριτική για τη διετή διακυβέρνηση, που ενδεχομένως συγκρατήσει την ύστατη στιγμή κάποιες δυνάμεις. Αυτό όμως μοιάζει να είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα, αφού αν κάτι μοιάζει να καθιστά σαφές ο Παπανδρέου είναι ότι δεν πρόκειται να μην διαπραγματευτεί τα πεπραγ­μένα της κυβέρνησής του.

Μάλιστα ο εκ των πιο ισχυρών υπο­στηρικτών του Χρήστος Παπουτσής εί­πε δυνατά αυτό που πολλοί συζητάνε στον κύκλο των παπανδρεϊκών, ότι ο μέχρι πρότινος πρωθυπουργός έχει το δικαίωμα να εκτεθεί στον λαό να εξηγήσει τις αποφάσεις του και το έρ­γο του και να κριθεί. Οι παπανδρεϊκοί επισημαίνουν ότι δεν μπορεί κανείς εύκολα να αποδεχτεί ότι ο Γιώργος θα εγκαταλείψει το κάδρο της πολιτικής και προεκλογικά το ίδιο το ΠΑΣΟΚ θα υπονομεύσει τη διετή πρωθυπουργία μέσα από μια… «άδικη» – κατ’ αυτόν – αυτοκριτική προκειμένου να διασω­θούν πολιτικά ηγετικά στελέχη. Και τονίζουν ότι σύσσωμο το Υπουργικό Συμβούλιο είναι συνυπεύθυνο για την πολιτική που ασκήθηκε και δεν μπορεί στο «παρά πέντε» κάποιοι να βγάζουν την ουρά τους απ’ έξω.

Από την άλλη πλευρά, το κλίμα και τις διαθέσεις αρκετών βουλευτών αποκάλυψε ο βουλευτής Πιερίας Θα­νάσης Παπαγεωργίου, ο οποίος τόνι­σε ότι πουθενά στον κόσμο δεν είχε εκλογική τύχη πρωθυπουργός που συνέδεσε την τύχη του με μνημόνιο. Ενδεικτική της πρεμούρας των βου­λευτών για το μέλλον είναι η αγωνι­ώδης έκκληση της Ελπίδας Τσουρή προς τον Ευάγγελο Βενιζέλο στον ΚΤΕ του ΠΑΣΟΚ τη Δευτέρα. «Τι γίνε­ται με το ΠΑΣΟΚ;» τον ρώτησε και αυ­τός θυμόσοφα αλλά και εντελώς ασα­φώς απάντησε ότι «το ΠΑΣΟΚ πρέ­πει να υπάρξει ξανά, να απευθυνθεί στην κοινωνική του βάση, πρέπει να γίνει ένα μεγάλο μπλοκ της προόδου και μάλιστα επειγόντως». Όλα αυτά όμως χωρίς να μπει σε περισσότερες λεπτομέρειες αν αυτό προϋποθέτει αλλαγή ηγεσίας ή μπορεί να γίνει με ηγέτη τον Γιώργο Παπανδρέου.

Στην εύλογη απορία αν όλη τη… βα­βούρα την κάνουν σ’ αυτή τη φάση μό­νο βουλευτές που προέρχονται από το βενιζελικό μπλοκ, το θέμα είναι ότι, όπως λένε γνωρίζοντες τα εσωτερικά του ΠΑΣΟΚ, ηπαπανδρεϊκή ομάδα των βουλευτών έχει αρχίσει να φυλλορροεί επικίνδυνα, αφού οι περισσότεροι επιχειρούν να βρουν τον επόμενο αρχηγό, που μπορεί να τους εξασφαλίσει την επανεκλογή. Με δεδομένο μά­λιστα ότι σε μεγάλο ποσοστό οι βου­λευτές αυτοί είναι νέοι και δεν έχουν «δέσει» ακόμα στις περιφέρειές τους, τους καθιστά ακόμα πιο ευάλωτους και θεωρητικά ο άνεμος της δεινής ήτ­τας θα τους συμπαρασύρει.

Άλλωστε μεταξύ των βουλευτών εί­ναι κοινή η αίσθηση ότι αυτοί που θα διασωθούν στις επόμενες εκλογές εί­ναι οι πολύ αναγνωρίσιμοι και έμπει­ροι βουλευτές, που έχουν ακόμα κά­ποια πολιτικά αποθέματα ή μέσω των υπουργείων είχαν τη δυνατότητα να «συγκρατήσουν» μέρος των ψηφοφόρων τους. Όλοι αυτοί λοιπόν που βλέ­πουν το αδιέξοδο μπροστά τους και μάλιστα αντιμετωπίζουν το φάσμα της πολιτικής εξαφάνισης γαντζώνονται από τη λογική της αλλαγής ηγεσίας και στο παρασκήνιο πιέζουν παντοιο­τρόπως για εξελίξεις άμεσα.

Δείπνα, γεύματα και επιστολές…

Τις τελευταίες μέρες οι συναντήσεις, επα­φές, τα γεύματα και τα δείπνα έχουν την τιμη­τική τους με στόχο τη διεύρυνση του κινήματος όσων ζητούν λύση στην ηγεσία του κόμματος εδώ και τώρα. Μάλιστα κυκλοφορεί και η πλη­ροφορία ότι υπάρχει η σκέψη για δημοσιοποίη­ση υπογεγραμμένης επιστολής περισσοτέρων των40 βουλευτών, που θα κάνουν αισθητή την παρουσία τους και θα ζητούν από τον τέως πρωθυπουργό να πάρει πρωτοβουλίες. Έτσι κι αλλιώς πρωτοβουλίες – γενικώς και αορίστως – ζητούν όλοι και κυρίως να αποσαφηνίσει το κόμμα τις ιδεολογικές - πολιτικές προτεραιότητές του.

Το μεγάλο ζήτημα όμως είναι τι διαφορετι­κό από μια πιστή εφαρμογή του μνημονίου και της πολιτικής που έχει δρομολογηθεί μπορεί να υποσχεθεί το ΠΑΣΟΚ, ώστε να επανασυνδε­θεί με την κοινωνική του βάση. Όλοι όσοι δεν επιθυμούν να θέσουν ανοιχτά θέμα ηγεσίας μιλάνε γενικά και αόριστα για πρωτοβουλίες στο πολιτικό πεδίο, χωρίς ακόμα κανείς να το­ποθετείται ανοιχτά στο τι πρέπει να αλλάξει. Ακόμα κι ο Κώστας Σκανδαλίδης, που φλερτά­ρει χρόνια με τον τίτλο του ιδεολογικού «γκουρού» του ΠΑΣΟΚ, μιλάει για αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης, αλλά δεν παρουσιάζει έναν οδι­κό χάρτη.

Δεν τολμούν

Στην ίδια κατεύθυνση είναι και ο Βαγγέλης Βενιζέλος, που μιλάει για επανασύνδεση με την κοινωνία, αλλά δεν απαντά πώς θα συμβεί με ένα κυβερνητικό παρελθόν που πέρασε τα μεσοστρώματα διά πυρός και σιδήρου.

Ο Κώστας Καρτάλης, πολιτικά απέναντι από τον Γιώργο Παπανδρέου, μοιάζει να προσέγ­γισε την αιχμή του προβλήματος, που αφορά στην «αρχηγοκεντρική» επικέντρωση του κόμ­ματος και της κυβέρνησης και εν πολλοίς στις αυθαιρεσίες μιας ηγετικής ομάδας με μοναδι­κή αναφορά στον αρχηγό, ο οποίος με άλλοθι την πίεση της κρίσης ισοπέδωσε κάθε θεσμι­κή έκφραση του κόμματος, αλλά κι αυτός πα­ρουσίασε μια άτολμη προσέγγιση. Αυτό που δεν τολμούν να ψελλίσουν ακόμα στο ΠΑΣΟΚ είναι ότι το αρχηγικό μοντέλο κατέρρευσε ηχη­ρά στα χέρια του Γιώργου Παπανδρέου κι έτσι κι αλλιώς η ελληνική κοινωνία θα επιβάλει νέα μοντέλα στη δομή των κομμάτων, αλλά και των κυβερνήσεων.

Οι κινήσεις των επίδοξων αρχηγών και οι άτυποι επικεφαλής ομάδων

Μέχρι να ανοίξει όμως μια επί της ουσίας συζήτηση στο ΠΑΣΟΚ όχι μόνο για το τι έφται­ξε και εγκαταλείπεται αθρόα από τους ψη­φοφόρους του, αλλά τι πρεσβεύει ένα κόμμα που έφερε στη χώρα τοΔΝΤ και το μνημόνιο και πώς μπορεί πειστικά να απευθυνθεί στην κοινωνία, ας δούμε πώς κινούνται οι επίδοξοι αρχηγοί ή άτυποι επικεφαλής ομάδων:

♦ Μιχάλης Χρυσοχοΐδης: Αυτοανακηρύχτηκε υποψήφιος δημιουργώντας πολλά σενάρια για τη βιαστική του κίνηση. Πολλοί είπαν ότι είναι λαγός είτε του Παπανδρέου είτε του Βε­νιζέλου, με τον οποίο έχει αποκαταστήσει τις σχέσεις του τελευταία. Άλλοι λένε ότι ήθελε να μπει σφήνα στα αρχηγικά σχέδια του διδύ­μου Λοβέρδου - Διαμαντοπούλου, κόβοντας τον δρόμο τους προς την κορυφή, «λιμάροντας» έτσι ένα ποσοστό, για να διαπραγματευτεί τη θέση του την επόμενη μέρα. Πάντως πολλοί ισχυρίζονται ότι αν ο Παπανδρέου εί­ναι εκ νέου υποψήφιος, θα «ζοριστεί» να θέ­σει υποψηφιότητα, όπως κι αν αποφασιστεί η όποια εκλογή να γίνει από συνέδριο και όχι απευθείας από τα μέλη του κόμματος. Κάποιοι πιο «πονηροί» λένε ότι βιάστηκε για να χτί­σει ηγετικό προφίλ στις επόμενες δημοσκο­πήσεις.

♦ Βαγγέλης Βενιζέλος: Μπορεί να μπήκε στη συζήτηση των ημερών μιλώντας στους βου­λευτές τουΠΑΣΟΚ για την ανάγκη το κόμμα «να ξαναγνωριστεί» με την κοινωνία, αλλά φαίνεται ότι ο εφιάλτης του 2007 τον κατα­τρέχει. Έτσι παίζει τον θεσμικό του ρόλο με ψυχραιμία, αντιμάχεται τον Σαμαρά στο θέμα των ενυπόγραφων εγγυήσεων θεωρώντας ότι αυτό του δίνει ηγετικούς πόντους και φροντίζει να παίζει το ακλόνητο φαβορί, που απο­τελεί για το κόμμα την ήρεμη δύναμη. Πολλοί λένε ότι η εμπλοκή του στην οικονομική δια­κυβέρνηση και ιδίως η εφαρμογή του «χαρατσιού» της ΔΕΗ έχει φθείρει την εικόνα του. Από την άλλη, μοιάζει να έχει αποκαταστήσει τις σχέσεις με μια σειρά συνεργατών του Πα­πανδρέου (Ρέππα, Παπουτσή, Γερουλάνο) και γνωρίζει πια καλά ότι για να γίνει αρχηγός όλα πρέπει να «κουμπώνουν» με τη συγκυρία. Επι­χειρεί με «νύχια και με δόντια» να αποφύγει οποιαδήποτε νύξη ότι συνέβαλε στην ανατρο­πή Παπανδρέου.

♦ Ανδρέας Λοβέρδος: Απορρίπτει κάθε συζή­τηση αυτήν την ώρα για αλλαγή ηγεσίας θε­ωρώντας ότι είναι άκαιρη, αφού η ελληνική κοινωνία και οικονομία ταλανίζονται από την αβεβαιότητα της 6ης δόσης και της σύναψης της νέας δανειακής σύμβασης. Μάλιστα ο ίδι­ος λέει ότι ουδέποτε δήλωσε ότι θέλει την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και η όλη συζήτηση γύρω από το όνομά του γίνεται επειδή το θέλουν οι πολίτες που απαντούν στις δημοσκοπή­σεις. Επικρατέστερο σενάριο είναι να μπει σε μια κούρσα διαδοχής μετά τις εκλογές και με τσαλακωμένο το δίδυμο Παπανδρέου - Βενι­ζέλου. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ενώ αναμέ­νεται να στηριχτεί από τους Διαμαντοπούλου - Ραγκούση - Πάγκαλο και κάποιους πρώην γεννηματικούς και εκσυγχρονιστές, δεν έχει καθόλου ώσμωση με το στελεχιακό δυναμικό που αποτελεί το παλιό, παραδοσιακό, ανδρεοπαπανδρεϊκό ή αριστερό ΠΑΣΟΚ – για όλες αυτές τις ομάδες ιδεολογικά είναι το κόκκινο πανί.

♦ Άννα Διαμαντοπούλου: Ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί αν υπάρχει συμφωνία να προωθη­θεί ο Ανδρέας Λοβέρδος ή το «τρίο» (Αννα, Λοβέρδος, Ραγκούσης) στη μάχη για τη δια­δοχή θα διασπαστεί και ηΑννούλα του ΠΑΣΟΚ θα θελήσει να μπει στην κούρσα διαδοχής, που πολλοί την περίμεναν και το 2007, αλλά δεν το τόλμησε. Είναι η μόνη γυναίκα - ηγετι­κό στέλεχος μετά τη Βάσω Παπανδρέου που έχει αναφορές σε βουλευτές και κομματικά στελέχη. Κινείται με πρόγραμμα και… προδι­αγραφές μελλοντικού πρωθυπουργού. Ίσως όμως το τρένο της εξουσίας την προσπέρασε, καθώς θεωρείται ότι μετά τη διακομματική συναίνεση στο νομοσχέδιο για τα πανεπιστή­μια, που την ανέβασε πολιτικά, η απουσία βι­βλίων στα σχολεία της χρεώθηκε εξ ολοκλή­ρου τραυματίζοντας το πολιτικό της προφίλ. Μπορεί να έχει έναν στέρεο και καθαρό πολιτικό λόγο, αλλά η αυστηρότητά της δεν τη βοηθά στη δημοτικότητά της.

♦ Δημήτρης Ρέππας: Επιχειρεί να ισορρο­πήσει ανάμεσα στη στήριξη Παπανδρέου και στην αναζήτηση της επόμενης μέρας, επιφυ­λάσσοντας για τον εαυτό του έναν ρόλο εξισορροπιστή. Έχοντας διαταραγμένες σχέσεις με την τρόικα λόγω Ραγκούση, φέρεται τε­λευταία να έχει αποκαταστήσει δίαυλο πολι­τικής επικοινωνίας με τον Βαγγέλη Βενιζέλο. Το σίγουρο είναι ότι θα παίξει καταλυτικό ρό­λο στις εξελίξεις, αφού αποτελεί έναν παρά­γοντα ισορροπίας στο ΠΑΣΟΚ. Κάποιοι λένε ότι επιθυμεί άλλωστε να καταστεί ο επόμενος Λαλιώτης του κόμματος, παρότι ο ένας Δολιανίτης και ο άλλος Λεωνιδιώτης.

♦ Χρήστος Παπουτσής: Ο μόνος που βγήκε ανοιχτά υπέρ του Γιώργου Παπανδρέου δηλώνοντας ότι πρέπει αυτός να πάει το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές. Ήταν ίσως και ο μόνος που έκα­νε δήλωση προσωπικής συμπάθειας και εκτί­μησης στο πρόσωπο του τέως πρωθυπουργού όταν αποφάσισε να παραιτηθεί. Πολλοί τον θέλουν να επιχειρεί κάθοδο στις εσωκομματι­κές εκλογές προκειμένου να περιφρουρήσει τον χώρο του παραδοσιακού ΠΑΣΟΚ. Όσοι ξέ­ρουν επιμένουν ότι δεν πρόκειται να κινηθεί όσο ο Γιώργος είναι στο προσκήνιο, ενώ αμφι­βάλλουν και για το αν έχει πράγματι ηγετικές φιλοδοξίες. Το βέβαιο είναι ότι διατηρεί «σχέ­σεις στοργής» με το εκσυγχρονιστικό ρεύμα του ΠΑΣΟΚ και το δεδομένο αυτό μπορεί να είναι καθοριστικό για τις επόμενες κινήσεις του, εκτός αν θέλει να καταγραφεί ως πόλος μέσα στο κόμμα για την επόμενη μέρα και στο πεδίο αυτό θα χρειαστεί τη στήριξη του Γιώργου Παναγιωτακόπουλου, που την τελευταία διετία μοιάζει να έχει πάρει χωριστό δρόμο, και μια σειρά «αριστερόστροφων» στελεχών, όπως ηΛούκα Κατσέλη και ο Παντελής Οικο­νόμου.

♦ Λούκα Κατσέλη: Πολλά χρόνια στο ΠΑΣΟΚ, λίγα στην ενεργό πολιτική. Οι αποχωρήσεις του συζύγου της Γεράσιμου Αρσένη και της αδελφής της Νόρας από την ενεργό πολιτική τής έδωσαν χώρο να… αναπνεύσει. Τα αριστε­ρόστροφα αντανακλαστικά της δεν την άφη­σαν να μακροημερεύσει στις κυβερνήσειςΠα­πανδρέου και είναι ίσως το μόνο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που έχει περγαμηνές «σύγκρουσης» με την τρόικα. Τώρα αν αυτό θα είναι αρκετό για να βγει μπροστά είναι ένα ερώτημα. Γιατί με οργανωτικούς όρους η παρουσία της στο ΠΑΣΟΚ είναι πολύ ισχνή.

topontiki.gr