Τα οστά περίπου 75 φαλαινών και άλλων θαλάσσιων θηλαστικών ήρθαν πέρυσι στο φως κατά τη διάρκεια εργασιών για την επέκταση του Παναμερικανικού Αυτοκινητόδρομου. Ο εργολάβος του δρόμου έδωσε στους ερευνητές το περιθώριο να απομακρύνουν τα ευρήματα πριν οι εργασίες ξαναρχίσουν.
Οι σκελετοί, διάσπαρτοι σε μια έκταση όσο δύο γήπεδα ποδοσφαίρου, βρέθηκαν αρκετά χιλιόμετρα από τις ακτές του Ειρηνικού, κοντά στην πόλη του Καλντέρα. Οι παλαιοντολόγοι ακόμα ξύνουν τα κεφάλια τους για το πώς βρέθηκαν μαζεμένες οι φάλαινες στην έρημο.
Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι τα κήτη εξόκειλαν μαζικά πριν από 2 έως 7 εκατομμύρια χρόνια, όταν η ακτή βρισκόταν πιο βαθιά στην ενδοχώρα. Αργότερα το έδαφος ανυψώθηκε, μετατοπίζοντας την ακτή χιλιόμετρα μακριά.
Μια δεύτερη εξήγηση, την οποία θεωρούν και πιθανότερη οι ερευνητές, είναι ότι οι φάλαινες παγιδεύτηκαν σε μια ρηχή λιμνοθάλασσα λόγω κάποιας καταιγίδας ή μεγάλης κατολίσθησης.
Ελπίζοντας να λύσει το μυστήριο κάποια στιγμή στο μέλλον, το Smithsonian χρησιμοποιεί ειδικό εξοπλισμό για να χαρτογραφήσει την περιοχή σε τρεις διαστάσεις ενώ ερευνητές του Ινστιτούτου εργάζονται πυρετωδώς για την απομάκρυνση των δεκάδων σκελετών από προϊστορικά κήτη που βρέθηκαν τυχαία στην έρημο Ατακάμα της Χιλής.
