Για πολλά χρόνια, η βασική διαμάχη μεταξύ ειδικών ήταν εάν το στρες είναι αιτία ή αποτέλεσμα της υπογονιμότητας. Πλέον πιστεύεται ότι η σχέση μεταξύ των δύο είναι μάλλον αμφίδρομη, πως δηλαδή το στρες μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα αλλά και η υπογονιμότητα επηρεάζει τα επίπεδα στρες και την ψυχική διάθεση, με τρόπο μάλιστα αρκετά δραστικό. Σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα στρες σε γυναίκες με υπογονιμότητα είναι παρόμοια με αυτά που υπάρχουν σε γυναίκες με καρκίνο, AIDS και καρδιοπάθειες.
Η υπογονιμότητα λοιπόν προκαλεί στρες και επηρεάζει σχεδόν κάθε πλευρά της ζωής ενός ζευγαριού. Πρώτα απ’ όλα, επιδρά στη σχέση μεταξύ τους αν και οι αντιδράσεις των δύο είναι συνήθως διαφορετικές. Οι γυναίκες τείνουν να εκφράζουν περισσότερο την απογοήτευσή τους και μπορεί να θέλουν να μιλάνε γι’αυτήν. Είναι επίσης συνήθως πιο έτοιμες να προχωρήσουν στο επόμενο βήμα (δηλαδή σε ιατρικές παρεμβάσεις, υιοθεσία κ.α) απ’ ότι ο σύντροφός τους. Κάποιες φορές, επιδράσεις δέχεται και η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού: η γυναίκα μπορεί να συνδέει το σεξ με αποτυχία, ενώ ο άντρας να αισθάνεται ότι έχει μετατραπεί σε μια μηχανιστική διαδικασία που αποσκοπεί μόνο στη σύλληψη ενός παιδιού.
Πέρα από τη σχέση του ζευγαριού, η υπογονιμότητα προκαλεί και αλλαγές σε φιλικές ή οικογενειακές σχέσεις. Μια γυναίκα μπορεί, για παράδειγμα, να βιώνει δυσάρεστα συναισθήματα (ζήλειας, απογοήτευσης ή ακόμα και ντροπής) όταν βρίσκεται ανάμεσα σε έγκυες φίλες της ή να αισθάνεται ότι η οικογένειά της δεν κατανοεί απόλυτα το πρόβλημα και τις αντιδράσεις της.
Για κάποιους ανθρώπους, το συγκεκριμένο πρόβλημα επιφέρει τόσο έντονη απογοήτευση που μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη ή κρίση θρησκευτικού / πνευματικού τύπου. Μπορεί δηλαδή το ζευγάρι να αισθάνεται ότι τιμωρείται για κάτι ή οτι οι προσευχές τους δεν εισακούονται.
Με άλλα λόγια, η υπογονιμότητα είναι μια κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει πληθώρα δυσβάσταχτων συναισθημάτων, ειδικά σε ανθρώπους που θεωρούν την απόκτηση απογόνων ως έναν από τους πρωταρχικούς στόχους στη ζωή τους.
Το ερώτημα που απομένει είναι εάν συμβαίνει και το αντίστροφο, εάν δηλαδή, η ψυχική διάθεση και το στρες, ειδικότερα, μπορούν να επηρεάσουν το αναπαραγωγικό σύστημα και τη γονιμότητα.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιέυτηκε στο περιοδικό «Fertility and Sterility», γυναίκες που είχαν στο σάλιο τους υψηλότερα επίπεδα του ενζύμου άλφα αμυλάση (ενός βιολογικού δείκτη στρές) χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να συλλάβουν. Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες με την υψηλότερη συγκέντρωση άλφα – αμυλάσης είχαν 12 % λιγότερη πιθανότητα να συλλάβουν από αυτές που είχαν χαμηλότερη. Η καινούρια αυτή έρευνα αποτελεί μια ένδειξη υπέρ της υπόθεσης ότι το στρές μπορεί να δράσει παρεμποδιστικά στη διαδικασία της σύλληψης.
Επίσης, έρευνες έχουν δείξει ότι γυναίκες με ιστορικό κατάθλιψης, έχουν διπλάσια πιθανότητα να δυσκολευτούν στη σύλληψη από εκείνες που δεν έχουν τέτοιο ιστορικό. Ο μηχανισμός ο οποίος μπορεί να δημιουργεί υπογονιμότητα έχει πιθανόν να κάνει με τη φυσιολογία της κατάθλιψης, δηλαδή τα αυξημένα επίπεδα προλακτίνης, τη διατάραξη του άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης – επινεφριδίων, καθώς και με τη δυσλειτουργία του θυρεοειδούς.
Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι η κατάθλιψη συνδέεται με μη φυσιολογική έκκριση της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) η οποία ρυθμίζει την ωορρηξία. Πέρα από αυτές τις συγκεκριμένες επιρροές, γνωρίζουμε ότι το στρές επηρεάζει και το ανοσοποιητικό σύστημα εν γένει, πράγμα που με τη σειρά του μπορεί να επηρεάσει την αναπαραγωγική λειτουργία. Βέβαια, οι συμπεριφορές που συνδέονται με την κατάθλιψη, όπως για παράδειγμα, το πολύ κάπνισμα, αλκοόλ ή η μειωμένη ερωτική διάθεση έχουν και αυτές μερίδιο ευθύνης στην αναπαραγωγική επιτυχία του ζευγαριού.
Σε αυτό το σημείο, πρέπει να επισημάνουμε, ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα προκειμένου να πούμε με σιγουριά ότι το στρες και η ψυχική διάθεση είναι παράγοντες που επηρεάζουν την υπογονιμότητα. Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική αντίδραση στο στρές και μπορεί να μην εμφανίσει τα ίδια συμπτώματα με κάποιον άλλο. Άρα το στρές δεν συνδέεται με την υπογονιμότητα με μια σχέση απόλυτη.
Αυτό που είναι σχεδόν σίγουρο είναι ότι εάν προσπαθείτε πολύ καιρό να μείνετε έγκυος ανεπιτυχώς, η διάθεσή σας ίσως έχει επηρεαστεί αρνητικά. Ίσως να αισθάνεστε απογοήτευση και να χάνετε τις ελπίδες σας αλλά είναι σημαντικό, τη δύσκολη αυτή περίοδο, να φροντίσετε τον εαυτό σας.
Προκειμένου να χαλαρώσετε και να βελτιώσετε τη διάθεση σας, προσπαθείστε να:
- Κάνετε πράγματα που σας ηρεμούν και σας χαλαρώνουν συχνότερα: μια βόλτα με το σκύλο, μια συζήτηση με φίλους, διάβασμα ή γράψιμο ημερολογίου, μασάζ, γιόγκα, μια εξόρμηση στη φύση.
- Αποδεσμευτείτε από τις συνεχείς αρνητικές σκέψεις και την ανησυχία. Αυτό είναι ίσως δύσκολο, γιατί οι διαρκείς απογοητεύσεις μπορεί να έχουν εντείνει τους φόβους σας. Από την άλλη, η ανησυχία δεν θα σας βοηθήσει σε τίποτα. – Θυμηθείτε με ποιούς τρόπους είχατε αντιμετωπίσει επιτυχώς ανησυχίες του παρελθόντος για να πάρετε ιδέες για το πώς θα μπορούσατε να αντιμετωπίστε και την τωρινή κατάσταση. Ο καθένας από εμάς έχει τους δικούς του, μοναδικούς τρόπους για να εξέρχεται από τις δυσκολίες.
- Μιλήστε για τα συναισθήματά σας σε ανθρώπους που ξέρετε ότι θα σας καταλάβουν. Είναι σημαντικό να αισθάνεστε υποστήριξη από τον περίγυρό σας.
- Συνδεθείτε με τον σύντροφό σας, περάστε χρόνο μαζί, μιλήστε όχι μόνο για τα προβλήματά σας αλλά και για άλλα πράγματα. Είναι σημαντικό να μην απομονώνεστε ο ένας από τον άλλο, μιας και αυτό πιθανώς να εντείνει το στρές και την απογοήτευσή σας.
- Δοκιμάστε να βρείτε τρόπους διαχείρισης του στρες. Η αναζήτηση συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας είναι μια καλή λύση η οποία θα σας βοηθήσει και θα σας οδηγήσει να ανακαλύψετε τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων σας. Θυμηθείτε ότι η βοήθεια αυτή δεν είναι απαραίτητο να είναι μακροπρόθεσμη. Ακόμη και μια σύντομη θεραπεία είναι δυνατό να σας βοηθήσει.
medicalnews.gr
