Για μια ακόμα φορά, παρά τις «παρόλες» ηγετικών στελεχών για ιδεολογικές διαφορές, η συζήτηση γυρίζει γύρω από πρόσωπα, χωρίς να μπει στην ουσία, που είναι η ιδεολογική και πολιτική ταυτότητα του κόμματος, η δημοκρατική διάρθρωσή του, οι επεξεργασίες για την αντιμετώπιση μιας δεκαετίας λιτότητας, η αυτοκριτική για τα δύο χρόνια διακυβέρνησης αλλά και για το σύνολο της πολιτικής παρουσίας του ΠΑΣΟΚ.
Όλα αυτά μοιάζει να είναι ψιλά γράμματα για την ηγετική ομάδα, που επιχειρεί να αναζητήσει το αύριο μέσα από γενικότητες και επιφανειακές μεταρρυθμιστικές προσεγγίσεις, παραβλέποντας το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ αγόραζε, επι πολλά χρόνια, χρόνο και ουσιαστικά έκλεβε «παγκάρι» εκμεταλλευόμενο την απίστευτη πολιτική και στελεχιακή ένδεια των υπόλοιπων κομμάτων για να πρωταγωνιστεί στην πολιτική ζωή. Τα ψέματα για τους πολίτες, υπό το βάρος της κρίσης και του γκρεμίσματος του βιοτικού τους επιπέδου, έχουν πια τελειώσει και όλοι αναζητούν καθαρές απαντήσεις σε αμείλικτα ερωτήματα που η πραγματικότητα θέτει.
Ο «θίασος» της διαδοχής
Οι «βόμβες» του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, που ξαφνικά μόλις την Κυριακή ξύπνησε από διετή νάρκωση και είδε ότι η κυβέρνηση της οποίας ήταν εξέχον μέλος απέτυχε παταγωδώς, απέδειξαν ότι περισσεύει στο ΠΑΣΟΚ όχι μόνο η υποκρισία, αλλά και ο εκνευρισμός. Το θέμα είναι όμως ότι η επίθεση Χρυσοχοΐδη στον Παπανδρέου επιτάχυνε τις εξελίξεις και έδειξε ότι η σύγκρουση μέσα στο κόμμα θα είναι σφοδρή. Ο υπουργός Ανάπτυξης κατόρθωσε με την κίνησή του να δώσει επιχειρήματα στη Νέα Δημοκρατία, που έσπευσε να «υιοθετήσει» την κριτική, αλλά και να εκνευρίσει πολλούς εναντίον του.
Ο ίδιος απ' ό,τι φαίνεται, νιώθοντας ότι δεν έχει ουσιαστικά ισχυρές συμμαχίες εντός του στελεχιακού δυναμικού του κόμματος, επιχειρεί να πάρει μαζί του ένα κομμάτι των αγανακτισμένων ΠΑΣΟΚων, ρίχνοντας το ανάθεμα στον Παπανδρέου, τον οποίο πανηγυρικά στήριξε το 2007.
Πολλά λέγονται στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, κυρίως ότι ο υπουργός Ανάπτυξης, βλέποντας τις κινήσεις της τρόικας στο παρασκήνιο, θέλησε να βγει μπροστά προκειμένου να επιταχύνει τις εξελίξεις, αλλά και να δηλώσει παρών πριν ακόμα βγει «ο θίασος της διαδοχής». Η προσωπική ένταση στη σχέση του με την Άννα Διαμαντοπούλου δεν του δίνει πολλά περιθώρια για επαφές με την τρόικα και αφήνεται μόνο στα τετ α τετ με τον Ανδρέα Λοβέρδο, ο οποίος είναι αποφασισμένος κι αυτός να τραβήξει μπροστά. Πολλοί «πονηροί» ψιθυρίζουν στο ΠΑΣΟΚ ότι δεν αποκλείεται σε κάποια φάση ο Μιχάλης, ως άλλος Αβραμόπουλος, να βρεθεί στην ηγετική ομάδα του νέου ΠΑΣΟΚ αποχωρώντας από την κούρσα λίγο πριν από το τέλος.
Ο υπουργός Υγείας, που στο παρασκήνιο είναι πιο «κινητικός» απ' όλους, επιχειρεί να συγκροτήσει τον δικό του προσωπικό «στρατό» στελεχών, αλλά και συμμαχίες τέτοιου είδους που θα του επιτρέψουν να είναι όχι μόνο έτοιμος, αλλά και ισότιμος αντίπαλος του Βαγγέλη Βενιζέλου. Κάνει συνεχείς συσκέψεις με επιτελικά στελέχη και μάλιστα δεν έκρυψε ότι την περασμένη Δευτέρα το βράδυ σε κεντρικό ξενοδοχείο συσκέφτηκε με τους «πυρηνάρχες» του στη Β' Αθηνών, ενώ βλέπει συνεχώς βουλευτές και στελέχη σε μια προσπάθεια να διευρύνει την επιρροή του.
Κεντροαριστερά
Με βασικό όπλο τον μεταρρυθμιστικό του οίστρο, διατηρεί ακόμα την καλή επαφή με την Άννα Διαμαντοπούλου, η οποία δεν έχει αποφασίσει ακόμα αν θα μείνει στον ρόλο επιτελάρχη ή θα διεκδικήσει να καταμετρήσει την πολιτική της απήχηση. Όπως επίσης και με τον Γιάννη Ραγκούση, ο οποίος αυτομολώντας από το παπανδρεϊκό στρατόπεδο επιχειρεί να διατηρήσει το στάτους του ηγετικού στελέχους που ο Παπανδρέου του έδωσε, με όπλο την ανάγκη μεταρρυθμίσεων της χώρας που το ίδιο το ΠΑΣΟΚ «μπλόκαρε». Άλλωστε η «τρόικα» αναμένεται να έχει ως προεκλογικό «καμβά» ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που θα δημιουργεί συνθήκες συνεργασίας και συγκυβέρνησης και με άλλες δυνάμεις, τόσο της Αριστεράς όσο και της κεντροδεξιάς.
Οι επαφές με την πεντάδα των φιλελεύθερων της Ν.Δ. (Σπηλιωτόπουλος, Χατζηδάκης, Μητσοτάκης κ.λπ.), η συναντίληψη σε πολλά θέματα με την Ντόρα Μπακογιάννη, οι καλές σχέσεις με τη Δημοκρατική Αριστερά του Φώτη Κουβέλη, επιχειρούν να χρησιμοποιηθούν ως εκλογικό ατού. Δηλαδή ο Λοβέρδος θα επιχειρήσει να εμφανιστεί ως το στέλεχος με το μεγαλύτερο πολιτικό «άνοιγμα», ώστε να υπάρξουν κυβερνητικές συνεργασίες και να απομονώσει το παπανδρεϊκό κομμάτι. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, και κυρίως οι υποστηρικτές Παπανδρέου, βλέπουν πίσω από τις κινήσεις αυτές μια διάθεση διάλυσης του ΠΑΣΟΚ και συγκρότησης ενός νέου κόμματος -παράταξης της Κεντροαριστεράς με χαρακτηριστικά που θα θυμίζουν περισσότερο την εκσυγχρονιστική πλειοψηφία Σημίτη της δεκαετίας του '90 προσαρμοσμένη στην εποχή μας. Μάλιστα κάποιοι επισημαίνουν ότι αν υπάρξει διάσπαση στο κόμμα, αυτή θα γίνει από την τρόικα, την οποία κατηγορούν για «σχέσεις στοργής» με το τραπεζικό - επιχειρηματικό - εκδοτικό λόμπι της χώρας, ό,τι σχηματικά ονομάζουμε διαπλοκή δηλαδή.
Ο πιο σιωπηλός απ' όλους εξακολουθεί να παραμένει ο Ευάγγελος Βενιζέλος, θεωρώντας ότι ο ρόλος του ως υπουργού Οικονομικών του δίνει πλεονέκτημα που θα υπονομεύσει αν αρχίσει μεσούσης της κρίσης τις εσωκομματικές καντρίλιες. Παρότι παρασκηνιακά επιχειρεί να επαναφέρει στον... στρατό του βουλευτές και στελέχη που χαλάρωσαν τη σχέση τους μαζί του, αντιδρώντας στην ταύτισή του με τον Παπανδρέου, δημόσια δεν παρεμβαίνει. Δεν κρύβει ωστόσο τον προβληματισμό του από το ενδεχόμενο να κλυδωνιστεί η χώρα και το ΠΑΣΟΚ από μια σκληρή διαμάχη των δελφίνων και επιχειρεί να εμφανιστεί ως παράγοντας ενότητας.
Παρότι μοιάζει να μην επιθυμεί εκλογή από τη βάση, που δεν του δίνει άνετη πλειοψηφία, όπως αν η επιλογή ήταν μέσα από όργανα του κόμματος, είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να σταματήσει τη διαδικασία. Αυτό που επιχειρεί τις τελευταίες μέρες με συνεχείς συναντήσεις με τον Ανδρέα Λοβέρδο είναι να επιβάλει μια ομαλή προεκλογική εκστρατεία χωρίς εντάσεις και αλληλοκατηγορίες. Έχει κυκλοφορήσει ότι θα δει και άλλα στελέχη μετά τη σύνοδο κορυφής, με πρώτη την Άννα Διαμαντοπούλου, ενώ φαίνεται να έχει κερδίσει την πολιτική υποστήριξη στελεχών της παπανδρεϊκής πτέρυγας, αν ο Παπανδρέου αποχωρήσει από το κάδρο.
Της... επιστολής
Στο μεταξύ πληθαίνουν οι δηλώσεις, οι συναντήσεις, οι εισηγήσεις και οι επιστολές από βουλευτές του κόμματος. Οι περισσότεροι επιχειρούν να κατακτήσουν μια θέση στο κάδρο της επόμενης μέρας και να δημιουργήσουν συνθήκες επανεκλογής τους στις περιφέρειές τους, γι' αυτό και οι τελικές τους επιλογές θα στηριχτούν και στις κινήσεις των αντιπάλων τους στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Πιο κινητικοί απ' όλους μοιάζουν οι νεοεισερχόμενοι στη Βουλή, που επιθυμούν να κατοχυρώσουν τη θέση τους. Έτσι μετά την επιστολή των 6, είχαμε την επιστολή των 12 υπό τον Χάρη Καστανίδη, που μας είπαν ότι ο Παπανδρέου ανατράπηκε, και των 3 που επιχειρούν να ανιχνεύσουν τη νέα εποχή. Οι επιστολές και οι παρεμβάσεις αναμένεται να ενταθούν, ενώ η παπανδρεϊκή πτέρυγα, που αντέδρασε έντονα στις βολές Χρυσοχοΐδη, τηρεί στάση αναμονής προκειμένου να πάρει θέση ο ίδιος ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Ο Γιώργος Παναγιωτακόπουλος της «Αριστερής Πρωτοβουλίας» πάντως, που επέκρινε αυστηρά τον Παπανδρέου στη διετή πρωθυπουργία, ανοίγει μέτωπο κατά των «μεταρρυθμιστών» και οργανώνει σύσκεψη στελεχών το Σάββατο, ενώ σε συνεχείς διαβουλεύσεις βρίσκονται και οι συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ που συγκρούστηκαν με τον Παπανδρέου, τον οποίο στήριξαν το 2007. Και η ζωή συνεχίζεται...
Ο Γιώργος μαδάει τη... μαργαρίτα
Το κλειδί των εξελίξεων κρατάει στα χέρια του ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος δεν μοιάζει να αδημονεί όσο τα στελέχη του. Συνεργάτες του όμως προβληματίζονται αν τραβώντας το σχοινί της παραμονής του στην προεδρία του κόμματος βρεθεί προ της ταπεινωτικής διαδικασίας ανατροπής του. Η ομιλία του επί του προϋπολογισμού την περασμένη Δευτέρα δεν αποσαφήνισε το τοπίο, αφού ο καθένας την ερμήνευσε όπως ήθελε.
Πολλοί βουλευτές σχολίαζαν ότι προφανώς όλη αυτή η επιχειρηματολογία και η προσπάθεια δικαίωσης του ρόλου του αλλά και η επίθεση εναντίον της συντηρητικής ηγεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δίνουν την εντύπωση ότι επιθυμεί να παραμείνει στο πόστο. Άλλοι όμως έλεγαν ότι έμοιαζε με απολογισμό αποχαιρετισμού και ανέμεναν να ανοίξει τις διαδικασίες διαδοχής ξεκινώντας από την επόμενη εβδομάδα, με ανακοινώσεις που θα αφορούν στην πολιτική φυσιογνωμία του κόμματος.
Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν, στο πλαίσιο του οδικού χάρτη των διαδικασιών που όλοι περιμένουν να παρουσιάσει, θα αποκαλύψει και τις προθέσεις του για τον ρόλο του. Το βέβαιο είναι ότι όλες οι τελευταίες δημοσκοπήσεις (αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, και αυτές που θα ακολουθήσουν) του δείχνουν τον δρόμο της εξόδου. Ο ίδιος είπε προχτές ότι με χαρά «θα θυσιαζόταν», αν ήταν για το καλό της χώρας, παρότι δεν βλέπει να είναι αυτό το πρόβλημα.
«Ζυγίζει» τα πράγματα
Πολλοί επισημαίνουν λοιπόν ότι «ζυγίζει» ακόμα τα πράγματα, αφού ιδανικά θα ήθελε να μείνει στο τιμόνι του ΠΑΣΟΚ ώς τον Ιούνιο για να διεκδικήσει επανεκλογή στην προεδρία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Ωστόσο η πίεση από κάτω αναμένεται να κορυφωθεί και όλοι επισημαίνουν ότι ο ίδιος δεν επιθυμεί να συνδέσει το όνομά του με μια διάσπαση του ΠΑΣΟΚ ή ένα αδελφοκτόνο πόλεμο μέχρις εσχάτων. Ούτε επιθυμεί να μπει στο κάδρο της ανθρωποφαγίας, όπως κατηγορείται ότι έκανε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.
Το βέβαιο είναι ότι ο Παπανδρέου, αν τελικά αποφασίσει να αποχωρήσει, δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την πολιτική ζωή, απλά θα αναστείλει για ένα διάστημα τις πολιτικές του φιλοδοξίες για να επανέλθει. Η ανθεκτικότητα των Παπανδρέου, λένε οι συνεργάτες του, θα επιχειρηθεί να πιστοποιηθεί μέσα από ένα ιδεολογικό μανιφέστο που θα καθορίσει την πολιτική φυσιογνωμία του ΠΑΣΟΚ και θα δεσμεύει τους δελφίνους του. Κι αυτό αναμένεται να το καθορίσει στη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου καταθέτοντας τις προτάσεις του. Ψήγματα των απόψεων αυτών εμπεριέχονται σε κείμενο που κυκλοφόρησαν την Τετάρτη τρεις βουλευτές (Θ. Οικονόμου, Φρ. Παρασύρης και Οδ. Βουδούρης), οι οποίοι κάνουν αναφορά σε αλλαγές στην πολιτική ζωή της χώρας, μέσα από ένα νέο εκλογικό σύστημα αλλά και στην αντιμετώπιση του κράτους και της οικονομίας από το ΠΑΣΟΚ.
